Jan Janusz (1881 - 1935)

Urodził się 2 grudnia 1881 w Warszawie. Zmarł 14 kwietnia 1935 w Warszawie.

Właściwie Jan Pik. Po ukończeniu gimnazjum i występach na scenie amatorskiej debiutował 16 stycznia 1904 w roli tytułowej w "Urielu Akoście" w Teatrze Ludowym w Warszawie. Na scenie tej występował do jesieni tego roku, po czym przeniósł się do Lwowa. W 1904-06 występował w Teatrze Miejskim we Lwowie, a w 1906-08 w Łodzi.

Od 30 lipca 1908 został przyjęty do zespołu Warszawskich Teatrów Rządowych i grał na scenie Teatru Rozmaitości aż do 1919. Tu też zaczął reżyserować, m.in. 2 grudnia 1915 "Noc listopadową". W okresie I wojny światowej z ramienia Zarządu Zrzeszenia Teatru Rozmaitości wraz z Kazimierzem Junoszą-Stępowskim czuwał nad stroną techniczną pracy w teatrze. W sezonie 1919/20 był głównym reżyserem w Teatrze Polskim i Teatrze Wielkim w Poznaniu; następnie powrócił do Warszawy i pracował kolejno w Teatrze Polskim i Teatrze Małym (1920-23), w Teatrze Komedia (sezonie 1923/24, gdzie był równocześnie zastępcą dyrektora), w Teatrze Szkarłatna Maska (1925, także jako współdyrektor obok K. Biernackiego), w T. Ćwiklińskiej i Fertnera (sezon 1926/27), w Teatrach Miejskich (1927-34, na scenach Teatru Narodowego, Teatru Nowego i Teatru Letniego) i na scenach Towarzystwa Krzewienia Kultury Teatralnej (sezon 1934/35). W sierpniu 1924 grał i reżyserował gościnnie w Teatrze Polskim w Wilnie.

W pierwszych latach pracy aktorskiej grał role amantów i bohaterów, w których określany był jako "artysta sumienny, zdolny i wytworny" (J. Czempiński), później przeszedł do ról charakterystycznych i komicznych. Grał m.in. Aresa "Noc listopadowa", Rycerza Czarnego i Hetmana "Wesele", Sawę "Sen srebrny Salomei", Zawiszę Czarnego "Zawisza Czarny", Karola Moora "Zbójcy", Jakuba "Głupi Jakub", Witusia "Skiz", Kuternogę "Diabeł i karczmarka". Majora "Pan Geldhab", Janusza "Pan Jowialski". Od I wojny światowej działał też jako reżyser; jego największymi sukcesami w tej dziedzinie były (poza wymienioną "Nocą listopadową") inscenizacje "Judasza z Kariothu" (1916, Teatr Rozmaitości Warszawa) i "Księgi Hioba" (1921, Teatr Mały Warszawa).

Grał też w filmach polskich, m.in. w "Dziejach grzechu" (1911), "Tamtym" (1921). Był zasłużonym członkiem ZASP i wieloletnim sekretarzem zarządu tego związku.

Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965

Opracował Ryszard Klimczak
Dziennik Teatralny
15 kwietnia 2024