Komeda i Chopin, czyli rzecz o naszych polskich kompleksach

Spektakl poświęcony Krzysztofowi Komedzie jest jak koncert jazzowy. Chwilami przypomina improwizację, ale nie dotyczy tylko muzyki.

Portret kompozytora, którego życie i świetnie zapowiadającą się karierę w USA przerwał nagle wypadek, poznajemy z opowieści przyjaciół i znajomych. W spektaklu "Komeda" - wspólnym przedsięwzięciu Teatru IMKA i łódzkiego Nowego - pojawia się jednak też zaskakujący gość zza światów.

Najsilniejszą postacią tej historii jest Zofia Komedowa w znakomitej interpretacji Iwony Bielskiej. Kobieta instytucja, z piękną, młodzieńczą kartą akowską, a potem jedna z legend polskiego jazzu. Jego promotorka, uczestniczka festiwali jazzowych w Sopocie, ale przede wszystkim żona i muza Krzysztofa Komedy, która wręcz matkowała jego karierze, a po tragicznej śmierci kompozytora stała się strażniczką jego pamięci i legendy.

Komedowa, która zajmowała się też sprawami społecznymi i nie wahała się stanąć na niejednej barykadzie, by bronić pokrzywdzonych, potrafiła mówić bez ogródek. I taka jest w tej sztuce. Nie zostawia suchej nitki na przyjaciołach Komedy, którzy wyjeżdżając z nim do USA, postanowili pasożytować na nim w sposób wręcz nieprzyzwoity. Komeda Mateusza Janickiego pojawia się tu jako geniusz i wrażliwiec, delikatny, wręcz eteryczny, niesiony na wspomnieniach najbliższych. Wypowiada się właściwie wyłącznie przez muzykę.

Jarosław Murawski traktuje postacie swej sztuki z dystansem i autoironią, czego najlepszym przykładem jest Marek Hłasko w ciekawej interpretacji Tomasza Karolaka. Na długo pozostaje w pamięci Monika Buchowiec jako Mia Farrow przypominająca klimat "Dziecka Rosemary" Polańskiego z muzyką Komedy.

Mówiąc o Komedzie i jego otoczeniu, Murawski stara się stworzyć uniwersalną opowieść o kondycji polskiego artysty, wręcz o naszych kompleksach, zacofaniu, o naszych odwiecznych snach o potędze. Temu ma służyć pojawienie się zza światów Fryderyka Chopina. Ten geniusz może odważnie wypowiadać wiele cierpkich słów pod naszym adresem. O nad wyraz dobremu samopoczuciu, o zawiści, o rozmienianiu na drobne, pogardzie dla tych, którym się udało.

W tej sztuce dostaje się i władzy, i społeczeństwu, a niektóre słowa napisane przed dwoma laty brzmią jak komentarz do tego, co dzieje się dziś. Te prawdy brzmią szczególnie mocno, gdy słyszymy je w interpretacji Adama Kupaja. Jako Chopin jest bez wątpienia objawieniem spektaklu. A cała ta arcypolska opowieść w reżyserii Leny Frankiewicz kończy się oczywiście chocholim tańcem niczym w "Weselu".

Doświadczeni artyści z IMKI, a z drugiej strony możliwość wypromowania w Warszawie wartych zauważenia, dotąd mało znanych aktorów łódzkiego Teatru Nowego to największe atuty projektu kulturalnego Duopolis, czyli "Łódź - Warszawa, wspólna sprawa", który tak udanie wystartował premierą "Komedy". I już przyniósł pierwsze nazwiska, które warto zapamiętać: Monika Buchowiec, Mateusz Janicki, a przede wszystkim Adam Kupaj.

Jan Bończa-Szabłowski
Rzeczpospolita
17 stycznia 2017