Lepiej, gdyby się nie narodził?

W Warszawie po raz dziesiąty odbędzie się interdyscyplinarny festiwal wielkopostny Nowe Epifanie, który organizuje Centrum Myśli Jana Pawła II, instytucja kultury m.st. Warszawy.

Przygotowane w tym roku wydarzenia artystyczne obracać się będą wokół postaci Judasza oraz hasła "Lepiej, gdyby się nie narodził". Program Nowych Epifanii tworzy ponad 30 wydarzeń: spektakli, koncertów, pokazów filmowych, spotkań oraz wydarzeń kulinarnych.

IDEA

Lepiej, gdyby się nie narodził?

Judasz początkowo funkcjonował dla nas jako dodatek, biblijna egzemplifikacja tematu mamony, konsumpcji i zdrady. Ale bardzo szybko zdominował nasze myślenie. Dlaczego sprzeniewierzył się temu, w co wierzył? Jakie były jego motywacje? Dlaczego zachowały się różne wersje zdarzeń? Jak rozumieć polecenie Jezusa wypowiedziane do Judasza na chwilę przed zdradą: "Co chcesz czynić, czyń prędzej" (J 13, 27)? Czy słowa: "Zgrzeszyłem, wydawszy krew niewinną" (Mt 27, 4) można rozumieć jako próbę ocalenia Jezusa?

W polskim dramacie najciekawszymi próbami odpowiedzi na te pytania są sztuki Karola Huberta Rostworowskiego, Kazimierza Przerwy-Tetmajera oraz Ireneusza Iredyńskiego. Jednak każdy z tych tekstów - wystawiany przez największych polskiego teatru, jak Juliusz Osterwa i Konrad Swinarski - przynosił tylko kolejne nurtujące nas pytania. Dlatego z tymi pytaniami zwróciliśmy się do twórców współczesnych.

Przed nami sześć premier teatralnych, spektakle gościnne koncerty muzyki dawnej, film i kulinaria. Terapia szokowa dla zmysłów smaku i węchu, uczta dla uszu i wzroku, a wszystko w aurze polskiego przedwiośnia, między Środą Popielcową a Niedzielą Palmową.

Czy podczas Wielkiego Postu Judasz może stać się dla nas kimś bliskim, czy możemy się w nim rozpoznać? Mamy nadzieję, że efekt naszej pracy oraz wysiłki artystów, których zaprosiliśmy do współpracy, pozwolą Państwu spojrzeć na niektóre kwestie inaczej oraz uważnie przyjrzeć się apostołowi, który w biblijnych wykazach wymieniany jest na końcu. Często z dopiskiem: "Ten, który Go zdradził".

Michał Senk, dyrektor Centrum Myśli Jana Pawła II - Od dziesięciu edycji odkrywamy nowe epifanie piękna i na nowo odczytujemy przesłanie, jakie pozostawił Jan Paweł II w "Liście do artystów". Inicjujemy twórczy, czasem ryzykowny dialog współczesnej sztuki z tradycją. Częścią tego dialogu staje się nasza widownia. Jak co roku zapraszamy do czterdziestodniowej podróży przez przestrzenie teatralne, filmowe, sakralne, a nawet kulinarne. Wydarzeń jest kilkadziesiąt, ale dla nas najważniejsze jest to, żebyśmy w każdym z nich otworzyli się na ciszę. Ciszę piękna. Ciszę refleksji. Ciszę oczekiwania.

TEATR

Paweł Dobrowolski, dyrektor Festiwalu Nowe Epifanie - Na program teatralny Nowych Epifanii składa się dziewięć przedstawień, z czego sześć to premiery, a trzy to debiuty. Zdecydowana większość z nich bezpośrednio podejmuje temat zdrady Judasza przekładając go na język współczesnego teatru. Po raz pierwszy udało nam się w tak konsekwentny sposób zbudować program teatralny. We współpracy z Akademią Teatralną zainicjowaliśmy seminarium reżyserskie. Jego owocem są debiuty Katarzyny Minkowskiej w TR Warszawa i Sławomira Narlocha w Teatrze Collegium Nobilium. Do współpracy zaprosiliśmy w tym roku również Bartosza Żurowskiego oraz Dawida Zalesky'ego, którzy zaprezentują współczesne rewizje historii Judasza. Na Epifaniach pojawią się też artyści, którzy podczas poprzednich edycji dali się poznać z najlepszej strony: Paweł Passini i Artur Pałyga. Spektakl #chybanieja zrealizowany przez ten duet otworzy nasze festiwalowe rozważania teatralne.

9 i 10 marca, "#chybanieja", Paweł Passini, Studio S2 Polskiego Radia;

16 marca, "A pod tobą są wieczne ramiona", Graindelavoix, Pałac Kultury i Nauki;

23 marca, "Tragedia Jana", Teatr Chorea, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski Laboratorium;

23 i 24 marca, "Arcykłamcy", Dawid Zalesky, Oh Lala;

26 marca, "Wątpliwość", Norbert Rakowski, Teatr IMKA;

28-31 marca, "Oratorium o mleku", Sławomir Narloch, Teatr Collegium Nobilium;

10 kwietnia, "Judaszaweł", Bartosz Żurowski, Teatr IMKA;

11-14 kwietnia, "Ptak zielonopióry", Jarosław Kilian, Teatr Lalka;

12 i 13 kwietnia, "Judasz. Laboratorium epifanii", Katarzyna Minkowska, TR Warszawa.

***

MUZYKA

Łukasz Kozak, kurator programu muzycznego - Tegoroczna edycja cyklu koncertów muzyki dawnej szykuje niezwykłe wydarzenia, jak choćby chyba pierwsze w historii wykonanie późnośredniowiecznej polifonicznej mszy w Pałacu Kultury, włączenie utworów przełomu XV i XVI stulecia do programu dramatycznego i kolejną odsłonę Psalmów Gomółki i Kochanowskiego w wykonaniu tradycyjnych śpiewaków. Zespół Graindelavoix kierowany przez Björna Schmelzera to stały gość Festiwalu. Zeszły rok przyniósł wykonawcom wielki sukces - ich płyta The Liberation of the Gothic została uznana za przełomowe i jedno z najlepszych (a jednocześnie jedno z najbardziej skandalizujących) wykonań muzyki dawnej. W tym roku, dzięki wsparciu Instytutu Adama Mickiewicza, czekają nas trzy występy Graindelavoix: "Róże ze złota" - muzyka Guillaume'a Dufay, wielkiego kompozytora XV w. z monumentalnymi motetami komponowanymi dla władców, papieży i antypapieży. Koncert "Ogień św. Antoniego" to muzyka powiązana z ergotyzmem - straszliwą chorobą wywoływaną przez zatrucie sporyszem, Björn Schmelzer wskazuje na niezwykłe powiązanie malarstwa Grünewalda, Boscha,

kompozycji Antoine'a Busnois i grzybów. Do tego odbędą się otwarte próby, wykłady i rozmowy panelowe. Czeka nas też koncert Adama Struga z Monodią Polską i Marią Erdman, muzycy wykonają kolejne psalmy Gomółki skomponowane do przekładu Jana Kochanowskiego, w czasie poprzedniej edycji Festiwalu muzycy udowodnili, że w sposób niezrównany interpretują wielkie dzieło polskiego renesansu, więc co rok powierzamy im następne utwory z tego zbioru. Cykl koncertów zwieńczy lutniowy koncert Michała Gondko, który zaprezentuje muzykę dworu Ludwika XIV - repertuar schyłkowy, który powstał, gdy lutnia powoli schodziła na dalszy plan.

5 marca, Strug do tańca - potańcówka ostatkowa, Adam Strug, Mazowiecki Instytut Kultury;

13 marca, Róże ze złota, Graindelavoix, Kościół Ewangelicko-Reformowany w Warszawie;

17 marca, Ogień Świętego Antoniego, Graindelavoix, Pałac Kultury i Nauki;

30 marca, Gloria Patri, Świątynia Opatrzności Bożej;

31 marca, Psałterz Polski II, Adam Strug, Zamek Królewski w Warszawie;

07 kwietnia, La Superbe, Michał Gondko, Łazienki Królewskie - Stara Oranżeria, Królewska Galeria Rzeźby.

Jan Krutul, dyrygent Chóru Centrum Myśli Jana Pawła II, kurator koncertu "Gloria Patri" - Muzyka chóralna to harmonia wielu głosów, które świadomie splatają się w jednym miejscu i czasie. To energia ludzi, którzy śpiewem wspólnie tworzą piękno. "Gloria Patri" to największy chóralny koncert w historii Festiwalu. W Świątyni Opatrzności Bożej zabrzmi ponad czterystu wykonawców - jedenaście znakomitych warszawskich chórów. Zrezygnowaliśmy z klasycznego ustawienia, do którego przyzwyczaiły nas sale koncertowe na rzecz przestrzennego rozmieszczenia zespołów, aby muzyka dosłownie otoczyła słuchaczy. Inspiracją repertuarową stała się modlitwa różańcowa. Zabrzmi "Pater Noster" Jakuba Neske oraz "Ave Maria" w dziesięciu różnych ujęciach kompozytorskich, głównie XX i XXI wieku, w tym prawykonanie utworu Michała Dąbrowskiego. Specjalnie na ten koncert tytułowy polichóralny utwór "Gloria Patri" do słów doksologii skomponował Paweł Łukaszewski - czołowy polski kompozytor muzyki sakralnej. Koncert zwieńczy kompozycja młodej warszawskiej kompozytorki - Zuzanny Falkowskiej - "Niech zstąpi Duch Twój!" nawiązująca do pamiętnych słów Jana Pawła II z Placu Zwycięstwa w 1979 roku.

30 marca, Gloria Patri, 11 chórów warszawskich, Świątynia Opatrzności Bożej

***

KULINARIA

Monika Kucia, kuratorka wydarzeń kulinarnych - Tegoroczny temat przewodni Judasza / Mamony / Konsumpcji skłania do poszukiwań w obszarze antropologii jedzenia i podjęcia takich wątków jak kulinarna zdrada i kulinarne tabu versus kulinarna wierność i uświęcenie pokarmu. We wszystkich biblijnych i pozabiblijnych wykazach apostołów Judasz wymieniany jest na końcu, często też dodaje się do jego imienia określenie "ten, który go zdradził". Co zatem jest pokarmem przeklętym?

Wydarzenia kulinarno-artystyczne są stałym punktem programu Festiwalu Nowe Epifanie. Tym razem podczas "Klątwy" będziemy mogli skonfrontować się z tematem świętości i zhańbienia jedzenia. W ramach festiwalu odbywają się także warsztaty kulinarne. Zaplanowaliśmy akcję dobroczynną - wraz z Otwartą Kuchnią Miejską organizujemy warsztaty "Smak domu" prowadzone przez osoby w kryzysie bezdomności. Zaplanowaliśmy także wspólne działanie rodzinne o tematyce wielkanocnej. Jajko jest symbolem nowego życia, nie ma bez niego świątecznego stołu. "Jajko" to też tytuł książki - jej autorki Kasia i Zosia Pilitowskie poprowadzą kulinarno-ogrodnicze spotkanie, podczas których przygotujemy dania świąteczne. Zapraszamy!

16 marca, Smak domu, Monika Kucia, warsztat dobroczynny, Zespół Szkół Spożywczo-Gastronomicznych;

25 marca, Klątwa, Monika Kucia, wydarzenie artystyczno-kulinarne, Zachęta - Narodowa Galeria Sztuki;

6 kwietnia, Jajko!, Monika Kucia, warsztat rodzinny, Hala Gwardii.

***

FILM

Bartek Pulcyn, kurator programu filmowego - Kino społecznie zaangażowane, podejmujące tematy związane z moralnością czy duchowością, towarzyszy ludziom od zarania XX muzy. Swoje triumfy święciło zwłaszcza w okresach niepokojów i przesileń jak choćby epoki Taczeryzmu w Wielkiej Brytanii czy schyłku PRL w Polsce (Kino Moralnego Niepokoju). I dziś twórcy filmowi chętnie sięgają po podobne wątki, choć w obliczu niekwestionowanej boxoffice'owej dominacji kina rozrywkowego, swój azyl znajdują przede wszystkim na festiwalach. Niemal wszystkie filmy, które znalazły się w tegorocznym programie, swoje premiery miały zaledwie kilka lub kilkanaście miesięcy temu na najważniejszych międzynarodowych imprezach. Wyjątek stanowi arcydzieło Paula Thomasa Andersona "Aż poleje się krew", które spośród wybranych obrazów najmocniej akcentuje aspekt materialny - mamony w naszej próbie opowieści i zrozumienia postaci-ikony Judasza Iskarioty. I choć wątek fortuny i szeroko pojętych finansów pojawia się także w nagrodzonym w Cannes za scenariusz "Szczęśliwym Lazzaro" Alice Rohrwacher oraz znakomitym rumuńskim "Nie zabijaj" Cătălina Rotaru, to oba tytuły, tak jak "Serce świata" Natalii Meshchaninovej i "Nasze zmagania" Guillaume Seneza, przede wszystkim podejmują temat zdrady - od osobistej, rodzinnej po społeczną i systemową. W swoich dziełach twórcy z wrażliwością mierzą się z kluczowymi pytaniami, które mogą doprowadzić do głębszego zrozumienia postaw i motywacji bohaterów.

7 marca, "Szczęśliwy Lazzaro", Kino Atlantic

11 marca, "Nie zabijaj", Kino Atlantic

18 marca, "Serce świata", Kino Atlantic

25 marca, "Aż poleje się krew", Kino Atlantic

1 kwietnia, "Nasze zmagania", Kino Atlantic

BILETY

Bilety w cenie od 35 do 60 zł do nabycia poprzez system e-wejściówki oraz w miejscach festiwalowych i na www.noweepifanie.pl

***

Festiwal Nowe Epifanie organizowany jest przez Centrum Myśli Jana Pawła II, instytucję kultury m.st. Warszawy. Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Partnerzy - Polskie Radio PR 2, TR Warszawa, Teatr Lalka, Akademia Teatralna Warszawa, Teatr Collegium Nobilium, Teatr Współczesny w Szczecinie, Teatr Maska w Rzeszowie, Centrum Kultury w Lublinie, neTTheatre - Teatr w Sieci Powiązań, Teatr IMKA, Zachęta - Narodowa Galeria Sztuki, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek U-jazdowski, Zamek Królewski w Warszawie, Łazienki Królewskie, Instytut Adama Mickiewicza, Kino Atlantic, Parafia Ewangelicko-Reformowana w Warszawie, Mazowiecki Instytut Kultury, Biblioteka Narodowa, Oh Lala, Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego, E-wejściówki.pl.

Partner technologiczny - Epson

***

Centrum Myśli Jana Pawła II to warszawska instytucja kultury, miejsce spotkań i dialogu, ośrodek, w którym przybliżane jest nauczanie papieża. Centrum działa w obszarze kultury, nauki, edukacji oraz budowania zaangażowanego i odpowiedzialnego społeczeństwa. Jest operatorem Stypendiów m.st. Warszawy im. Jana Pawła II i organizatorem dwóch warszawskich festiwali: Nowe Epifanie oraz Muzyka Wiary - Muzyka Pokoju.



(-) (-)
Materiał organizatora
1 marca 2019