Mistrz zawsze czekał na swoją Małgorzatę

UMCS zaprasza na międzynarodową konferencję o kobiecie w literaturze rosyjskiej XX i XXI w. Będzie można posłuchać o bohaterkach powieści i wierszy, o kobiecym cierpieniu, ofiarności, o mitycznych postaciach kobiet i okultystkach.

Marta Szczecina: Co będzie głównym przedmiotem dyskusji podczas konferencji? Maria Cymborska-Leboda: Zwłaszcza literatura rosyjska XX i XXI wieku. Poczynając od Fiodora Dostojewskiego można rzec, że literatura rosyjska mówi o tajemnicy człowieka, w tym również o relacjach między pierwiastkiem męskim a kobiecym. Naszym celem będzie pokazanie, jak w konkretnych tekstach literackich te pierwiastki się wzajemnie przyciągają i jaki sens uzyskują. Już Emanuel Lévinas, filozof, urodzony w Kownie, zafascynowany kulturą rosyjską, mówił, że kobieta jest pewnym modelem pozwalającym myśleć o inności. A gdzie możemy dostrzec tę inność? - Na przykład w 'Zbrodni i karze' Dostojewskiego. Tam Sonia Marmieładowa otwiera się na innego człowieka i to ona bierze odpowiedzialność za Innego. Jednak to nie jedyne postrzeganie kobiety w literaturze rosyjskiej. W wielu utworach XX wieku kobieta pokazana jest jako przedmiot kultu. Inna wizja to postrzeganie kobiecości poprzez kusicielski i oblubieńczy aspekt ciała. Najpopularniejsza jest chyba powieść 'Mistrz i Małgorzata'. Tam kobieta również odgrywa znaczącą rolę. Jaką? - Małgorzata jest postacią fascynującą. Pojawia się w tej powieści scena symboliczna, gdy Małgorzata i Mistrz idą obiema stronami ulicy i można dostrzec ich wzajemne przyciąganie. Dopiero ich jedność jest źródłem prawdziwej twórczości. Bułhakow pokazuje coś niesamowitego. Mistrz, kiedy spotyka Małgorzatę, uświadamia sobie, że to jest kobieta, na którą zawsze czekał i jej obraz nosił w sobie. A postrzeganie przez cielesność? - Oczywiście słynna 'Lolita' Władimira Nabokowa. To był prawdziwy skandal. Złamano pewne tabu cielesności i seksualności. Nabokow zwrócił uwagę na język ciała i jego rolę w komunikowaniu się z drugim człowiekiem. Które referaty mogą przyciągnąć szczególną uwagę słuchaczy? - Znany badacz ukraiński będzie mówił o popularnej w Polsce twórczości Bułata Okudżawy. Ciekawostką na pewno będzie też referat prof. Leonida Hellera, który powie o utopijnych projektach, zakorzenionych w okresie radzieckim, gdzie odrzucając inność kobiety, unicestwiano ją samą i sprowadzano niemal do roli maszyny. Interesujące mogą być także wystąpienia o Marii Arbatowej i Walerii Narbikowej, w twórczości których pojawiają się postacie kobiet naznaczone śladami przejść związanych z komunizmem. Prof. Maria Cymborska-Leboda pracuje w Zakładzie Literatury i Kultury Rosyjskiej XX i XXI w. UMCS. Organizuje konferencję: 'Kobieta jako Inny. Kobiecy aspekt bytu i figury kobiecości w literaturze i kulturze rosyjskiej XX-XXI wieku'. Konferencja odbędzie się 23 listopada (w godz. 9-17.20) i 24 listopada (8.30-10.40) w budynku Nowej Humanistyki UMCS. Odczyty są otwarte. Przestawionych zostanie 31 referatów.

Marta Szczecina
Gazeta Wyborcza Lublin
20 listopada 2006