Oświadczenie

Warszawa, 02.06.2017

Oświadczenie dyrekcji Teatru Powszechnego w Warszawie po wydarzeniach związanych ze spektaklem „Klątwa” w reż. Olivera Frljicia, granym ostatnio w dniach 26-31 maja br.


Po wydarzeniach związanych z pokazami spektaklu „Klątwa" w dniach 26-31 maja br. w Teatrze Powszechnym w Warszawie, czujemy się w obowiązku odnieść się do kilku kwestii.

W odpowiedzi na spektakl repertuarowy – biletowany, odbywający się w zamkniętej sali teatralnej – zaplanowano „szturm różańcowy", „czterodniowe oblężenie" i „obóz rycerski przed teatrem". Niestety, manifestacja oficjalnie zgłoszona jako „modlitwa wynagradzająca Maryi bluźnierstwa" przerodziła się w zamieszki pod teatrem, bezpośrednio zagrażające życiu i zdrowiu uczestników, widzów i pracowników miejskiej instytucji kultury. Zajścia te pokazują, że decyzja Prezydent Warszawy o zakazie manifestacji z dnia 23 maja br. była zasadna. Decyzję tę motywowały: 1) przebieg poprzednich manifestacji organizowanych przez te same środowiska (użycie rac pod teatrem, blokada wejścia, przepychanki z policjantami i widzami); 2) jawne zapowiedzi blokowania wejścia do teatru; 3) nieskuteczny dialog z organizatorem manifestacji. 

Przebieg wydarzeń, zwłaszcza tych z 27 maja, potwierdził niepokojące przesłanki: 1) doszło do ataku na osoby pokojowo manifestujące w obronie teatru i wolności słowa; 2) odpalono przed teatrem race dymne; 3) kilku manifestujących przeciwko spektaklowi weszło do teatru na wcześniejszy spektakl grany na Scenie Małej („Dziewczyny do wzięcia") i przy wychodzeniu podjęło próbę siłowego wdarcia się do foyer głównego, gdzie znajdowali się widzowie „Klątwy", a później rozlało w holu kasowym żrącą substancję, przy uprzątaniu której poparzyła się pracownica teatralnej kawiarni; 4) dwóch mężczyzn protestujących przeciwko teatrowi weszło na widownię i próbowało zakłócić spektakl „Klątwa" oraz odpalić race dymne, których użycie wśród trzystuosobowej grupy widzów mogłoby spowodować duże niebezpieczeństwo (na szczęście osoby te zostały szybko obezwładnione przez ochronę i wyprowadzone z teatru, a następnie przekazane policji). Takie zachowania są niedopuszczalne, a osoby je prowokujące powinny ponieść odpowiedzialność karną. Tylko dzięki profesjonalizmowi i czujności policjantów, ochrony oraz pracowników Teatru udało się zadbać o bezpieczeństwo widzów.

Dziękujemy za ogromne wsparcie, jakie otrzymaliśmy od naszych widzów i przedstawicieli środowiska artystycznego. Dziękujemy organizacjom Obywatele Solidarnie w Akcji, Obywatele RP oraz Fundacji im. Kazimierza Łyszczyńskiego za zorganizowanie manifestacji w obronie Teatru Powszechnego oraz gwarantowanej Konstytucją Rzeczpospolitej Polskiej wolności wypowiedzi artystycznej i wolności korzystania z dóbr kultury. Tego rodzaju działania przywracają wiarę w wartości demokratyczne i postawę obywatelską, które jako Teatr również staramy się krzewić. Dziękujemy również ochronie Teatru oraz policji za bezstronność i profesjonalizm. Przepraszamy widzów za uciążliwości związane z kontrolami przy wejściu na salę, ale były one konieczne dla zapewnienia bezpieczeństwa i spokojnego odbioru spektaklu.

Konsekwentnie stoimy na stanowisku, że teatr repertuarowy jako publiczna instytucja kultury ma obowiązek realizować swoje plany artystyczne, podejmując trudne, niekoniecznie powszechnie akceptowane tematy. Od dnia premiery „Klątwy", 18 lutego br., na Teatr Powszechny wywierana jest ogromna presja związana z tym spektaklem. Spotkaliśmy się z próbami zastraszania pracowników teatru, w tym głównie aktorów, groźbami karalnymi, falą internetowego i telefonicznego hejtu na niespotykaną skalę, nagonką medialną wykorzystująca nielegalne nagrania, a przede wszystkim z agresywnymi atakami na Teatr w dniach grania spektaklu.

Spektakl „Klątwa" zagraliśmy od czasu premiery 20 razy i obejrzało go ponad sześć tysięcy widzów. Każdy pokaz kończył się długimi owacjami na stojąco. Entuzjastyczny odbiór spektaklu wśród widzów, którzy obejrzeli go w całości, wiele pozytywnych recenzji oraz zaproszenia na zagraniczne pokazy (w najbliższym czasie do Berlina i Pragi), udowadniają, że warto było nie poddać się szantażowi i przemocy ze strony prawicowych mediów, polityków, ultrakatolickich grup i nacjonalistycznych bojówek. Cieszymy się, że spektakl przyczynia się do debaty o wolności w sztuce, cenzurze i powinnościach teatru publicznego. Zależy nam jednak, by stał się przede wszystkim punktem wyjścia do szerokiej dyskusji nad najważniejszymi poruszanymi w nim tematami: nadużyciami realnej i symbolicznej władzy Kościoła katolickiego w Polsce, problemem pedofilii w Kościele i bezkarnością sprawców, instrumentalnym traktowaniem haseł religijnych i narodowych do celów politycznych, walką o prawa kobiet i wszelkimi zjawiskami przemocy instytucjonalnej. Ostatnie wydarzenia przed Teatrem Powszechnym – brutalne ataki przy wtórze pieśni narodowych i religijnych, obecność na manifestacji kapłanów katolickich i ich błogosławieństwo dla faszyzujących, stosujących jawną przemoc bojówek – pokazują, jak trafne są diagnozy stawiane w spektaklu.
„Klątwa" w reżyserii Olivera Frljicia ujawnia wielowymiarowe napięcia społeczne i jest wyrazistym głosem sprzeciwu wobec radykalizmu ideologicznego i religijnego, który zyskuje coraz większą bezkarność. Uważamy, że obowiązkiem teatru jest grać. Mamy nadzieję, że ostatnie spektakle sprowokują debatę nad kształtem demokracji w Polsce.

Dyrekcja Teatru Powszechnego w Warszawie



(-) (-)
Materiał Teatru
2 czerwca 2017
Spektakle
Klątwa