Papuasi i Witkacy

A gdyby tak w dramacie Witkacego "Metafizyka dwugłowego cielęcia" wystąpili Papuasi? Taką koncepcję postanowił zrealizować brytyjski artysta Jeremy Millar w swoim projekcie dotyczącym wspólnej podroży Witkacego i Malinowskiego. Do interpretacji tego trudnego i dość rzadko wystawianego w Polsce dramatu zaprosił reżyserów i aktorów z Australii i Papui Nowej Gwinei.

Efekty tej współpracy w postaci dwóch zapisów wideo spektaklu, w tym jednego z udziałem Papuasów, można obejrzeć w Muzeum Sztuki w Łodzi na wystawie Jeremy'ego Millara "M/W".

Od słynnej podróży antropologa Bronisława Malinowskiego i Witkacego na Cejlon i do Australii mija właśnie sto lat. Celem wyprawy były wyspy Trobriandzkie, należące do Papui Nowej Gwinei. To tam Malinowski realizował swój projekt badawczy, a jego przyjaciel Witkacy miał w nim pełnić rolę fotografa i rysownika. Jednak Witkacy na Trobriandy nigdy nie dotarł. Historia przyjaciół i ich rozstania zainspirowała brytyjskiego artystę Jeremy'ego Millara do postawienia pytania: co zdarzyłoby się, gdyby wspólna podróż trwała dalej. Jedną z możliwych odpowiedzi przedstawia wystawa Millara zatytułowana "M/W".

Istotną częścią wystawy są dwa zapisy wideo inscenizacji "Metafizyki dwugłowego cielęcia" - jednej ze "sztuk tropikalnych" Witkiewicza, Sztuka powstała w 1921 roku, w siedem lat po wspólnej wyprawie z Malinowskim. Jej akcja rozgrywa się w Papui Nowej Gwinei i Australii, gdzie główny bohater Karmazyniello przeżywa rozterki duchowe i zmaga się z rodziną, dociec prawdy o swoim pochodzeniu. Jeremy Millar postanowił, wystawić sztukę właśnie tam, gdzie osadził ją sam Witkacy. Spektakle zostały zrealizowane w Adelajdzie (Australia) i w Goroka (Papua Nowa Gwinea). W projekcie chodziło o umożliwienie spotkania odmiennych tradycji kulturowych i wykreowanie sytuacji, których tekst Witkiewicza interpretowany jest w tych kontekstach kulturowych, których dotyczy - mówi Paweł Polit, kurator wystawy "M/W" .

Zapisom wideo jednego ze spektakli towarzyszy wywiad z aktorami National Perfroming Arts Troupe, z Papui Nowej Gwinei, w którym opowiadają o trudnościach i wyzwaniach, na jakie napotkali podczas wystawiania dramatu. Dotyczyły one zwłaszcza sfery języka- Papuasi na co dzień posługują się językiem pidgin, który jest odmianą języka angielskiego o uproszczonej morfologii i składni. Tekst dramatu, z którym pracowali, należało przetłumaczyć na pidgin i dostosować do lokalnego kontekstu kulturowego, aby był zrozumiały dla mieszkańców Papui. W wywiadzie aktorzy podkreślają, że z dramatem tak dla nich egzotycznym, napisanym przez artystę z Europy spotkali się po raz pierwszy i było to dla nich całkiem nowe doświadczenie.

O inscenizacjach wypowiada się autor projektu Jeremy Millar:

Interesuje mnie to, jak "Metafizyka dwugłowego cielęcia" zinterpretowana zostaje przez obie grupy - jedną australijską, jedną z Papui Nowej Gwinei - i to, jak podkreślają one pewne elementy w ramach dramatu. Nie jest to być może najwybitniejsze dzieło Witkiewicza, a jednak - jak każda dobra i ciekawa sztuka - wiele zyskuje przy każdej zaangażowanej adaptacji. Biorąc pod uwagę charakterystyczną dla XX wieku "jednokierunkowość" przepływu pomiędzy tradycyjnymi, pierwotnymi kulturami i europejską awangardą, muszę przyznać, że głęboką satysfakcją napełnia mnie fakt, iż grupa teatralna w górskiej prowincji Papui Nowej Gwinei decyduje się na wystawienie sztuki, której nie zobaczycie na najradykalniejszych scenach w Europie.

Jeremy Millar, Given: a conversation between Jeremy Millar and Lisa Le Feuvre.

Wystawę "M/W" Jeremy'ego Millara oraz dwie egzotyczne inscenizacje "Metafizyki dwugłowego cielęcia" Witkacego można oglądać w ms2 do 24 sierpnia.

Jeremy Millar jest artystą badającym sposób, w jaki zdarzenia z przeszłości korespondują z naszym rozumieniem i doświadczeniem teraźniejszości. W swoich projektach odwołuje się do ważnych faktów z historii idei, pytając o ich niezrealizowane możliwości i nieprzewidziane konsekwencje. Wykłada w ramach programu Critical Writing in Art and Design w londyńskim Royal College of Art. Wystawiał wielokrotnie w Wielkiej Brytanii i zagranicą, ostatnio w Southampton City Art Gallery, Turner Contemporary. Był kuratorem wystaw, m.in. Institute of Cultural Anxiety w ICA w Londynie (1994) oraz Speed, w Whitechapel Art Gallery (1998). Opublikował wiele tekstów o sztuce współczesnej i nowoczesnej w periodykach i katalogach wystaw.

Jeremy Millar (Wielka Brytania)
M/W
fotografie, video, obiekty
kurator: Paweł Polit

Muzeum Sztuki w Łodzi, ul. Więckowskiego 36

30 maja - 24 sierpnia 2014

www.msl.org.pl



(-) (-)
Materiał Organizatora
3 lipca 2014