Program Festiwalu

Uroczysta inauguracja XV Międzynarodowego Festiwalu Gombrowiczowskiego Otwarcie wystaw towarzyszących XV MFG: pokonkursowej wystawy plakatów gombrowiczowskich oraz wystawy „Iwona, księżniczka Burgunda”. Prezentujemy program Festiwalu.

08.10. sobota

godz. 17.00 – duża scena
IWONA, KSIĘŻNICZKA BURGUNDA, Teatr im. W. Siemaszkowej, Rzeszów
Reżyseria Waldemar Śmigasiewicz
Scenografia i kostiumy Maciej Preyer
Muzyka Mateusz Śmigasiewicz
Obsada:
Justyna Król, Mariola Łabno-Flaumenhaft, Małgorzata Machowska, Dagny Mikoś, Barbara Napieraj, Robert Chodur, Waldemar Czyszak, Marek Kępiński, Wojciech Kwiatkowski (gościnnie), Adam Mężyk, Mateusz Mikoś, Piotr Mieczysław Napieraj, Kacper Pilch (gościnnie)

Sztuka Gombrowicza, w której komedia przenika się z tragedią. To opowieść o fikcyjnej rodzinie królewskiej, której dobre samopoczucie i megalomania zostają zburzone przez pojawienie się dziewczyny o imieniu Iwona. Przerażona i zalękniona w sobie tajemnicza bohaterka doprowadza do dekonstrukcji i zrujnowania nadętej i zakłamanej struktury dworu. Dworu jako rodziny, która odsłaniając swoje wstydliwe tajemnice i sekrety o mały włos nie doprowadza samej siebie do katastrofy i upadku.
Gombrowicz w pierwszym, napisanym jeszcze przed wojną, dramacie daje zapis mechanizmów i społecznych konwenansów, a przede wszystkim próbuje przedstawić sytuację człowieka uwikłanego w relacje z innymi. Pokazuje, w jaką stronę mogą ewaluować nasze kompleksy, kiedy spotkają się z absolutem.

Uroczysta inauguracja XV Międzynarodowego Festiwalu Gombrowiczowskiego
Otwarcie wystaw towarzyszących XV MFG: pokonkursowej wystawy plakatów gombrowiczowskich oraz wystawy „Iwona, księżniczka Burgunda"

godz. 20.00 – scena kameralna
ZBRODNIA Z PREMEDYTACJĄ, Teatr Powszechny im. Jana Kochanowskiego w Radomiu PREMIERA
Reżyseria Błażej Peszek
Scenografia i kostiumy Michał Dracz
Muzyka Wojtek Kiwer
Obsada:
Izabela Brejtkop, Joanna Zagórska, Piotr Kondrat, Adam Majewski, Michał Węgrzyński

Pełna absurdu parodia kryminału będąca relacją ze śledztwa w sprawie zbrodni, do której nie doszło. Do wiejskiej posiadłości K. w celu uregulowania spraw urzędowych przybywa sędzia śledczy. Mimo że wizyta jest zapowiedziana, nikt nie oczekuje go na stacji. Kiedy dociera do celu, zostaje przyjęty przez domowników niczym niespodziewany gość. Wreszcie podczas obiadu w sztywnej, pełnej napięcia atmosferze, domownicy wyznają śledczemu, że pan domu zmarł w nocy... Premiera sztuki „Zbrodnia z premedytacją" w reżyserii Zbigniewa Brzozy otworzyła I Międzynarodowy Festiwal Gombrowiczowski w 1993r.

09.10. niedziela

godz. 14.00 – scena Kotłownia – impreza towarzysząca
debata literacka JAK SIĘ WMIESZAĆ W LITERATURĘ
Uczestnicy: Magdalena Marszałkowska, Aleksandra Pakieła, Anna Spólna, Dariusz Dobrzański, Paweł Mościcki
Prowadzenie: Michał Pabian

W literaturze można poruszać sumienia, literatyzować, uniwersalizować, ale można też dbać o to, by przekazywała istotne społecznie, obywatelsko, interwencyjnie treści. Kiedyś nazywano to pisaniem zaangażowanym, ale i Gombrowicz, i obecna debata publiczna nie jest chętna, by tak łatwo posługiwać się tym określeniem. W czasie debaty rozmawiać będziemy o tym, jak w pisaniu, nie rezygnując z artystycznych czy formalnych zadań i celów literatury, zadbać o włączanie w utwory reprezentacji „działania", zmiany. Zaproszeni uczestnicy w swoich dokonaniach poruszają problematykę, która chętnie gości na łamach publicystyki, jednak ich spojrzenie jest bardziej zorientowane na pisanie czegoś trwalszego, na poszukiwanie źródeł, a nie tylko utrwalanie komentarzy.
Chcemy porozmawiać o tym, jak odpowiedzialnie kształtować stanowiska, dzielić się opiniami i argumentami, jak może reagować na to świat fikcji i ile odpowiedzialności może na siebie przyjąć jeszcze życie literackie. Zastanowimy się też, co z określeniem, które przylgnęło do Gombrowicza - pisarza „sumienia narodu", czy warto jeszcze posługiwać się tą metaforą.
Wstęp wolny.
Partnerem wydarzenia jest

godz. 18.00 – duża scena
DZIENNIK, Andrzej Seweryn
Reżyseria i wykonanie Andrzej Seweryn

Ciemna scena. Tylko aktor i tekst.
Janusz R. Kowalczyk napisał o spektaklu: „...Plik zadrukowanych kart topnieje w ręce artysty. Odrzucane po przeczytaniu, miękko fruną w powietrzu i wyścielają scenę. Za pośrednictwem słów Gombrowicza Seweryn trafia wprost do serc i umysłów widzów. Jak to robi? Doprawdy nie wiem". Gra się cudze biografie, cudze życie. Ale czy można zagrać cudzy „Dziennik"? Pewnie nie. Na pewno jednak można go ze sceny przeczytać. Andrzej Seweryn mówi do widzów słowami Witolda Gombrowicza: naznaczonymi jego osobowością skłonną do autokreacji, jego poglądami zaprawionymi gryzącą ironią, jego doświadczeniami: polskimi
i emigracyjnymi. Jest tam przestrzeń także dla osoby aktora: postaci wielkiej choć nie wolnej od kontrowersji. Lista jego zawodowych dokonań jest bardzo długa i imponująca. Ważne role na polskich scenach (także w teatrze telewizji) uzupełnia praca z Peterem Brookiem oraz wieloletni związek z Comédie Française. Wielkie role filmowe wykreował u reżyserów tego formatu co Wajda czy Zanussi. Słynie z pracowitości i szaleńczego wprost profesjonalizmu, który nie pozwala się zatrzymać przy raz poznanych środkach i formach wyrazu. Który wciąż każe się uczyć i szukać... Jak szukał z Gombrowiczem, u Gombrowicza? Co znalazł? Co my „przeczytamy" w tym dzienniku przyniesionym na scenę? We fragmentach przygotowanych przez Andrzeja Seweryna mowa będzie o Polsce, Europie i Francji, o kulturze, literaturze i krytykach. Aktorskie mistrzostwo Andrzeja Seweryna sprawia, że w jego ustach każdy z zapisków Gombrowicza staje się na scenie szczerą, logicznie wyłożoną prawdą. Prawdą, oddaną w żywych, plastycznych słowach, które aktor zamienia w najczystszą formę teatru".
Solidna dawka aktorskiego mistrzowskiego kunsztu!

10.10. poniedziałek
godz. 18.00 – duża scena
IWONA, KSIEŻNICZKA BURGUNDA – Teatr Ludowy, Kraków
Reżyseria: Cezary Tomaszewski
Dramaturgia: Aldona Kopkiewicz
Scenografia: Bracia (Agnieszka Klepacka i Maciej Chorąży)
Światło: Jędrzej Jęcikowski
Obsada:
Iwona: Beata Schimscheiner
Ignacy: Jan Nosal
Małgorzata : Katarzyna Tlałka
Filip: Paweł Kumięga
Cyryl: Maciej Namysło
Cyprian : Wojciech Lato
Iza: Anna Pijanowska
Ciotki/ Damy: Patrycja Durska
Ciotki/ Damy: Karolina Stefańska
Szambelan: Jacek Wojciechowski
Szambelanica: Jagoda Pietruszkówna
Walenty/ Innocenty: Robert Ratuszny
Pianista: Przemysław Winnicki/ Gościnnie

To pierwszy tekst dramatyczny, który wyszedł spod pióra wielkiego cynika, Witolda Gombrowicza. Opublikowaną przed wojną opowieść o fikcyjnej rodzinie królewskiej, której ceremoniały i megalomania zostały obnażone przez bezwolną, nijaką, milczącą kobietę wziął na warsztat Cezary Tomaszewski, reżyser, choreograf i performer. Kim w jego interpretacji okaże się Iwona, w którą na scenie wcieli się Beata Schimscheiner?

11.10. wtorek
godz. 18.00 – duża scena
TRANS-ATLANTICO, reż. Teatr im. L. Solskiego, Tarnów
Adaptacja i reżyseria: Tomasz Gawron
Scenografia i kostiumy: Mirek Kaczmarek
Muzyka: Agnieszka Szczepaniak
Choreografia: Wojciech Grudziński
Projekcje: Janusz Szymański
Wykonanie rzeźb: Justyna Bernadetta Banasiak
obsada:
Señora - Ewa Sąsiadek
Horacjo/Rembeliński - Maciej Babicz
Witold Gombrowicz - Aleksander Fiałek
Ignacy - Stefan Krzysztofiak
Baron - Jerzy Pal
Major Tomasz Kobrzycki - Ireneusz Pastuszak
Gonzalo-Tomasz Schimscheiner (gościnnie)
Cieciszowski- Kamil Urban
Minister Feliks Kosiubidzki- Tomasz Wiśniewski
Anna Kruk (gościnnie),Emilia Petela (gościnnie),Emilia Wójcik (gościnnie), Julia Wojtanowska (gościnnie),Dawid Habas (gościnnie),Szymon Wróblewski (gościnnie)

W lipcu 1939 roku Witold Gombrowicz wsiadł na statek „Chrobry" płynący do Ameryki Południowej i nigdy nie powrócił do kraju. Zdumiewająca odmienność kulturowa upalnej i egzotycznej Argentyny pozwoliła dostrzec pisarzowi pochodzącemu ze szlacheckiej, hołdującej narodowym tradycjom, rodziny, jak bardzo my – Polacy wypieramy nasze pragnienia i namiętności w imię patriotycznego przymusu. Zderzenie polskości z południowym smakiem, konserwatywnego patriotyzmu z wolnością nowego życia na obczyźnie, rozbuchanej erotyki z ciasnym gorsetem narzucanych norm zaowocowało powieścią, w której Gombrowicz w przenikliwy i ironiczny sposób rozprawił się z narodowymi mitami, anachronizmami i stereotypami, powieścią, która jest, wciąż aktualną i bardzo w dzisiejszych czasach potrzebną, obroną niezależności jednostki i manifestacją indywidualizmu. Scenariusz spektaklu został uzupełniony o fragmenty „Dziennika" pisarza z pierwszych lat emigracji.
Spektakl został zaprezentowany w finale konkursu podczas 45. Opolskich Konfrontacji Teatralnych / „Klasyka Żywa".

12.10. środa
Witold Gombrowicz
TANCERZ, Teatr Powszechny im. J. Kochanowskiego w Radomiu
Reżyseria Kinga Dębska
Scenografia Natalia Kołodziej
Muzyka Łukasz Matuszyk
Choreografia Anna Bosak
Solówka RAP, słowa Mateusz Kocięcki
Obsada:
Danuta Dolecka – Myśli
Agnieszka Grębosz - Myśli
Natalia Samojlik - Doktorowa
Mateusz Kocięcki - Tancerz
Mateusz Michnikowski - Mecenas
Mateusz Paluch - Myśli
Jarosław Rabenda - Myśli

Spektakl muzyczny na bazie Tancerza mecenasa Kraykowskiego W. Gombrowicza
To opowieść o miłości, która czasem przybiera formę chorobliwej, obsesyjnej wręcz fascynacji drugim człowiekiem. Tancerz jest stalkerem, który wikła mecenasa w sieć zależności i zastraszeń, żeby zyskać nad nim władzę, żeby według swojego widzimisię ułożyć mu życie, żeby mu stale towarzyszyć, nawet w postaci kozła ofiarnego. Stalker nie rozumie słowa nie. Z butami wchodzi w świat mecenasa i go skutecznie demoluje. W spektaklu skupimy się na tym, co się dzieje w jego głowie. Nie do nas należy wydawanie diagnozy, czy to psychopata, czy też tylko bardzo samotny człowiek, na siłę szukający kontaktu z drugim człowiekiem, nie będziemy go oceniać, ale postaramy się zrozumieć. Mistrzem w opisywaniu ludzkich ułomności w ironicznej formie był Gombrowicz. To ciekawe, że już w jego czasach znano już zjawisko stalkingu. Z pewnością jednak dzisiaj mamy tego typu obsesyjnych relacji więcej. Tak więc Tancerz dziś ma rację bytu.

Przedstawienie TANCERZ w znakomitej reżyserii Kingi Dębskiej wykorzystuje przedwojenne piosenki o miłości w nowoczesnych aranżacjach Łukasza Matuszyka w interpretacji wspaniałych radomskich aktorów. Za choreografię odpowiada Anna Bosak, scenografię i kostiumy Natalia Kołodziej.

Reżyserka Kinga Dębska o spektaklu:

Nawiązanie w tekście Gombrowicza do „Księżniczki Czardasza" nasunęło mi pomysł, że możemy twórczo użyć różnych innych utworów, które będą opowiadały o miłości, obsesji, szaleństwie i uatrakcyjnią ten spektakl. Chciałabym, żeby to nie był spektakl hermetyczny, żeby dzisiejszy widz się w nim odnalazł, żeby się dobrze bawił, wzruszał i żeby coś w nim zostało.

Premiera: 7.02.2020

13.10. czwartek
godz.18.00 - duża scena
DZIENNIKI – Teatr Bagatela, Kraków
Adaptacja, reżyseria, wykonanie Mikołaj Grabowski
Na ekranie we własnych kompozycjach Olga Mysłowska

Postawa – otwarta – wymaga nie lada odwagi, bo trzeba zrujnować nieco swoje przyzwyczajenia i zdecydować się na drogę w nowe. Ale tu nie chodzi – myślę – tylko o odwagę, a o paraliż historią, która nas nie rozpieszczała, odbierając nam co chwila naszą państwowość. U wielu powstało więc przeświadczenie, że tylko cnoty wyrosłe z tradycji są w stanie gruntować w nas miłość, a nawet uwielbienie ojczyzny, i że tylko katolicyzm i wiara w cnoty naszych „naddziadów" są w stanie pielęgnować naszą tożsamość. Gombrowicz z całą powagą, podkreślam, z całą powagą naśmiewa się z tych lęków twierdząc, że: „Polak z natury swojej jest Polakiem. Wobec czego, im bardziej Polak będzie sobą, tym bardziej będzie Polakiem. Jeśli Polska nie pozwala mu na swobodne myślenie i czucie, to znaczy, że Polska nie pozwala mu być w pełni sobą, czyli w pełni Polakiem..." Dla Gombrowicza więc swoboda korzystania z własnego rozumu, a nie poddawanie się zbiorowej presji, jest rozwiązaniem. /Mikołaj Grabowski/
Jak mawia wschodni klasyk, będzie i smieszno i straszno, a na pewno mądrze. A jak dobrze zagrane!

14.10. piątek
godz. 18.00 – duża scena
FERDYDURKE – Teatr Buenos Aires
Reżyseria Alejandro Radawski
Scenografia Marko Bregar
Kostiumy Antonela Marcello
Oświetlenie Ricardo Sica
Obsada:
Luján Bournot, Antobela Marcello, Natalia De Elía, Verónika Galeotti

Historia Pepe, trzydziestoletniego mężczyzny, który w niespodziewanie zjawia się w szkole profesora Pimko jako nastolatek. Pepe wraca do szkoły, gdzie próbuje walczyć o swoją wolność, prawo do niedojrzałości, a może dojrzałości? Alejandro Radawskiemu udało się przenieść powieść na deski teatru. Sztuka zamyka się w jednym akcie podzielonym na dziesięć scen. Każda z nich odpowiada porządkowi i narracji poszczególnych rozdziałów powieści.
Bardzo ciekawa interpretacja najbardziej znanej powieści Witolda Gombrowicza.

godz. 20.00 – scena Kotłownia – impreza towarzysząca
PAMIĘTNIK STEFANA CZARNECKIEGO – Teatr Resursa, Radom (teatr amatorski)
Reżyseria Robert Stępniewski

Pełna szyderstwa historia opowiada o moralnym upadku chłopca, który od najwcześniejszych lat nie może znaleźć swojego miejsca. Nosząc imię bohatera historycznego będącego symbolem polskiego patriotyzmu, ten syn antysemity i nawróconej na katolicyzm Żydówki nie może stworzyć sobie własnej tożsamości ani poczuć się zaakceptowany przez społeczeństwo, które go odrzuca, mimo jego wysiłków by dostosować się do panującej ideologii.

15.10. sobota
godz. 17.00 – duża scena
DZIENNIKI/DIARY – Jerzy Mączyński, Katarzyna Dębska, Anastasia Valsamaki
Performance muzyczny

Koncepcja na realizację spektaklu „DZIENNIKI/DIARY" powstała w oparciu o „Dzienniki" Witolda Gombrowicza pisane w latach 1953-1969. Mimo upływu lat, dzięki podejmowanym przez pisarza wątkom takim jak poszukiwanie własnej tożsamości czy funkcjonowanie w narzuconych konwenansach społecznych, zapiski wydają się nam być bardzo aktualne. Także dziennik jako forma jest bardzo osobista, prywatna, przez co bliska czasom pandemii, kiedy wszyscy zostaliśmy postawieni wobec sytuacji izolowania się i dla większości z nas był to okres spędzania większej ilości czasu z sobą samymi niż zwykle. W spektaklu scenicznie w dialog wchodzą ze sobą trzy elementy: dźwięk, wideo i ruch, które w zestawieniu z fragmentami „Dzienników" Gombrowicza tworzą intymny w charakterze, kameralny spektakl. Poruszająca się na tle projekcji choreografka, Anastasia Valsamaki, odpowiada na „kontrolujące" ją obrazy wideo (głównie przedstawiające jej ciało, symultanicznie w różnych mikro-choreografiach, edytowane na żywo przez Katarzynę Dębską) oraz dźwięki (kompozycje Jerzego Mączyńskiego, wykonywane live przez kompozytora na specjalnie przygotowanej do spektaklu instalacji perkusyjno- elektronicznej), tworząc atmosferę napięcia i otwierając na refleksję nad kształtem „ja". Muzyka przerywana jest chwilami ciszy i głosem (Małgorzata Potocka) wypowiadającym fragmenty zaczerpnięte z "Dzienników".

godz. 19.00 – scena kameralna
COSMOS – Simul Theatre, Tokio, Japonia
Reżyseria Yasuhiro Akai
Obsada: Yumi Akamatsu, Hiromi Ota, Yuta Kobayashi, Naoki Takeoka, Seiji Tanaka

Wielkie wydarzenie! Po raz pierwszy na festiwalu wystąpi Teatr z Japonii!
Kosmos, opatrzony później (jak inne jego dzieła) obszernym autokomentarzem pisarza i określany przez wielu badaczy jako arcydzieło Gombrowicza[potrzebny przypis], to powieść, której tematem staje się problem percepcji świata, relacji między jednostką a rzeczywistością oraz świadomością. Gombrowicz podejmuje w niej próbę analizy aktu poznawczego oraz uchwycenia mechanizmu odbierania lub kreacji świata przez intelekt i wyobraźnię jednostki. Ciekawa interpretacja tekstu azjatyckich artystów.

Ok. godz. 21.00 Ogłoszenie werdyktu jury i zakończenie Festiwalu
Dyrekcja zastrzega sobie możliwość wprowadzania zmian w repertuarze.

JURY:
1. Bożena Sawicka
2. Jacek Wakar
3. Łukasz Maciejewski
4. Tomasz Tyczyński

XV Międzynarodowy Festiwal Gombrowiczowski jest współfinansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Gminy Miasta Radom.

Jolanta Korłub
Teatr Powszechny w Radomiu
17 września 2022