Stanisław Lem (1921 - 2006)

Urodził się 12 września 1921 r. we Lwowie. Zmarł 27 marca 2006 roku w Krakowie.

Czołowy przedstawiciel polskiej science fiction, filozof, futurolog i eseista. Dorobek literacki Lema obejmuje m.in. powieści i opowiadania fantastyczno-naukowe, detektywistyczne, powieść autobiograficzną, eseje futurologiczno-filozoficzne, publicystykę literacką, felietony, wiersze, listy, scenariusze słuchowisk radiowych, widowisk telewizyjnych, filmowe, dramaty, a także posłowia i przedmowy do prac innych autorów.

Syn laryngologa Samuela Lehma i Sabiny Woller. Absolwent II Gimnazjum im. Karola Szajnochy. Planował rozpocząć studia na Politechnice Lwowskej jednak, w okupowanym przez wojska radzieckie Lwowie, okazało się to niemożliwe. Dzięki znajomościom ojca dostał się na studia medyczne, które przerwał w okresie okupacji niemieckiej. Kontynuował je po wojnie, rezygnując jednak z ostatnich egzaminów, by uniknąć poboru do wojska. W 1946 r. cała rodzina przeniosła się do Krakowa, nie chcąc przyjąć obywatelstwa ZSRR.

Kariera literacka Stanisława Lema rozpoczęła się od współpracy z czasopismami: „Kuźnica" i „Tygodnik Powszechny". Początkowo zamieszczał w nich wiersze oraz opowiadania o tematyce okupacyjnej. W czasopiśmie „Nowy Świat Przygód" wydrukowano w odcinkach jego pierwszą powieść fantastyczną „Człowiek z Marsa".

W latach 1947-1950 pisarz pracował w Konwersatorium Naukoznawczym prowadzonym przez dra Mieczysława Choynowskiego. Po jego zamknięciu znalazł się w trudnej sytuacji. Niespodziewany sukces „Astronautów" - pierwszej powieści fantastycznej Lema, jaką wydano w formie książkowej - i równoległe problemy z drukiem wcześniejszego „Szpitala Przemienienia" (z powodu wymagań cenzury rozwiniętego do trylogii „Czas nieutracony", kończącej się przyjęciem przez głównego bohatera legitymacji partyjnej) sprawiły, że pisarz postanowił na dobre zająć się tworzeniem fantastyki. Z jednej strony zapewniało mu to możliwość snucia interesujących go refleksji na temat miejsca technologii w życiu człowieka, z drugiej - ułatwiało omijanie cenzury.

W 1953 Stanisław Lem ożenił się z Barbarą Leśniak, lekarzem radiologiem. Ich syn Tomasz urodził się w roku 1968. W latach 1983-1988 pisarz przebywał na emigracji, w Berlinie i Wiedniu. W ostatnich latach życia intensywnie współpracował z „Tygodnikiem Powszechnym". 

Stanisław Lem posiadał kilka doktoratów honoris causa m.in. Politechniki Wrocławskiej, Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Lwowskiego i Uniwersytetu w Bielefeld. W roku 1973 pisarzowi przyznano honorowe członkostwo amerykańskiego stowarzyszenia Science Fiction Writers of America. Jego nazwiskiem nazwano również planetoidę 3836 Lem. Był odznaczony medalem „Gloria Artis" i najwyższym polskim odznaczeniem państwowym Orderem Orła Białego.

Do najbardziej znanych dzieł Lema należą: „Szpital Przemienienia" (1955), „Wysoki Zamek" (1966), „Eden" (1959), „Powrót z gwiazd" (1961), „Pamiętnik znaleziony w wannie" (1961), „Solaris" (1961), „Niezwyciężony" (1964), „Summa technologiae" (1964), „Głos Pana" (1968), „Filozofia przypadku" (1968), „Opowieści o pilocie Pirxie" (1968), „Fantastyka i futurologia" (1970), „Kongres futurologiczny" (1971), „Katar" (1976), „Wizja lokalna" (1982), „Fiasko" (1987), „Okamgnienie" (2000).

(-) (-)
Materiał Teatru
12 października 2017