Stany graniczne

Obłęd, jaki może ogarnąć fanatyczny kult religijny objawia się w wielu aspektach i przybiera różne formy. Oddanie rzeczywistości i sposobu funkcjonowania, klimatu zjawiska kultu jest niezwykle trudne. Wierszalin - osada, która miała stać się Nowym Jeruzalem według słów Proroka Ilji, jest miejscem na pograniczu polsko-białoruskim. Nie ma konkretnej granicy miedzy kulturami i religiami, co wywołuje uczucie nieokreśloności. W takiej przestrzeni, niemal magicznej wszystko jest możliwe.

Przedstawienie będące adaptacją książki, o tym samym tytule, napisanej przez Włodzimierza Pawluczuka jest częścią zjawiska, jakim jest Teatr Wierszalin stworzony przez Tadeusza Słobodzianka i Piotr Tomaszuka. Po latach pracy i rozwoju postanowiono wrócić do mitu założycielskiego.

Spektakl "Wierszalin. Reportaż o końcu świata" operuje niezwykłą poetyką. Pozorna prostota - scenografia złożona z płotu z poluzowanymi sztachetami oraz krzyży chrześcijańskich i prawosławnych, postacie z twarzami umalowanymi na biało o przerysowanych gestach. Gdy wkracza muzyka wszystkie elementy zmieniają się w niezwykłą maszynę, zaskakującą swoją złożonością. Wykorzystane formy ekspresji - śpiew, inkantacja, farsa są do perfekcji dopracowane i wkomponowane w dzieło. Pomimo takiego bogactwa elementów przedstawienie jest niezwykle zwięzłe i dynamiczne

Aktorzy korzystający z całej przestrzeni sceny, gestów, mimiki i przedmiotów wydają się podobnymi do instrumentów - każdy gra znakomicie własną partię, równocześnie będącą częścią całości. Zgranie i wyczucie jest kolejnym aspektem ukazującym świetność przestawienia. Widać to najlepiej w opowieści o wędrujących członkach sekty wypowiadanej i zaznaczonej drobnymi krokami przesuwającej się grupy wyglądającej jak animowane postacie.

W toku narracji, która przypomina reportaż, lecz będący polemiką, zabawą ze słowem, pełnym powtórzeń, ekspresyjnej artykulacji tworzącej nowe sensy, kreowany jest obraz zjawiska, jakim jest religia. Od średniowiecznych misteriów poprzez ich ewolucje w świeckie święto widzimy jak nieodłącznym aspektem kultu był karnawał - sacrum i profanum, duchowość i cielesność łączy się w opowieści Iljowców.

       
Teatr "Wierszalin" w Supraślu, "Wierszalin, reportaż o końcu świata", adaptacja i reżyseria: Piotr Tomaszuk, scenografia: Ewelina Pietrowiak, muzyka: Piotr Nazaruk
obsada: Katarzyna Siergiej, Ewa Gajewska, Edyta Łukaszewicz-Lisowska, Dariusz Matys, Karol Smaczny, Rafał Gąsowski
premiera: 12 maja 2007 r.

festiwal teatralny "Boska Komedia" w Krakowie 5-12 grudnia 2008



Justyna Stasiowska
Dziennik Teatralny Kraków
8 grudnia 2008