Plewiński. Na scenie

autor:
Wojciech Plewiński
opis:
Album fotografii Wojciecha Plewińskiego ma charakter zarazem fotograficzny i dokumentalny, specjalistycznie teatrologiczny. Jego celem jest jak najlepsze ukazanie rozległości dokumentacji stworzonej przez Artystę, jedynej w swoim rodzaju na terenie Polski, obejmującej ponad osiemset spektakli wystawionych od 1959 roku przez kolejne półwiecze, a jednocześnie przemiany języka wizualnego teatru w tym okresie. Album zawiera około dwustu fotografii i prezentuje zdjęcia z około 50 spektakli.

Mamy tu do czynienia z bardzo niewielkim wycinkiem twórczości wybitnego fotografa Wojciecha Plewińskiego. O tym, że to niewielki wycinek, można się przekonać, spoglądając choćby na daty: autor urodził się w 1928 roku w Warszawie, zaczął fotografować około roku 1953, współpracę z „Przekrojem”, najważniejszym pracodawcą w jego zawodowym życiu, rozpoczął w roku 1957, a dwa lata później po raz pierwszy zrobił zdjęcia dokumentujące przedstawienie teatralne. […]
W teatrze znalazł się, jak wszędzie i zawsze, nieco przez przypadek. Pierwsze zlecenie dostał za kogoś, na zastępstwo, a potem już tak zostało. „Widać się spodobało”, mówi, nie wiadomo, z leciutką ironią czy rzeczywistą nadzieją. […]
Zrozumienie zasad panujących w tym dziwnym, zamkniętym świecie zajęło mu trochę czasu. Zanim je jednak zrozumiał, za dobrą monetę przyjął własne. Plewińskiego fotografa, również teatralnego, cechuje bowiem nieodmiennie to samo: bezwiedne rozpychanie się łokciami, tworzenie wokół siebie przestrzeni, oglądanie rzeczywistości na własny sposób. Widz przyjmuje to zrazu naturalnie, zdjęcia Plewińskiego przedstawiają przecież teatr, są tu pełne plany, szerokie ujęcia obejmujące całą scenę, konieczne, jeśli się chce pokazać scenografię. Są kluczowe sceny, sceniczne dzianie się, są zdjęcia jakby stworzone do teatralnej witryny – to było przecież w czasach, kiedy fotografia teatralna wisiała w witrynach, takich jak u szewca czy parasolnika, produkt, przedstawienie, był wystawiony do oglądania, do oceny: warto kupić bilet czy nie. Zastanowienie przychodzi spóźnione: te zdjęcia są zasadniczo inne. Ich odmienność jest niełatwa do nazwania od razu, złożona. […]

Wojciech Nowicki
[fragment tekstu „Fotograf na scenie”]

Wojciech Plewiński, artysta urodzony w Warszawie, w sierpniu tego roku będzie obchodził swoje 90. urodziny. Od 1948 roku do dziś jest związany z Krakowem. Tu w połowie lat 50. XX wieku ukończył studia na wydziale architektury Politechniki Krakowskiej i został przyjęty w poczet członków Związku Polskich Artystów Fotografików. W roku 1957 związał się zawodowo z redakcją tygodnika kulturalnego „Przekrój”, gdzie pracował do roku 1996.

Należy do najważniejszych przedstawicieli pokolenia polskich fotografów powojennych, jest jednym z najbardziej wszechstronnych polskich fotografów. Największej popularności przysporzyły mu publikowane na okładkach tygodnika „Przekrój” portrety młodych kobiet, wśród których były wizerunki m. in.: Anny Dymnej, Beaty Tyszkiewicz, Barbary Kwiatkowskiej, Teresy Tuszyńskiej i Ewy Krzyżewskiej.
Wojciech Plewiński jest autorem zarówno zdjęć portretowych, reklamowych, plenerowych, jak i reportaży. Te ostatnie tworzone między rokiem 1957 – 2007 przypomniała ostatnia znakomita wystawa zorganizowana w ubiegłym roku przez Fundację Sztuk Wizualnych w Muzeum Manggha. Wciąż nie w pełni rozpoznaną szerokiej publiczności jest jego fotografia teatralna, której jest niekwestionowanym mistrzem. Znakomite zdjęcia rejestrujące polskie życie teatralne, dokumentują przedstawienia czołówki polskich reżyserów, m.in. Jerzego Grzegorzewskiego, Krystiana Lupy, Andrzeja Wajdy. Plewiński od lat połowy ubiegłego wieku po początek wieku XXI udokumentował ponad 820 spektakli w różnych ośrodkach w Polsce. Dokumentacja polskiego życia teatralnego stanowi zatem w sposób oczywisty olbrzymi i bodaj najważniejszy wycinek twórczości fotograficznej Wojciecha Plewińskiego.

„Przygodę z Melpomeną” rozpoczął w 1959 roku fotografując spektakle prezentowane na scenach krakowskich teatrów: Rapsodycznego, Słowackiego i Starego. Później fotografował również przedstawienia odbywające się na deskach Teatru STU i Teatru Ludowego w Krakowie, oraz teatrów w Warszawie, Wrocławiu, Katowicach, Chorzowie, Tarnowie, Bielsku, Łodzi i Zakopanem. Wśród nich znalazły się dokumentacje spektakli całej czołówki polskich reżyserów, m.in. Jerzego Grzegorzewskiego, Krystiana Lupy, Andrzeja Wajdy, rozbuchane wizualnie dokumentacje spektakli Krystyny Skuszanki ze scenografią Józefa Szajny.

Przez wiele lat związany był również z Piwnicą pod Baranami.
Pod koniec lat 50. brał też udział w spotkaniach muzyków Jazz Camping na Kalatówkach. Przez całe życie wykonywał również portrety ludzi związanych z Krakowem.
Wojciech Plewiński to bez wątpienia przedstawiciel czołówki fotografów działających w drugiej połowie ubiegłego wieku, fotograf o wielkiej skali talentu i dokonań, który jednocześnie pozostaje artystą niewystarczająco docenionym.

Jego dzieła prezentowane były na wielu wystawach zbiorowych i indywidualnych, m.in. w Hongkongu, Holandii, Meksyku, Niemczech, Austrii, Grecji, Francji, Wielkiej Brytanii, Jugosławii, Meksyku oraz we Włoszech. Został uhonorowany m. in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, odznaką Zasłużony Działacz Kultury oraz Medalem Św. Huberta. W roku 2017 został odznaczony srebrnym medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
miejsce wydania:
Kraków
rok wydania:
2018
wydawca:
Muzeum Fotografii w Krakowie
dodatkowe informacje:
Koncepcja, wybór i układ zdjęć / Wojciech Nowicki
Muzeum Fotografii w Krakowie / Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie

Książka tygodnia

Białość
Wydawnictwo ArtRage
Jon Fosse

Trailer tygodnia