14 września Gdańsk przemówi Szekspirem

Po bez mała dwudziestu latach wytężonej pracy i starań Fundacji Theatrum Gedanense i jej prezesa prof. Jerzego Limona, wspieranych wiernie przez instytucje miejskie, samorządowe i centralne oraz licznych sponsorów korporacyjnych i indywidualnych, teatr szekspirowski wróci do Gdańska. Sztuki mistrza znad Avonu, grane za jego życia w Gdańskiej Szkole Fechtunku przez wędrowne trupy aktorów angielskich, zobaczymy niedługo na deskach Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego. Teatr ten będzie śmiałym połączeniem elementów dominanty architektonicznej Gdańska i różnorodnych elementów polskiej i światowej architektury teatralnej. Budowa teatru stała się możliwa dzięki powołaniu w 2008 r. przez Miasto Gdańsk, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego i Fundację Theatrum Gedanense nowej instytucji kultury – Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego - która od chwili powstania przejęła zadanie budowy i zarządzania teatrem. Zagwarantowano w ten sposób niezbędne środki własne na budowę teatru, co umożliwiło uzyskanie 75% dofinansowania projektu ze środków unijnych. Po raz kolejny genius loci sprawia, że Gdańsk jest w awangardzie zmian, tym razem w obszarze kultury, architektury i partnerstwa publiczno-społecznego. 

Uroczystość wmurowania kamienia węgielnego pod budowę Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego składać się będzie z dwóch części: artystycznej i oficjalnej. 

Część artystyczna, zatytułowana „Aktorzy przyjechali!”, rozpocznie się o godzinie 12.00 na Długim Targu. Ta najbardziej reprezentacyjna ulica Gdańska zamieni się na godzinę w wielką scenę - z dwudziestu przedproży gdańskich kamienic usłyszymy fragmenty utworów Williama Szekspira. Około stu aktorów zwróci się do zgromadzonych widzów z wybranymi przez siebie monologami i dialogami, manifestując obecność wielkiego dramaturga w polskim teatrze. Fragmenty te będą kilkakrotnie powtarzane, dzięki czemu krążąca między scenami publiczność będzie miała szansę uczestniczenia w kolejnych sztukach Szekspira i podziwiania różnorodności interpretacji jego dzieł. Akcję rozpocznie i zakończy fanfara „Oskar” skomponowana przez Wojciecha Kilara a dedykowana w 2000 roku Andrzejowi Wajdzie. 

Ze względów bezpieczeństwa, teren na którym odbędzie się część artystyczna będzie zamknięty dla normalnego ruchu, ale aby uczestniczyć w tym niezwykłym wydarzeniu wystarczy udać się do jednego z trójmiejskich salonów Empik (w Gdańsku, Sopocie lub Gdyni), do siedziby Bałtyckiej Agencji Artystycznej BART (ul. Kościuszki 61, Sopot), Teatru w Oknie (ul. Długa 50/51, Gdańsk) lub gdańskiej redakcji Gazety Wyborczej (ul. Tkacka 7/8) aby odebrać uprawniające do wejścia bezpłatne zaproszenie.

Po trwającej godzinę części artystycznej, około 13.30, w miejscu, gdzie już wkrótce powstanie zaprojektowany przez prof. Renato Rizzi budynek teatru, na placu przy ul. Bogusławskiego, rozpocznie się część oficjalna, czyli wmurowanie kamienia węgielnego. 

O Gdańskim Teatrze Szekspirowskim?

SKĄD POMYSŁ BUDOWY GDAŃSKIEGO TEATRU SZEKSPIROWSKIEGO? 

W 1990 r., z inicjatywy prof. Jerzego Limona, powstała Fundacja Theatrum Gedanense (www.teatr-szekspir.gda.pl). Jedną z jej głównych idei założycielskich była budowa Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego nawiązującego do pierwszego teatru publicznego w Polsce. Ten wzniesiony około 1610 roku budynek, zwany „Szkołą Fechtunku", był łudząco podobny do jednego z londyńskich teatrów elżbietańskich (,,Fortune"). Obok ćwiczeń i zawodów szermierczych, odbywały się tam również przedstawienia teatralne, a także walki zwierząt, występy kuglarzy, akrobatów, itp. Dokumenty zachowane w gdańskich archiwach świadczą o tym, że za życia Szekspira jego sztuki były tam grane przez wędrowne trupy aktorów angielskich. Teatr rozebrano na początku XIX wieku, a pod koniec wieku XX, wraz z powstaniem Fundacji Theatrum Gedanense, zrodziła się idea jego rekonstrukcji. 

Idea ta zyskała wsparcie zarówno takich osobistości jak JKW Karol, Książę Walii (patron Fundacji Theatrum Gedanense), Sir Peter Hall i pan Andrzej Wajda (honorowi patroni) jak i wielu wybitnych przedstawicieli świata kultury i sztuki z Polski i zagranicy oraz instytucji lokalnych, samorządowych, centralnych i europejskich, a także licznych sponsorów korporacyjnych i prywatnych. 

W wyniku wieloletnich starań, w 2004 roku ogłoszono międzynarodowy konkurs architektoniczny, pod patronatem ówczesnego ministra kultury Waldemara Dąbrowskiego. Jednomyślną decyzją jury, za najlepszą i najbardziej oryginalną pracę uznano dzieło prof. Renato Rizzi z Wenecji. W 2008 roku Miasto Gdańsk, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego i Fundacja Theatrum Gedanense powołały nową instytucję kultury, Gdański Teatr Szekspirowski(www.teatrszekspirowski.pl), która zdobyła fundusze na budowę teatru i przejęła od Fundacji zadanie budowy teatru i organizacji Festiwalu Szekspirowskiego (www.festiwalszekspirowski.pl) .  

Gdański Teatr Szekspirowski będzie nie tylko siedzibą dorocznego międzynarodowego Festiwalu Szekspirowskiego, ale również działającym przez cały rok teatrem impresaryjnym, wszechstronną instytucją kulturalną i prężnym ośrodkiem edukacyjnym i konferencyjnym. Różnorodność planowanej oferty programowej ma na celu dotarcie do możliwie jak najszerszej publiczności i optymalne wykorzystanie budynku. Nowopowstały gmach stanie się jednym z najważniejszych ośrodków życia artystycznego miasta, centrum międzynarodowej wymiany kulturalnej i edukacyjnej, a także miejscem artystycznej rozrywki na najwyższym poziomie. Jako wyjątkowy przykład architektury opowiadającej o dziejach teatru i miasta, będzie on również niewątpliwą atrakcją turystyczną. 

O PROJEKCIE I INWESTYCJI 

Dzieło Renato Rizzi jest niezwykłe. Architekt dokonał rewolucji w sposobie podejścia do rekonstrukcji: umieścił drewniane wnętrze elżbietańskie w ceglanej bryle, niczym skarb w szkatułce. Owa szkatułka będzie miała otwierane „wieko”, czyli ruchomy dach, co umożliwi wystawianie przedstawień przy świetle dziennym. Z górnych tarasów teatru będzie można podziwiać panoramę Starego Miasta.  

Fenomenem w skali światowej jest jednak przede wszystkim fakt, że Gdański Teatr Szekspirowski będzie dosłownie wyrastać z historycznych fundamentów XVII wiecznej Szkoły Fechtunku, która przez współczesnych zwana była „teatrem publicznym”. Odkryte fragmenty są najstarszym w Polsce materialnym reliktem architektury tego typu o bezcennej wartości, stąd plan utworzenia skansenu archeologicznego w odbudowanym teatrze. Do historii Teatr Szekspirowski odwołuje się zresztą na co najmniej dwóch płaszczyznach: materialnej poprzez nawiązanie do dominanty wizerunku dawnego Gdańska jaką stanowi gotycka architektura kościelna i metaforycznej, czyli odwołania do teatru średniowiecznego i tradycji odgrywania dramatów liturgicznych w kościołach całej Europy, w tym oczywiście w Bazylice Mariackiej.  

W wypadku tego projektu mamy również do czynienia z unikatową syntezą europejskiej architektury teatralnej ostatniego tysiąca lat. W budynku teatru funkcjonować będą zarówno scena centralna (ang. theatre-in-the-round), którą widzowie otaczają ze wszystkich stron i która jest najstarszą formą kształtowania przestrzeni teatralnej, jak również XVI-wieczna scena elżbietańska, oraz scena włoska, inaczej zwana pudełkową, która dominuje w inscenizacjach scenicznych od XVI wieku aż do dziś. Gmach został tak zaprojektowany, by sprostać również wyzwaniom nowych czasów i nowych mediów: teatr postmodernistyczny kreuje przecież przestrzenie przełamujące tradycyjne podziały.  

To również projekt Renato Rizzi przewiduje – poprzez nowatorskie rozwiązania techniczne możliwe jest dowolne kształtowanie przestrzeni sceny i widowni.