35 pomnożyć przez talent

W ramach wystawy celebrującej trzydzieści pięć lat twórczości Istvána Orosza w Galerii r_z zaprezentowano trzydzieści pięć prac, które artysta uznał za najważniejsze w swoim dorobku. Na wystawie pokazano głównie plakaty teatralne, chociaż warto odnotować, że wśród nich znalazły się także plakaty filmów, galerii, muzeów, a także takie, które bezpośrednio komentowały zachodzące wydarzenia społeczno-polityczne, jak na przykład upadek bloku wschodniego.

Trudno jest w paru zdaniach zawrzeć różnorodność dzieł Orosza, gdyż jest to materiał na tyle szeroki, że można by pisać na ich temat obszerne prace naukowe. Co jednak łączyło większość zaprezentowanych na wernisażu dzieł, to widoczne zainteresowanie matematyką oraz stosowanie licznych iluzji optycznych. Ponadto, duże wrażenie wywierało to, jak w swoich plakatach teatralnych Orosz w błyskotliwy sposób potrafi zawrzeć esencję dzieła literackiego za pomocą ekspresji wizualnej. Doskonałym tego przykładem był plakat do węgierskiej inscenizacji „Operetki" Gombrowicza, gdzie balowa maska pełniła funkcję bielizny zasłaniającej miejsca intymne; w tenże sposób Orosz zwięźle ujął trzy ważne elementy Gombrowiczowskiej myśli – maski, nagości i seksualności – pod jednym, uniwersalnym znakiem semiologicznym.

Plakaty Orosza imponują warstwą intelektualną, lecz tym, co moim zdaniem najbardziej może zachwycać, to przede wszystkim nietuzinkowa strona formalna. Silne kontrasty oraz żywe kolory potęgują złudzenia i iluzje, które artysta zawiera w swoich pracach. Warto odnotować, że zdecydowana większość jego obrazów ma w sobie elementy charakterystyczne dla drzeworytów; mowa tu przede wszystkim o dużej ilości równoległych bądź krzyżujących się kresek, które typowo stosuje się w szrafowaniu, a więc metodzie często eksploatowanej właśnie w technikach graficznych należących do druku wypukłego. Orosz sięgając po takowe elementy, sprawia, że jego obrazy stają się skomplikowane pod względem wizualnym, co – w moim odczuciu przynajmniej – wzmaga wrażenie iluzji. Korzystanie ze szrafowania w sztuce plakatu musi wymagać niesłychanej precyzji ze strony artysty pod względem detalu (inaczej obraz byłby mniej czytelny dla ludzkiego oka), co tym bardziej zasługuje na wyrazy uznania.

Oprócz tego wernisażu, możemy spodziewać się jeszcze jednego podobnego wydarzenia 27 sierpnia. Będzie to otwarcie wystawy „Odcienie Wojny" fotografa i malarza Jurijusa Grigoroviciusa. Ponadto w foyer Teatru Siemaszkowej dalej można oglądać otwartą w minioną sobotę wystawę 18. Międzynarodowego Biennale Plakatu Teatralnego.