Bez Schulza

Z tym zabiegiem dobrze współgra scenografia, utrzymana przeważnie w różnych odcieniach szarości, nadto uporządkowana, geometryczna i sterylna, jakby na przekór schulzowskiej bujności ascetyczna i okrojona. Jedynie gdzieś na peryferiach sceny obecny jest chaos, rozrzucone przedmioty z różnych rejestrów, będące jednak tylko ułomnym, zubożonym znakiem schulzowskiego uniwersum. 

Opowiadania Schulza stają się pretekstem do prezentowania przeróżnych układów i interakcji między aktorami z użyciem rozmaitych przedmiotów; scenograficznych wariacji, obrazów wyrastających z wyobraźni reżysera, często daleko odbiegających od działań i zdarzeń z tekstów stanowiących podstawę spektaklu,. Problem w tym, że te wszystkie układy nie łączą się w spójną całość, sprawiają wrażenie oderwanych teatralnych fragmentów, dla których głównym łącznikiem ma być przechodzenie od wybranych, często urwanych motywów – niezbyt płynne i nie zawsze przekonujące lub z bardzo trudnym do uchwycenia uzasadnieniem – do kolejnych fragmentów i wątków utworów Schulza.

Z jednej strony brakuje w tym spektaklu wyraźnej próby własnego odczytania tekstów Schulza – właśnie przez ich zepchnięcie, zagłuszenie za sprawą piętrzących się efektów teatralnych. Z drugiej – sam spektakl, nawet jeśli dopuścimy, że można w ten sposób potraktować twórczość autora „Ulicy krokodyli”, mimo niewątpliwej sprawności realizacyjnej nie tworzy autonomicznej całości, rozsypuje się na luźne, formalnie tylko powiązane kawałki, a przez nagromadzenie efektów – w końcu nuży. Z powodu tej niespójności i gęstości środków teatralnych przestrzeń do ukazania swoich możliwości tracą także aktorzy – wyróżnia się jedynie Grzegorz Gzyl, odgrywający najbardziej wyrazistą postać Ojca. Jednak nawet kreacja tak świetnego aktora jak Michał Kowalski rozmywa się i przepada w natłoku przemian scenicznej rzeczywistości, których sensu czasem trudno dociec. 

Niekiedy rażą zbyt dosłowne próby „uwspółcześniania” treści poprzez zastosowane środki muzyczne – po co właściwie został wykorzystany fragment rockowego klasyka „Little red rooster”? W jakim celu pojawia się elektroniczna muzyka z mocnymi, wyraźnymi beatami? Czy aby na pewno ascetyczne i patetyczne zarazem dźwięki z utworu Arvo Parta pasują do schulzowskiego świata i schulzowskiej frazy, nawet tak dalece przetworzonych? 

Można spytać, czy spektakl Rudolfa Zioło jest próbą zdemontowania schulzowskiego świata, jakiejś skrajnej dekonstrukcji? Jeśli tak, to zastosowano w nim środki, które do przeprowadzenia takich zabiegów niezbyt się nadają. Odnosi się wrażenie, że tekst płynie swoim nurtem, a efekty teatralne, gra aktorska są gdzieś obok niego. I w efekcie z tej dekonstrukcji, której motywacje pozostają dosyć enigmatyczne, nie wyłania się żadna nowa całość.