Boska Komedia, czyli targi polskiego teatru

Można narzekać na stan polskiego teatru. Zbyt elitarny/masowy, zbyt hermetyczny/efekciarski, zbyt niszowy/pod publiczkę. Można pomstować na fatalną organizację, przestarzałe struktury, nieustanny brak środków. Kilka razy do roku zdarzają się jednak momenty, gdy nie sposób nie pomyśleć: "Ale mimo wszystko - jest fantastycznie". 

Zeszłoroczna, pierwsza edycja festiwalu Boska Komedia w Krakowie dawała wszelkie powody, by na kilka dni oszaleć i powtarzać za zagranicznymi gośćmi: "Polski teatr to rewelacja, świat go kocha, niech żyje sztuka". Przegląd zorganizowany w formule showcase (prezentacji najlepszych polskich spektakli z ostatnich sezonów) nie był wprawdzie absolutną nowością ("targi teatralne" dla zagranicznych dyrektorów i selekcjonerów festiwali to element Warszawskich Spotkań Teatralnych, "łowcy scenicznych hitów" zjeżdżają od lat na wrocławski Dialog). Miał jednak energię, atmosferę i siłę, która przerosła oczekiwania samych organizatorów.

- Pierwsze edycje traktuje się zwykle jako sprawdzenie gruntu. Tymczasem Boska, ku naszej radości i zaskoczeniu, okazała się od razu strzałem w dziesiątkę - przyznaje Bartosz Szydłowski, dyrektor festiwalu, założyciel nowohuckiego teatru Łaźnia Nowa. - Mieliśmy ogromne zainteresowanie mediów, entuzjastyczne recenzje od Irlandii po Chile. Poszła plotka medialna, że to impreza, na której warto bywać. To szczególnie ważne, bo pracujemy nie tylko na własną markę, ale też na cały polski teatr. 

W jury zeszłorocznego konkursu zasiedli krytycy, dyrektorzy międzynarodowych festiwali i selekcjonerzy, którzy albo od razu ściągnęli oceniane spektakle na swoje przeglądy, albo stali się entuzjastycznymi rzecznikami i propagatorami polskiego teatru na forum międzynarodowym.

- Spektaklami kupionymi na pniu przez gości festiwalu były "Versus" Radosława Rychcika, który pojechał do USA, i "Był sobie Polak, Polak, Polak i Diabeł" Moniki Strzępki, zaproszony do Korei Południowej - mówi Szydłowski - Ale imponujące okazały się dalsze konsekwencje. To po Boskiej świat otworzył się na "Sprawę Dantona" Jana Klaty. Loughlin Deegan, zeszłoroczny juror, zaplanował Dublin Theatre Festival 2010 jako edycję polską, na której pojawią się m.in. Krystian Lupa i jego uczniowie. Carmen Romero (także zeszłoroczna jurorka), dyrektorka Festival Santiago de Chile, przygotowuje przegląd na rok 2011 pod hasłem polskiego teatru. W tym roku wśród ponad 30 zagranicznych gości znaleźli się organizatorzy moskiewskiej Złotej Maski - szykujący się do programowania polskiego sezonu w Rosji. 

Wśród tegorocznych jurorów są m.in. dyrektorzy festiwalu Theater der Welt 2010 w Zagłębiu Ruhry, festiwali w Moskwie, Vancouver, Bogocie. Selekcjonerzy przybędą z Armenii, Holandii, Białorusi, Węgier, Ukrainy, Austrii oraz z największych centrów kultury i festiwali w USA. Co obejrzą? 

- Podzieliliśmy program na trzy kręgi - wyjaśnia Bartosz Szydłowski. - W pierwszym - "Inferno: Polski Konkurs" - znalazły się spektakle wytypowane przez grono polskich krytyków, czyli np. "T.E.O.R.E.M.A.T" i "Między nami dobrze jest" Grzegorza Jarzyny, "Persona/Tryptyk. Marilyn" Krystiana Lupy, "(A)pollonia" Krysztofa Warlikowskiego, "Brygada szlifierza Karhana" Remigiusza Brzyka, "Trylogia" Jana Klaty, "Król umiera, czyli ceremonie" Piotra Cieplaka. To przedstawienia, które z mojej perspektywy należą także do najciekawszych wydarzeń sezonu światowego. W kręgu "Paradiso: Młodzi reżyserzy" prezentujemy spektakle Barbary Wysockiej, Krzysztofa Garbaczewskiego, Michała Borczucha, Łukasza Witta-Michałowskiego, Marcina Wierzchowskiego, Radosława Rychcika. Krąg "Purgatorio" będzie przeglądem najciekawszych spektakli ze scen krakowskich. 

Boska Komedia to teatralne ogniwo krakowskiego projektu Sześć Zmysłów przygotowanego przez urząd miasta przedsięwzięcia obejmującego kilka międzynarodowych festiwali (w tym filmowy Off Camera, plastyczny Art Boom, literacki Conrad Festival, muzyczne: Sacrum Profanum, Selector Festival, Misteria Paschalia). Choć cykl ma dla promocji miasta znaczenie strategiczne, w tym roku pojawiły się problemy z finansowaniem. Budżet Boskiej został zmniejszony, przez co nie było szans na wysoko oceniany "krąg" międzynarodowy (w zeszłym roku znalazły się w nim spektakle z Kolumbii, Indii, RPA). Taka sytuacja nie ułatwia planowania i uniemożliwia przygotowanie koprodukcji z innymi festiwalami (a takie oferty padają m.in. z Wiednia i Seulu). Wobec tego dyrektor festiwalu zastanawia się nad nowymi strategiami finansowania. 

- W kolejnych edycjach położymy duży nacisk na partnerstwo z zagranicą, i być może zmienimy zasady uczestnictwa w festiwalu. Kto wie, czy nie podejmiemy decyzji, że tylko 10 konkursowych spektakli zostanie sfinansowanych w 100 procentach. Pozostałym uczestnikom zagwarantujemy podstawowe warunki do prezentacji, czyli dostęp do sceny - zapowiada Szydłowski.

Podobny system od lat sprawdza się w Edynburgu. Najważniejsze dla festiwalu jest jednak tworzenie międzynarodowego lobby polskiego teatru. Szydłowski: - Chcę, by goście z każdą kolejną edycją pogłębiali swoją fascynację naszą kulturą, nawiązywali przyjaźnie, zakochiwali się w polskich twórcach. 

2. Międzynarodowy Festiwal Teatralny "Boska Komedia", Kraków 7-14 grudnia