Children of the revolution

Klata tchnął życie w mocno schematyczny i odstraszający natrętnym rozpolitykowaniem tekst Przybyszewskiej, częściowo odchodząc od realiów rewolucji francuskiej. Akcję koncentrującą się wokół sporu stronnictw Robespierre\'a i Dantona umieścił w bezczasowej przestrzeni pośród kartonowych bud, przypominających domy w dzielnicach slumsów. Jego aktorzy noszą wprawdzie peruki i pantalony, lecz miejsce gilotyny zajmują piły mechaniczne, a podniosłym dźwiękom Marsylianki i muzyki Chopina towarzyszą mocno współczesne, rockowe utwory Placebo, Tracy Chapman, T-Rexa czy Culture Club. 

Bohaterowie zdają się gubić w zawiłościach polityki, niepewni własnych przekonań i poglądów. Robespierre (Marcin Czarnik), otaczany powszechnym szacunkiem przywódca to mocno rozchwiany emocjonalnie intelektualista, który do swoich stronników przemawia sloganami, niczym na partyjnych zebraniach. Danton (Wiesław Cichy) żyje własną manią wielkości; chwali się poparciem ludu, którym skrycie gardzi i uważa za nędzny „materiał”, podatny na wpływy wybitnych osobowości (do których zalicza, rzecz jasna, siebie – i swego głównego protagonistę). Obydwaj nieustannie zmawiają się ze swymi zwolennikami, nie wychodząc poza wzniosłe frazesy oraz usiłując przeforsować własne interesy pod przykrywką narodowego dobra. Każdy z bohaterów króluje na własnej połowie sceny – przepaść między nimi staje się szczególnie widoczna (a zarazem niezwykle komiczna) w scenie ich prywatnej rozmowy, podczas której stoją na dachach skrajnie oddalonych od siebie domów.

Klata każe widzom przybrać rolę paryskiego ludu, przed którym występują wyraziste charaktery politycznych działaczy. Dzięki wspaniałemu aktorstwu spektakl staje się tragikomicznym kalejdoskopem postaci, zagubionych wśród meandrów rewolucyjnej retoryki. Robespierre w wykonaniu Czarnika oscyluje między wielkością a śmiesznością, szlachetnym intelektualizmem a rubasznością erotyzmu. Danton Wiesława Cichego potrafi porwać wzniosłą przemową i rozbawić tańcem rodem z taniego musicalu. Wśród pozostałych męskich bohaterów analogiczną parę przeciwników zdają się tworzyć skrajnie odmienni Bartosz Porczyk jako Desmoulins („wielki poeta” zakochany we własnych słowach, uroczo zniewieściały i ostentacyjnie próżny) oraz Mirosław Haniszewski jako Billaud (przemyślny i chłodny strateg, tęgi intelektualista i zwolennik terroru).

Rewolucja w Sprawie Dantona ma wiele twarzy i odcieni. Sporo w niej hipisowskiego buntu i wolnej miłości. Niewinność przegranych wcale nie jest pewna, gdy królują złodziejstwo i korupcja, a zwycięzcy pogrążają się w chaotycznym tańcu szaleństwa.

Spektakl Jana Klaty umieszcza w kontekście uniwersalnym francuskie marzenia o wolności, równości i braterstwie. Wciąga widzów do gry komizmu z tragizmem, pokazuje fałsz wzniosłych idei, podszytych egoizmem i próżnością. Ani na chwilę nie pozwala zmysłom odetchnąć – oszałamia feerią kulturowych odniesień i aluzji, bawi i zadziwia.