Dance me to the end of off

"Radio żelaza" grupy Dzikistyl Company to z jednej strony abstrakcyjna, pełna niedopowiedzeń, z drugiej - bardzo dotkliwa opowieść o władzy rozumianej jako narzędzie ujarzmiania i nadzorowania tego, co może nie tyle inne, ile jednostkowe, groźne dla systemu. Twórcy spektaklu nie wybierają konkretnego "-izmu", by poddać go krytycznej dekonstrukcji, ale proponują hybrydyczną narrację złożoną z fragmentów różnych ideologii, których wspólnym elementem staje się, niezmiennie kluczowa, postać tyrana.

Patryk Gacki zdaje się ucieleśniać wielkomiejskiego buntownika - ogolony, wytatuowany, szalenie męski, raczej nie podoba się tym, którzy pragnęliby przewodzić szarym masom walecznych, choć paradoksalnie, potulnych obywateli. Władzy, jak wiadomo, nie idzie o to, by się "pięknie różnić", lecz o to, by pięknie wpisywać się w dominujący model - zarówno myślenia, jak i reprezentacji. Mężczyzna tańczy w rytmie negowanych norm - wbrew instytucji anonimowego państwa, wbrew samej idei (politycznej) poprawności. Nieco wstydliwie przyglądają mu się dwie tancerki - Wioleta Fiuk i Natalia Madejczyk. Wiadomo, Inny fascynuje, ale jednocześnie wzbudza niepokój. Niemniej, to nie strach czyni kobiece bohaterki powściągliwymi, lecz kontrolujące spojrzenie odkonkretnionej, chociaż reprezentowanej przez jedną - dość karykaturalną - postać władzy. Michał Łabuś, bo o nim tutaj mowa, odgrywa demiurga-tyrana. Czarny strój zwieńczony czerwonymi szelkami, megafon w dłoni. Porusza się raczej niespiesznie - jego obecność jest wszak wystarczająco porywista.

Liryczne kobiece, czasem zahaczające o pełną desperacji wynaturzoną kokieteryjność układy, przeplatają się w tym widowisku z dynamicznym, ekspresyjnym tańcem "na wolności", który musi ustąpić miejsca spektaklowi brutalnej dominacji i podporządkowania. Inny winien bowiem zostać unicestwiony - zabity lub zepchnięty w sferę niewidzialnego. Twórcy spektaklu "Radio żelaza" uciekają jednak od jednoznacznych konkluzji - nie wiadomo, czy to wolność umiera ostatnia, czy marzenie o niej.

"EIMAI ANAMEA (Jestem pomiędzy)" w choreografii Katarzyny Skawińskiej to z kolei próba zbudowania pomostu między kulturą antycznej Grecji a tańcem współczesnym. Ikonografia nawiązująca do świata starożytnego łączy się w tym spektaklu z choreografią czasów płynnej ponowoczesności - z ruchem efemerycznym, czasem groteskowym, niekiedy harmonijnym, ale nigdy nie monumentalnym. Tytułowe "pomiędzy" to słowo klucz. Przy czym idzie tutaj nie tyle o stany liminalne, ile o uwikłanie - w sieć znaczeń, powinności, dziedzictwa (a może piętna?) kulturowego. W tym kontekście szczególnie istotna wydaje się postać oddzielonego od reszty tańczących mężczyzny, który - niczym lalkarz w minimalistycznym teatrze świata - bawi się białymi kłębkami wełny. Kłębków jest dokładnie tyle, ilu na scenie występuje tancerzy. Mamy zatem do czynienia z teatrem w teatrze, a jednocześnie z wyraźnym nawiązaniem do mitologii. Co ciekawe, odpowiedzialną za nić życia Mojrą u Skawińskiej jest mężczyzna. To swoiste odczarowanie dawnych wierzeń - kultura patriarchalna niejako wypiera irracjonalną religię. Strażniczką tej ostatniej wydaje się druga postać spoza kręgu tańczących - statyczna kobieta, która wyznacza rytm spektaklu, przerzucając zawartość jednego metalowego kubła do dwóch innych, zupełnie jakby oddzielała ziarna od plew. Bohaterka stoi po stronie kobiecości utożsamionej z naturą, z ideą czasu cyklicznego. Podobne podziały można zaobserwować pośród tańczących, którzy dzielą się na grupę uporządkowanych obywateli i obywatelek (hybrydyczne ucieleśnienie poprawności) i damski, erotyczny, bardzo cielesny duet. Kobieta zatem z jednej strony warunkuje życie, z drugiej - zwodzi na manowce, uosabia to, co podświadome, mroczne, demoniczne. Obserwacja raczej mało spostrzegawcza. Spektakl Skawińskiej broni się bowiem nie błyskotliwą opowieścią, lecz rzeczywiście spektakularną, a jednocześnie wyrafinowaną formą wizualno-ruchową. Niemniej, teatr tańca - jeśli chce właśnie tak się nazywać - winien zrywać z ideą baletowej (zupełnie nieszkodliwej i absolutnie zachwycającej) wydmuszkowości.