Do festiwalu Malta: najlepsze przed tobą

Rację miał Jerzy Buzek, który w przesłaniu nagranym specjalnie dla maltańskiej publiczności porównał festiwal do koktajlu Marii Mileńko, zwyciężczyni konkursu na plakat na Dzień Europy 2010. Co spektakl to zmiana: tematu, środków oddziaływania, stylistyki, nastroju. Wspólnym mianownikiem były właściwie tylko - nieobecne dotychczas w takim natężeniu - ruch, taniec, choreografia. Ale tak miało być - Flamandowie nie idą tą samą drogą. Problem w tym, że ta mieszanka nie miała siły rażenia choćby koktajlu Mołotowa.

Weźmy tylko największe flamandzkie gwiazdy. Sześciogodzinny tryptyk "Sad face/Happy face" Needcompany działa na zmysły tak różnorodnie, że mógłby być definicją "sztuk performatywnych". Ale nie straciłby nic, gdyby skrócić go o połowę i udowodnił, że pogłoski o śmierci teatru, jako osobnej dziedziny sztuki, są jednak mocno przesadzone. Po "Sutrze" (reż. Sidi Larbi Cherkaoui) pozostanie niedosyt, bo gdyby nie najmniejszy z mnichów i Ali Ben Lotfi Chabet - i ich momentami magiczna symbioza na scenie - byłby to spektakl tylko efektowny. A "The Truth About the Kennedy\'s" Luca Percevala, bez znajomości niemieckiego, po prostu nie dało się przeżyć - po przeczytaniu wyświetlanych pod sufitem napisów zostawało tyle czasu, że można było na scenę co najwyżej zerknąć.

Inaczej było z Janem Fabrem i Alainem Platelem. Wyreżyserowany przez tego pierwszego "Another Sleepy Dusty Delta Day" to monodram intensywny i wciągający, w "Out of Context - for Pina" Platela refleksyjność krzyżuje się z żywiołowością.

Rozczarowały niemal wszystkie teatry plenerowe, które były jak tęcza - kolorowe i ładne. Ale kto dzień później pamięta, że widział tęczę? Najgorszy ze wszystkich był "The Bell" Periplum - zaciśnięte pięści, czerwone sztandary, "Mury" Kaczmarskiego. Właściwie tylko Ex Nihilo udało się wgryźć w miejską tkankę.

Lech Raczak jeszcze przed początkiem festiwalu mówił: „Siłą dotychczasowej Malty było to, że - importując to, co najlepsze na świecie - pozostawała głęboko »prowincjonalna «, powstawała z myślą o tej konkretnej publiczności. Przez światowość i stołeczność traci coś istotnego.” Ta obawa się moim zdaniem potwierdziła. Ale może, jeśli chce się mieć w swoim mieście duży festiwal z europejskimi aspiracjami, z poczuciem, że to już nie jest nasza Malta (cokolwiek miałoby to znaczyć), trzeba się po prostu pogodzić.

Ale trzeba też pamiętać, że Malta ciągle jest wydarzeniem unikatowym, a za komfort wybrzydzania jej organizatorom możemy tylko podziękować. Ludzi, którzy do swoich pomysłów przekonaliby nie tylko sponsorów, ale także diabła, naprawdę nie ma wielu. A takim człowiekiem na pewno jest Michał Merczyński.

W tym roku najlepszym podsumowaniem festiwalu wydaje się właśnie hasło głównego sponsora Malty - "Najlepsze przed tobą".