Hamlet is (not) dead…

Hamlet" - reż. Attila Keresztes - Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicac

„Być albo nie być - oto jest pytanie” – te jedne z najsłynniejszych na świecie słów rozbrzmiewały znów w Teatrze Śląskim z ust Hamleta. Jednak w natłoku wyrazów, gestów, gadżetów straciły jakby na swojej wartości.

Reżyser Attila Keresztes usilnie stara się zatrzeć granice pomiędzy sztuką a rzeczywistością. Już wchodząc na salę, widz zauważa Hamleta przechadzającego się tam i z powrotem, aktorów siedzących na widowni i kamerę, zwróconą w ich stronę, rejestrującą każdy nawet najmniejszy ruch i przenoszącą go na ekrany stojące po obu stronach sceny. Użycie nowych technologii to ciekawy zabieg, który podkreśla, że bohater nie jest w stanie myśleć racjonalnie i sam podjąć się wykonania jakiegokolwiek czynu. Dlatego cały czas towarzyszy mu Horatio, który w zasadzie staje się tylko okiem tej sztuki - ciągle z kamerą w ręku, rejestrując nią wszystkie wydarzenia, zarówno te na scenie, jak i te odbywające się poza nią, w kieszeniach czy foyer.

Stylizacja Keresztes upodabnia „Hamleta" do sztuki współczesnej, choćby poprzez samą scenografię. Ogromne metalowe drzewo, jeziorko z krwią, trzy duże wentylatory w tle, wspomniana już kamera – wspólnie tworzą efekt podobny do kinowego show. Mimo zastosowania tych wszystkich elementów, reżyser stara się być wierny oryginałowi i ciągle balansuje pomiędzy rzeczywistością teatralną a performance. W sztuce dominują elementy performatywne – aktorzy z widowni oglądają przedstawienie Hamleta, ciągle grają pomiędzy widzami, wchodzą i wychodzą etc.

Hamlet ma na sobie koszulkę z umieszczonym z przodu napisem: HAMLET IS DEAD. Z drugiej strony t-shirtu widnieje tekst wprost przeciwny: HAMLET IS NOT DEAD. Cała sztuka jest grą kontrakstów, grą słowem i gestem. Ostatecznie tytułowa postać nie umiera jako bohater, jego śmierć jest jakby wyreżyserowana.

Całokształt sztuki jednak gdzieś się rozmywa: do przedstawienia wkrada się chaos, wiele wątków pozostaje w próżni, bez wyjaśnienia i dokończenia. Pojawia się zbyt wiele niezrozumiałych dla widzów nawiązań do sztuki Witolda Gombrowicza, pt. „Iwona, księżniczki Burgunda", wyreżyserowanej wcześniej przez Keresztesa. Sceny często są przedłużone. Widzowie kilkukrotnie przeczuwają moment zakończenia sztuki – najpierw po wyciągnięciu czaszek z grobu. Oglądając tą bardzo wymowną scenę, należy jednak postawić pytania: dlaczego czaszek jest tak dużo i czemu są zakryte melonikami. Następnie oczekuje się, że koniec nastąpi po śmierci wszystkich głównych bohaterów, co jednak również nie ma miejsca. Nawet scena, gdy Horatio odchodzi z kamerą, nie przynosi zakończenia.

Tu pojawia się motyw teatrum mundi w dyskursie dotyczącym śmierci. Powszechnie przyjmuje się, że ostateczne starcie i śmierć bohaterów uznawane są za koniec spektaklu. W spektaklu Keresztesa jest jednak inaczej: przedstawienie trwa dalej, trupy pozostają na scenie, a śmierć jest wszechobecna. Paradoksalnie, Hamlet umiera, a jednak żyje – za sprawą Horatia ciągle na nowo opowiadamy historię Szekspirowskiego bohatera, odnosząc ją do swoich czasów.

Pozostaje jeszcze kwestia aktorów – zdziwił mnie wybór Michała Rolnickiego, aktora seriali, znanego nam z dużego ekranu. Niestety, na scenie gra on bardzo „telewizyjnie", „normalnie", nie dbając o dykcję. Jego głos nie radzi sobie ze zmęczeniem – po prawie czterogodzinnej grze, ostatnie wypowiadane przez Rolnickiego słowa po prostu się gubią. Wiele jego słów traci się, nie słychać ich, stają się niezrozumiałe. Taka jest specyfika teatru, że o stworzeniu dobrej postaci stanowią przede wszystkim słowa i ich właściwa intonacja.

Uwagę widza przyciąga jednak przede wszystkim moment rozmowy Hamleta z matką – scena, która stety i niestety odbywa się w kieszeni teatralnej i możemy ją oglądać jedynie na ekranach. Niestety – dlatego, że jest to chyba najlepsza, najbardziej dynamiczna i ekspresyjna scena. Michał Rolnicki i Anna Kadulska grają bardzo przekonywująco, pokazują ogromne emocje. Jednak z drugiej strony część widzów w ogóle nie zwróciła uwagi na fakt, że Hamlet zabija Poloniusza gaśnicą przeciwpożarową, co wypada dość komicznie i dziwnie, skoro w ostatecznym starciu bohaterowie i tak sięgają po szable. Zaciekawienie widzów skupiło się również na przedstawieniu trupy aktorskiej z udziałem małego Hamleta. Scenę tą, można by jeszcze dopracować, choć spotkała się z ogromnym entuzjazmem.

Coraz częściej współczesne czytanie dramatów wypiera tradycyjną lekturę tych form i wpływa na sztuki, które powstają. Często są one zbyt nowoczesne i przesadzone, tak jak na przykład ta pornograficzna wersja „Hamleta". Zastanawia mnie fakt, co później dzieje się na lekcjach poświęconych literaturze po obejrzeniu przez młodzież takiej czy innej sztuki. Myślę, że przynajmniej te dramaty, które są w kanonie lektur szkolnych powinny w jakiś sposób być wierne oryginałowi, aby nie robić młodym ludziom mętliku w głowach. Z pewnością nagi Hamlet na scenie nie spotkał się z entuzjazmem widzów. Ten nasz katowicki „Hamlet", mimo wielu niedociągnięć, mimo swojej gadżeciarskiej formy, swoim poziomem wybija się jednak bardzo wysoko.

Aleksandra Kazimierska
Dziennik Teatralny Katowice
17 kwietnia 2013
Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...