Ibsen i Camus w starym szpitalu miejskim

Na projekt nazwany Odsłonięcie /Unveil gorzowski Teatr Osterwy dostał niebagatelną kwotę 1 mln 7 tys. zł z Funduszu Wymiany Kulturalnej Norweskiego Mechanizmu Finansowego. Jest to źródło finansowania utworzone przez Norwegię, która nie jest członkiem UE, ale mimo to włącza się w budowanie wspólnej Europy. Polska dostała z tego mechanizmu finansowego najwięcej pieniędzy, bo aż 560 mln euro na projekty z bardzo rożnych dziedzin od ochrony środowiska po kulturę. Gorzów również korzysta z tego źródła w realizacji dużego projektu walki z próchnicą. Natomiast Teatr Osterwy zgłosił swój projekt w ramach Funduszu Wymiany Kulturalnej i dostał pełną kwotę dotacji.

- Jesteśmy jedynym teatrem w Polsce, który otrzymał takie pieniądze na projekt kulturalny. Już po punktacji widać, że był to jeden z najlepszych pomysłów, jakie zostały złożone - mówi Jan Tomaszewicz, dyrektor teatru. O wadze tego przedsięwzięcia jest przekonana również Sidsel Bleken z Ambasady Królestwa Norwegii w Warszawie. - Ten projekt zadaje fundamentalne pytania, które dotyczą nas wszystkich. Co to znaczy, że jesteśmy ludźmi, jak reagujemy w trudnych sytuacjach, kiedy coś zagraża naszemu normalnemu życiu, co dzieje się, gdy jesteśmy w sytuacjach ekstremalnych - mówi.

Choroba naszych czasów to brak empatii

Nie bez znaczenia jest również to, że realizacja projektu zbliży oba narody, a na pewno artystów biorących w nim udział. - Mamy pomysł na spotkanie i wspólną dłuższą pracę polskich i norweskich artystów. To będzie polegało na rzeczywistym budowaniu więzi między aktorami, muzykami czy operatorami - mówi Iwona Kusiak, kierownik literacki teatru Osterwy. 

Projekt będzie polegał na serii warsztatów, od literackich po muzyczne i operatorskie, a efektem tej pracy będzie film, transmitowany w Gorzowie, Warszawie i w Instytucie Sztuki Filmowej w Oslo. 

Odbywają się już castingi dla aktorów, powstał także scenariusz. W Gorzowie jest też reżyser i pomysłodawczyni projektu, Ellen Lande, Norweżka, która studiowała w łódzkiej filmówce. 

Scenariusz filmu, który zwieńczy cały projekt ciągle jest modyfikowany. Za podstawę posłużyły natomiast dwa dzieła literackie: dramat "Hedda Gabler" Ibsena i "Dżuma" Alberta Camus. Dramat Ibsena opowiada o kobiecie, która nie potrafi przyznać się do swoich uczuć, niszczy wszystko, co kocha i samą siebie prowadzi do destrukcji. - Ona jest konformistką, dla niej powierzchowne wartości są najważniejsze. Nie potrafi zbliżyć się do drugiego człowieka. Chcę też dodać, że ten projekt, w miarę jak nad nim pracujemy, staje się coraz bardziej aktualny. Gdy zaczynaliśmy, ludzie mówili, że "Dżuma" w naszych czasach w ogóle nierealna jest jako metafora. A teraz widzimy, co się dzieje na świecie. Dla nas choroba to brak empatii, pewna nieumiejętność życia prawdziwie, otwierania się na człowieka - tłumaczy Ellen Lande. 

- "Dżuma" doszła w momencie, kiedy wybraliśmy miejsce akcji, czyli stary szpital przy ul. Warszawskiej. Ten scenariusz jest w zasadzie metatekstem, to znaczy opowiadamy o grupie polsko-norweskiej, która realizuje nową wersję Heddy Gabler, właśnie w Gorzowie. Przyjeżdża norweska reżyserka do swojej przyjaciółki polskiej aktorki, pomaga w realizacji projektu. Pokazujemy, co wyniknie z tych działań, relacje między ekipą, aktorami, poszczególnymi bohaterami. To, gdy pojawia się motyw choroby, kiedy brak zrozumienia doprowadzą powoli do nieuchronnej tragedii. Hedda Gabler kończy się u Ibsena samobójstwem bohaterki, my idziemy dalej, pokazujemy, co się stało, gdy jednak ona przeżyje i zostaje zamknięta w zakładzie psychiatrycznym - opowiada Iwona Kusiak, kierownik literacki Teatru Osterwy. 

Z "Dżumy" Camusa autorki zaczerpnęły motyw choroby, rozumianej i metaforycznie i dosłownie. Choroby pojmowanej jako oddalanie się od siebie. - My chcemy pokazać, że może być inaczej, że potrafimy się porozumieć, że można się zbliżyć, że choć się różnimy, choć to są dwie kultury, to jednak potrafimy się jakoś odnaleźć - dodaje Iwona Kusiak. 

Wspólne polsko-norweskie brzmienie

W filmie weźmie udział 10 aktorów gorzowskiego teatru, dwóch aktorów z Warszawy i dwóch z Norwegii. Projekt potrwa do końca września przyszłego roku i w tym czasie trwać będą warsztaty, spotkania, wspólna praca nad scenariuszem, muzyką. - Sedno tego projektu jest w tym, że zaproszeni do niego są wszyscy chętni. Każdy może go tworzyć. Dzięki tym warsztatom można włączyć w pracę wielu zainteresowanych. Razem chcemy dojść do najlepszych efektów w rożnych dziedzinach: operatorskiej, literackiej muzycznej czy też prezentacji internetowej - mówi Ellen Lande. Projekt będzie też polem do popisu dla muzyków. - Będziemy ściśle współpracować z norweskimi muzykami, ale też z reżyserem, z artystami, aby znaleźć wspólne brzmienie. Muzyka będzie grana na żywo podczas nagrywania filmu. To będzie dodatkowa inspiracja, podobnie jak to niezwykłe miejsce w opuszczonym szpitalu - mówi skrzypek Adam Bałdych, jeden z muzyków biorących udział w "Odsłonięciu". 

Postęp prac nad filmem, jak też transmisje będzie można obserwować nie tylko na telebimach ustawionych w publicznych miejscach w Gorzowie Oslo i Warszawie, ale również w internecie. Przygotowana jest specjalna strona: www.unveilproject.com.