Igo Sym (1896 - 1941)
Polski, austriacki i niemiecki aktor teatralny, filmowy i rewiowy.Urodził się 3 lipca 1896 w Innsbrucku. Zmarł 7 marca 1941 w Warszawie.
Właściwie Julian Karol Sym. Był synem Polaka, Antoniego Syma, i Austriaczki, Julii Sepp. Brat biochemika Ernesta i Alfreda (1899-1973) – dyrygenta orkiestry w Wojsku Polskim, który po wojnie osiedlił się w Austrii i tam zrobił karierę jako kompozytor muzyki poważnej.
W I wojnie światowej walczył cztery lata w szeregach armii austriackiej, dosłużył się stopnia porucznika. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości służył w piechocie do 1921. Następnie pracował jako urzędnik. 20 czerwca 1920 w Warszawie ożenił się z Heleną Ritą Zdzisławą Fałat, córką Juliana, z którą miał syna, Juliana. Chłopiec zmarł na zapalenie opon mózgowych w wieku 9 lat, a Helena niedługo po tym popełniła samobójstwo.
Sym był absolwentem Instytutu Filmowego, prywatnej szkoły aktorstwa filmowego Wiktora Biegańskiego. Debiut w filmie – Wampiry Warszawy z 1925 – umożliwiła Symowi uroda i wyniesiona z wojska sprawność fizyczna. Grywał głównie eleganckich mężczyzn, arystokratów i wojskowych. Dwa lata po debiucie aktorskim wyjechał do Wiednia. Podpisał tam kontrakt na wyłączność ze studiem "Sascha–Filmstudios AG", gdzie potem przez rok sprawował nawet funkcję prezesa. Od 1929 pracował głównie w Niemczech, na ekranie partnerował m.in. Marlenie Dietrich i Lilian Harvey.
W okresie 1925-1939 zagrał w kilku polskich filmach fabularnych m. in. „Wampiry Warszawy. Tajemnica taksówki nr 1051" (Adwokat Tadeusz Wyzewicz) w reż. Wiktora Biegańskiego (premiera 28 października 1925), „Kochanka Szamoty" (Jerzy Szamota) w reż. Leona Trystana (premiera 17 marca 1927), „Szpieg w masce" (Szef kontrwywiadu polskiego) w reż. Mieczysława Krawicza (premiera 27 listopada 1933) i „Żona nie żona" (Kunicki) w reż. Emila Chaberskiego (premiera 28 lutego 1941).
Był też bohaterem dwóch filmów: „Miłość ci wszystko wybaczy" w reż. Janusza Rzeszewskiego (premiera 15 lutego 1982) oraz „Oszołomienie" w reż. Jerzego Sztwiertni (premiera 20 lutego 1989).
Posiadał wyjątkowo korzystne warunki zewnętrzne predestynujące go do ról amantów oraz wyjątkową sprawność fizyczną (np. w operetce "Gwiazdy areny" wykonywał skomplikowane ćwiczenia akrobatyczne zupełnie nieubezpieczony). Miał również dobry głos, był muzykalny, zarzucano mu jednak pewną sztywność na scenie.
Na początku lat 30., po zdaniu egzaminu aktorskiego w Polsce, zaangażował się w warszawskich teatrach rewiowych "Banda" i "Hollywood". Od tego czasu rzadko, jak na wcześniejszą sławę filmowego amanta, występował na dużym ekranie. Pojawiał się głównie w drugoplanowych rolach, prawdopodobnie z powodu kłopotów z bezbłędnym opanowaniem języka polskiego, co w epoce kina dźwiękowego stało się dla aktorów koniecznym wymogiem.
Posiadał wyjątkowo korzystne warunki zewnętrzne predestynujące go do ról amantów oraz wyjątkową sprawność fizyczną (np. w operetce "Gwiazdy areny" wykonywał skomplikowane ćwiczenia akrobatyczne zupełnie nieubezpieczony). Miał również dobry głos, był muzykalny, zarzucano mu jednak pewną sztywność na scenie.
Po wybuchu II wojny światowej Sym pozostał w Warszawie. Podczas oblężenia pracował w Straży Obywatelskiej: kopał rowy przeciwlotnicze, wydobywał rannych spod gruzów. Po kapitulacji stolicy i rozpoczęciu działań władz okupacyjnych na początku pracował w magistracie jako tłumacz i w wojskowej komendanturze rejestrującej pojazdy. Pod koniec roku zadeklarował się jako Volksdeutscher. Ze względu na swoją przedwojenną sławę stał się cennym elementem legitymizacji nowego porządku. Urząd propagandowy Generalnego Gubernatorstwa Propaganda–Abteilung powierzył mu stanowisko dyrektora "Theater der Stadt Warschau" (ex Teatr Polski, przy ul. Karasia 2) oraz zarządzanie kinem nur für Deutsche "Helgoland" (było to przedwojenne "Palladium" przy ul. Złotej 7/9). Otrzymał koncesję na prowadzenie Teatru Komedia przy ul. Kredytowej 14. W 1940 organizował werbunek polskich aktorów do antypolskiego filmu Heimkehr.
Sym był jeszcze przed II wojną światową agentem wywiadu niemieckiego. W czasie okupacji został konfidentem Gestapo. Na początku wojny pomógł zorganizować zasadzkę, w której zaaresztowano ukrywającą się Hankę Ordonównę, jego przedwojenną koleżankę z teatru i ekranową partnerkę. Działalność Syma rozpracowywał Roman Niewiarowicz, reżyser Teatru Komedia, w podziemiu szef jednej z brygad kontrwywiadu Związku Walki Zbrojnej, noszący pseudonim "Łada". Podejrzenie co do współpracy Syma z Niemcami powzięły już przed wojną wywiad i kontrwywiad. Zadanie obserwacji Syma oficerowie "dwójki" powierzyli Niewiarowiczowi jeszcze w 1939, w konsulacie polskim w Budapeszcie, w czasie ewakuacji polskich władz.
W czasie wojny jego brat Ernest Sym, pracując w fabryce farmaceutycznej, prowadził zakonspirowaną pracę dydaktyczną oraz nielegalną produkcję materiałów wybuchowych, zapalających, paliw, a także toksyn bakteryjnych dla "podziemia".
Za współpracę z okupantem Wojskowy Sąd Specjalny ZWZ wydał wyrok śmierci na Syma. Zamach (tzw. akcję wyrokową) przeprowadził 7 marca 1941 r. zespół bojowy "ZOM" kontrwywiadu Okręgu Warszawa-Miasto ZWZ.
Źródło: FilmPolski, Wikipedia, Słownik Biograficzny Teatru Polskiego
