Jeremiasz - wydarzenie w 30. rocznicę śmierci Ryszarda Cieślaka

Ryszard Cieślak był uosobieniem twórczego podejścia do aktorstwa Jerzego Grotowskiego, wykorzystującego proces głębokiej i zarazem czynnej introspekcji jako podstawę do stworzenia precyzyjnej struktury organicznych działań aktorskich o charakterze transgresji. W Teatrze Laboratorium stworzył legendarne kreacje: Don Fernanda w „Księciu Niezłomnym" (premiera 20 kwietnia 1965), uznawaną za pierwszą realizację aktu całkowitego, oraz Ciemnego w „Apocalypsis cum figuris" (premiera 1 lutego 1969).

Instalacja „Jeremiasz" zostanie udostępniona dla zwiedzających w poniedziałek 15 czerwca 2020 w godzinach 17:00–20:00 w Sali Teatru Laboratorium w Przejściu Żelaźniczym we Wrocławiu. Złożą się na nią fragmenty ze ścieżki dźwiękowej spektaklu „Apocalypsis cum figuris" zarejestrowanego przez Ermanna Olmiego w Mediolanie w 1979 roku: monologi Ryszarda Cieślaka („Środa Popielcowa" oraz „Gerontion" Thomasa Eliota oraz pieśń „Treny Jeremiasza"), a także fotografie Maurizia Buscarina pochodzące z tego samego roku co nagranie. Wstęp wolny. Wydarzenie organizowane jest zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwa Rozwoju oraz Głównego Inspektora Sanitarnego.

___

Ryszard Cieślak (1937–1990) dołączył do Teatru 13 Rzędów w Opolu w 1961 roku, w zespole Teatru Laboratorium pracował aż do jego samorozwiązania w 1984. Pierwszym przedstawieniem z udziałem Ryszarda Cieślaka był „Kordian". Następnie wystąpił w „Akropolis" i „Tragicznych dziejach doktora Fausta", gdzie zwrócił na siebie uwagę sceną szaleństwa Benwolia. W „Studium o Hamlecie" dodatkowo pełnił przy Grotowskim funkcję asystenta reżysera. Wkrótce po realizacji tego przedstawienia rozpoczął się okres bliskiej i intensywnej współpracy Cieślaka i Grotowskiego, związany z rolą Don Fernanda w „Księciu Niezłomnym". Jej efektem była legendarna kreacja, stanowiąca pierwszą realizację aktu całkowitego. Prezentacje przedstawienia w czasie występów zagranicznych Teatru Laboratorium w drugiej połowie lat 60. zapewniły Cieślakowi międzynarodową sławę i status ikony współczesnego teatru. W latach 1967–69 Cieślak wraz z całym zespołem brał udział w pracach nad „Ewangeliami", w których kreował Umiłowanego, oraz nad „Apocalypsis cum figuris", gdzie stworzył kolejną legendarną rolę – Ciemnego. Po występach Teatru Laboratorium w Stanach Zjednoczonych, jesienią 1969, Cieślak został uznany przez nowojorskich krytyków najwybitniejszym aktorem teatrów off-Broadwayu roku 1969.

Od 1972 aktywnie włączył się w działania parateatralne, stopniowo obejmując funkcję lidera „Large Special Project", a następnie „Special Project". W latach 1979–80 należał do części zespołu Teatru Laboratorium realizującego przedsięwzięcie „Drzewo Ludzi". W roku 1981 kierował pracami nad kreowanym zbiorowo ostatnim przedstawieniem Laboratorium – „Thanatos polski". Równolegle rozwijał współpracę z europejskimi, amerykańskimi i kanadyjskimi ośrodkami teatralnymi.

Od roku 1982 pracował głównie za granicą, prowadząc liczne kursy i warsztaty teatralne oraz reżyserując. Od września 1984 na zaproszenie Petera Brooka brał udział w pracach międzynarodowego zespołu realizującego przedstawienie według Mahabharaty, w którym kreował rolę niewidomego władcy Dhritarashtry (premiera 7 lipca 1986). Od września roku 1989 był zatrudniony jako visiting professor w New York University Tisch School of Arts.

Zmarł 15 czerwca 1990 w Houston w Stanach Zjednoczonych na nowotwór płuc. Pochowany został na cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu. Autorem rzeźby nagrobnej jest Krzysztof. M. Bednarski.