Jerzy Grałek (1946 - 2016)

W 1969 roku ukończył Wydział Aktorski Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi. Dyplom zrobił rolą Marka w w szkolnym spektaklu „Adwokat i róże" Jerzego Szaniawskiego w reż. Marii Kaniewskiej (25 października 1968).

W tym samym roku debiutował rolą Wacława w "Zemście" Aleksandra Fredry w Teatrze Polskim w Bydgoszczy. Później trafił na sceny Teatru im. Jaracza w Olsztynie, Teatru im. Jaracza w Łodzi, Teatru Polskiego we Wrocławiu.

Wykreował wiele wybitnych ról scenicznych. W 1974 roku związał się z Krakowem, gdzie odnosił największe sukcesy, najpierw w Teatrze im. Juliusza Słowackiego. Grał tam zarówno Hamleta, jak i Alberta Chmielowskiego w prapremierze "Brata naszego Boga" Karola Wojtyły.

Najdłużej, od 1986 roku, związany był ze Starym Teatrem. "W naszym dzisiejszym świecie coraz mniej jest słabych kobiet i coraz mniej silnych mężczyzn. Przed państwem stoi uosobienie męskości: Jerzy Grałek" – tak Elżbieta Bińczycka powitała jubilata, który w 2010 roku w Starym Teatrze świętował 45-lecie pracy artystycznej.

Przez kolegów nazwany był "aktorem fundamentalnym", gdyż swój zawód traktował ze śmiertelną powagą. Jednak kiedy wszedł do zespołu Starego Teatru, udowodnił, że umie grać nie tylko ciężkie, psychologiczne role, być herosem czy amantem, ale ze swoją niebywałą vis comica potrafi również bawić. Jego Nedostal w "Wiośnie narodów w cichym zakątku"Tadeusza Bradeckiego wywoływał lawiny śmiechu na widowni, a aktor był obsypywany nagrodami.

Podkreślał, że zawsze był wierny teatrowi, co nie przeszkodziło mu zagrać ponad 120 ról filmowych i telewizyjnych, między innymi w: "Ognistym aniele", "Na srebrnym globie", "Rodzinie Kanderów", "Żelazną ręką", "Panu Tadeuszu", "Starym człowieku i psie", "Krwi z krwi" oraz w kilkudziesięciu spektaklach Teatru TV.

Do filmu miał mniej szczęścia. >Gdyby pozwolono Żuławskiemu dokończyć w swoim czasie „Na srebrnym globie", mógłbym dzisiaj być w zupełnie innym miejscu – mówił aktor Łukaszowi Maciejewskiemu w 2010 roku.

Debiutował w filmie „Ojciec" w reż. Jerzego Hoffmana (1967). Zagrał także m. in. w „Spowiedzi dziecięcia wieku" w reż. Marka Nowickiego (1985), „Kanclerz" w reż. Ryszarda Bera (1989), „Gdzie jesteś Święty Mikołaju?" w reż. Igora Mołodeckiego (1996), „Vinci" w reż. Juliusza Machulskiego (2004) i „Uwikłanie" w reż. Jacka Bromskiego (2011).

Zmianą emploi, a zarazem pożegnaniem z wizerunkiem twardego mężczyzny, była przejmująca postać posuniętego w latach twórcy, którą Jerzy Grałek zagrał w filmie "Stary człowiek i pies" Witolda Leszczyńskiego (po śmierci reżysera tuż po rozpoczęciu zdjęć, dokończonym przez Andrzeja Kostenkę).

Zagrał w ponad 120 filmach - u Jerzego Hoffmana, Kazimierza Kutza, Andrzeja Wajdy, Antczaka i w wielu filmowych serialach.

Zagrał w kilkudziesięciu spektaklach Teatru Telewizji m. in. w „Każdy ratuje siebie" Michała Jagiełły (Himalaista) w reż. Jerzego Surdela (1970), „Epilog" Macieja Wojtyszki (Stefan Witwicki) w reż. Macieja Wojtyszki (1979), „Makbet" Williama Szekspira (Makduf) w reż. Krzysztofa Nazara (1988), „Hamlet" Williama Szekspira (Klaudiusz) w reż. Andrzeja Wajdy (1992), „Antygona w Nowym Jorku" Janusza Głowackiego (Policjant) w reż. Kazimierza Kutza (1995), „Miarka za miarkę" Williama Szekspira (Pompejusz) w reż. Tadeusza Bradeckiego (1999) oraz „Prymas w Komańczy" Pawła Woldana (O. Teofil Krauze) w reż. Pawła Woldana (2010).

Uczestniczył także w realizacjach spektakli Teatru Polskiego Radia począwszy od słuchowiska „Ondyna" Jeana Giraudoux (Rycerz) w reż. Haliny Gryglaszewskiej (1976), „Dzień Archanioła Gabriela" Jerzego Gruma (Tadeusz Kościuszko) w reż. Wojciecha Markiewicza (1985), do „Wzorzec dowodów metafizycznych" (część II - akt II i III) Tadeusza Bradeckiego (Anton Urlich Valdeck) w reż. Tadeusza Bradeckiego (1989).

Był wykładowcą Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie.

Ostatnią rolę teatralną zagrał w szekspirowskim "Królu Learze" wystawionym przez Jana Klatę w Starym Teatrze w 2014 roku.

Pochowany na cmentarzu w Podgórzu.

Nagrody i odznaczenia:

1983 - Srebrny Krzyż Zasługi
1987 - Opole - XIII OKT - nagroda za rolę Nedostala w "Wiośnie narodów w cichym zakątku" Nowaczyńśkiego w Starym Teatrze w Krakowie
1987 - Kalisz - XXVII KST - nagroda główna za rolę Nedostala w "Wiośnie narodów w cichym zakątku" Nowaczyńskiego w Starym Teatrze w Krakowie
1993 - Opole - XVIII OKT nagroda za rolę Czepca w "Weselu" w Starym Teatrze w Krakowie
2008 - Radom - VIII Międzynarodowy Festiwal Gombrowiczowski - nagroda aktorska za rolę Ojca w spektaklu "Trans-Atlantyk" w reżyserii Mikołaja Grabowskiego w Narodowym Starym Teatrze w Krakowie

Źródła: FilmPolski, E-teatr, Wikipedia