Kafka ma dwie lewe nogi do tańca

"Kafka tańczy" - reż. Lech Mackiewicz - Teatr Żydowski Warszawa

Kafka Tańczy to przedstawienie inspirowane korespondencją Felicji Bauer i Franza Kafki. Rozbudowane listy, pełne burzliwych dyskusji i silnych emocji dały obraz krótkiej, ale bardzo intensywnej znajomości. Para dwa razy się zaręczała, jednak nigdy do ślubu nie doszło. Nie znane są ani przyczyny rozstania, ani powód, dla którego Franz spalił wszystkie listy od Felicji. Jednak jej kolekcja się zachowała i została wydana w latach pięćdziesiątych zeszłego stulecia.

Oglądamy historię niespełnionej miłości artysty, który musi dokonać wyboru pomiędzy swoją twórczości, a prozą codzienności. W przypadku Franza Kafki odpowiedź może być tylko jedna. Mimo usilnych starań i prób bycia dobrym synem, fabrykarzem, idealnym kandydatem na męża, jego artystyczna dusza, krzyczy głośne nie i każe wybrać własną drogę. Felicja okazuje się wyłącznie przedmiotem potrzebnym do sprawdzenia tej drogi i utwierdzenia się w przekonaniu, że dla Franza jedyną drogą jest twórczość i pisanie. Od początku przedstawienia widzimy nieśmiałe próby wejścia w relację, w życie, ale tak naprawdę, są one z góry skazane na niepowodzenie. Sam bohater od początku wie jak skończy się historia. W listach do Felicji, wręcz wypomina sobie brak miłości do niej. I jeżeli nawet przewrotne i przesadne eksponowanie uczuciowego chłodu służyć zrażeniu do siebie Felicji, to listy zawierają i tak wystarczająco dużo dowodów na to, że mamy do czynienia ze zwykłym kamuflażem.

Lech Mackiewicz- reżyser przedstawienia, śledzi krok po kroku, niemal z pedantyczną skrupulatnością, historię znajomości Franza i Felicji.  Jak sam podkreśla, zależało mu na uwypukleniu problemu zmagania się artysty z rzeczywistością, w której nie umie się on odnaleźć. Oprócz scen fabularnych, obrazujących rzeczywistość, tworzy drugą płaszczyznę- teatr snów. ,, W zbudowaniu tego motywu pomógł mi zabieg dramaturgiczny Timothy'ego, który wykorzystuje teatr jidysz jako zwierciadło, które zostało przestawione do życia. Analogicznie: Relacja Franza z teatrem jidysz do jego poczynań w życiu. Franz chodzi do teatru, po to żeby nauczyć się grać ,czyli żeby nauczyć się żyć. I potem sytuacje z tego teatru stara się zaaplikować w swoim życiu. Oczywiście nie ma to żadnych szans powodzenia. Ten teatr żydowski, ze swoimi wszystkim wadami i kiczowatą przesadą nie mógł być substytutem życia.''
Osią przedstawienia jest relacja Franza z jego rodziną. Despotyczny ojciec wywołuje u Kafki ataki jąkania i panicznego strachu, z matką nie łączy go żadna nić porozumienia, a nastoletnia siostra- Ottla jest infantylna i w żadnym stopniu nie dorównuje mu intelektem. Brak zrozumienia, bliskości i miłości ze strony rodziców powoduje we Franzu ataki złości, dzikości i chęci odosobnienia. Syn przy rodzicach nie ma swojego zdania i podporządkowuje się ich opinii. Herman i Felicja są uosobieniem władzy, jednak podziw wobec ojca jest tak samo wielki jak strach przed nim. Postaci te, mimo krytycznej i dominującej postawy, fascynują Kafkę. Bakcyl władzy poraża pisarza nawet wówczas, kiedy władzy podlega. Nie tylko jego-  zarówno Kafkę, jak i  współbohaterów fascynuje mechanizm jej działania. Nie wystarczy jednak krzyczeć jak oszalały i biegać po scenie tak jak robił to ojciec. Już w  pierwszych scenach eksponuje całe swoje wnętrze i ,,spala się''. Brak gradacji emocji i rozwoju relacji powoduje, że postać Hermana, odgrywana przez Marka Węglarskiego jest nudna i irytująca, mimo to niezbędna, aby pokazać kontrast pomiędzy ojcem a synem. Szkoda tylko, że aktor nie wiedział, iż nie musi pokazywać swojej dominacji niekończącymi się wybuchami agresji. Natomiast ogromne brawa należą się Joannie Przybyłowskiej, która idealnie odegrała rolę wrednej matki.

Franz Kafka mieszkając w Pradze, spotkał wędrowną trupę Warszawską. Natychmiast zachłysnął się teatrem żydowskim. Po tym wydarzeniu zaczął chodzić do Savoy prawie każdego wieczoru, by po spektaklu szukać własnej tożsamości.  Zaczął się identyfikować z kulturą żydowską, z którą wcześniej nie był związany. Szukał w kabale i opowiadaniach chasydzkich, przede wszystkim jednak w teatrze. Timothy wykorzystuje teatr jidysz, aby pokazać rzeczywistość, jaką Kafka mógł żyć tylko w snach. Jak podkreśla reżyser, w scenach tych aktorzy mieli sporą dowolności, która nie została im dana w scenach obrazujących rzeczywistość. Świetna choreografia IIiany Alvarado stworzyła obraz przerażającej groteski. Początkowa lekkość rzeczywistości i poczucie humoru przemieniają się w  osobisty dramat ubrany w stój komedianta.

Samotność Franza jest wyborem, powołaniem i jest owocna. On się w niej babrze, a zarazem dobrze się w niej czuje. Jest stróżem ,,metamorfoz'' i jego własny przykład staje się inspiracją do tworzenia dalszych arcydzieł. Musi chronić tej umiejętności, która w naszym znormalizowanym świecie ulega całkowitemu zapomnieniu. Podejmuje decyzję i na kształt obrazów Schielego przemienia się na oczach widza. Historia nie zakończona happy-endem, ale przedstawiająca fragment życia zwykłego mężczyzny, który z powodu własnej udręki i lęku przed ludźmi, staje się autorem największych arcydzieł wszechczasów.

Anna Stańczuk
Dziennik Teatralny Warszawa
17 maja 2013
Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92
Notice: Undefined index: banner4 in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/layouts/scripts/layout.phtml on line 121 Notice: Undefined index: banner5 in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/layouts/scripts/layout.phtml on line 124

Książka tygodnia

Białość
Wydawnictwo ArtRage
Jon Fosse

Trailer tygodnia