Kafka w Starym Teatrze śmieszy, a nie przeraża

Tytułowa "Przemiana" to metamorfoza przeciętnego sprzedawcy tekstyliów, Gregora Samsa w obślizłego robala. Gregor, utrzymujący dotąd drobnomieszczańską rodzinę, z dnia na dzień staje się obcym, intruzem. Rodzice mężczyzny, również jego kochająca siostra - opancerzają się kokonem ze strachu. Nie radzą sobie z tym problemem.

Magdalena Miklasz, wspólnie ze współscenarzystą przedstawienia, Szymonem Wróblewskim, odważnie rezygnuje z estetyki horroru, maksymalnie ograniczając również tonację serio. Gregor w interpretacji utalentowanego Wiktora Logi-Skarczewskiego jest w większym stopniu schizofrenikiem, uciekającym w odmęty chorej wyobraźni, niż potworem o chitynowym grzbiecie. Jego rodzice - znakomity duet Aldony Grochal i Zbigniewa Rucińskiego - trwonią czas. Debaty Ojca i Matki to fragmenty opowiadania Kafki przemieszane z nowomową preclarek z Kleparza. Jest jeszcze żwawy Prokurent grany przez Andrzeja Rozmusa i córka, Greta (ciekawy debiut Julii Sobiesiak) - trochę lolitka, trochę Iwona z Gombrowicza. Grzeczna i zepsuta, ospała i ożywiona. Splot przeciwieństw.

Mrok sceny podkreśla brzydotę mieszkańców, przedmiotów, kostiumów. Nietwarzowa suknia matki, szpetne rajstopki Grety, liche krzesła, marne życie. Paprotka zwisa nad rozczłapanym, odpychającym żółtym fotelem. W szufladach leżą sfatygowane stare wstążki, falbanki, koronki. Drewniany stół zastawiony jest jabłkami, które trzeba jeść, "bo to witaminki". Dobre rady mamy pojawiają się jednak w złą godzinę syna… I nawet koncert skrzypcowy w wykonaniu siostry Gregora, o którym wciąż słyszymy, że jest "piękny, naprawdę piękny" to jedynie liche rzępolenie.

Magdalena Miklasz postawiła na wyostrzenie obecnego w opowiadaniu Kafki komicznego absurdu zachowań. Groteskowi domownicy nie przyjmują do wiadomości zmian zachodzących w mężczyźnie. "Gregor wróci do pracy: za dwa, trzy dni, no, ewentualnie za dwa, trzy tygodnie…" - mówi do prokurenta matka chłopca. Poza tym każdy dzień wygląda tak samo. Jedzą jabłka, piją herbatę, projektują zmiany, które nigdy nie nastąpią. A Gregor-robak, jak gdyby nigdy nic, wspina się po ścianach pokoju. Nie je, nie mówi, rzęzi…

W prozie Franza Kafki przejmujące było to rozdarcie zatracającego cechy ludzkie człowieka i jego robaczywej rodziny. W spektaklu Magdaleny Miklasz przerażenie zostaje upoczciwione: zastąpione rodzajowością, szyderstwem z drobnomieszczaństwa. Jak na Kafkę to jednak za mało. Jabłko jest robaczywe.