Kolporter autodestrukcyjnego zła
"Konformista" - reż. Marek Fiedor - Teatr Powszechny w Warszawie"Konformista" Marka Fiedora to przenikliwe studium natury człowieka, który rozpaczliwie szukając akceptacji, staje się bezwzględnym faszystą
Dzięki powieściom "Obojętni", "Pogarda" oraz "Konformista" Alberta Moravię okrzyknięto czołowym malarzem włoskiej obyczajowości, kronikarzem zepsucia burżuazji i całkowitego upadku moralnych norm. Wydany w 1951 roku "Konformista" stał się zaś przykrym rozrachunkiem z faszystowską przeszłością dla wielu rodaków zmarłego przed 21 laty pisarza. Utwór ponownie stał się przedmiotem publicznych debat dzięki mądrej i precyzyjnej adaptacji filmowej Bernarda Bertolucciego z 1970 roku.
- Moje powieści są przerobionymi sztukami teatralnymi - mówił Moravia, a Marek Fiedor dokonując starannej adaptacji, ten potencjał w pełni wykorzystał. Zrezygnował z chronologicznego przedstawienia zdarzeń, godząc wielowątkowość, kondensując treść i omijając realistyczne opisy Włoch ogarniętych przez faszyzm. Punktem wyjścia spektaklu staje się bowiem upadek reżimu Benita Mussoliniego (ostatniego wydarzenia w powieści) - ilustrowany archiwalnymi zdjęciami z włoskich ulic. Projekcję przeplatają kolejne sceny, w których Fiedor cofając się w czasie, odsłania wspomnienia Marcella (życiowa rola Michała Sitarskiego).
Zaniedbany przez chorego psychicznie ojca tyrana i matkę narkomankę, która nie stroni od romansów, młody Marcello już w dzieciństwie przejawia skłonności do okrucieństwa i agresji.
Wkrótce dochodzą jeszcze problemy z robudzoną seksualnością, podsycane brakiem poczucia własnej wartości. W efekcie bohater pragnąc akceptacji otoczenia, maskuje swoje ja, rezygnuje z realizacji potrzeb, "nakłada" na siebie fałszywą tożsamość. Żeni się z głupiutką mieszczanką Giulią (świetna Paulina Holtz), chociaż jej nie kocha i wstępuje w szeregi w milicji faszystowskiej. Marcello to - jakby napisał Andrzej Wanat - człowiek "z amputowanym sumieniem". Jest manekinem, szmacianą kukłą, która potrafi tylko spełniać oczekiwania innych. Tłamsi własne pragnienia, byle być bezpiecznie przezroczystym. Grający go Michał Sitarski od początku jest bardzo skupiony, gra oszczędnie jakby włożył kamienną maskę - jego bohater ani razu się nie uśmiecha, wyprostowany jak struna przypomina zaprogramowanego robota. Fiedor analizuje gonitwę jego myśli, portretuje duszę indywiduum wtłoczonego w zaciasny gorset autodestrukcyjnej poprawności. Jednostkę, która bez mrugnięcia okiem godziła się na rządy Benita Mussoliniego czy Adolfa Hitlera oraz która będąc kolporterem zła, sama także stała się jego ofiarą
