Kołtuńska tragifarsa

Dulska jest matką trojga dzieci: Meli, Hesi oraz Zbyszka. Uważa siebie za kobietę wysoce moralną, która postępuje według swoich ściśle określonych zasad, będących dla niej świętymi. Dulscy to typ rodziny o rządach matriarchalnych, ojciec jest zepchnięty na bok. Woli milczeć niż przeciwstawić się despotycznej żonie. Widzi i wie, że jej zachowanie jest nasiąknięte hipokryzją. Dzieci Dulskiej też są jej podporządkowane, oprócz Zbyszka, który neguje zachowanie matki i próbuje żyć swoim własnym życiem, wbrew jej woli.

Kobieta próbuje narzucić wszystkim domownikom swój sposób myślenia i postępowania, ogranicza wszystkich dookoła. Jej problem dotyczy głównie podwójnej moralności. Dulska prowadzi życie i dom na pokaz, „niech się w nim cokolwiek dzieje, byle by tylko ludzie nie widzieli, oby tylko nie plotkowali”.Jednak sama potrafi wszystkich obmawiać i ganić za złe i rozpustne zachowanie. Nie umie sobie poradzić z zachowaniem własnego syna, który zamiast pracować woli się ,,lumpować’’. Zbyszko nie podchodzi do życia poważnie, praca nie jest dla niego priorytetem, liczą się nocne kawiarnie i zabawy z kobietami. Poważnie zaczyna się robić, kiedy okazuje się, że syn Dulskiej zostanie ojcem.

Dziecko będzie mieć z Hanką – służącą. Kiedy o incydencie dowiaduje się matka, choruje przez kilka dni. Wiedziała, co dzieje się u niej w domu ale wolała milczeć, uwagę potrafiła zwrócić tylko innym. Bo przecież jej dzieci są święte. Rozwiązanie problemu znajduje tylko w zapłaceniu Hance i wydaleniu jej z domu. Woli obłudę niż skandal wśród ludzi, że jej syn, dobry urzędnik będzie mężem zwykłej służącej. A na to pozwolić sobie nie mogła! Taki sam stosunek miała Aniela tez do innych ludzi. Jako właścicielka kamienicy odnajmowała mieszkanie. Kiedy jedną z lokatorek zdradza mąż i wybucha skandal, Dulska woli ją wyrzucić z mieszkania niż ,, być na językach ludzi’’. Matka rodziny oprócz złego postępowania jest też osobą chytrą. Każdemu wylicza pieniądze, nawet własnemu mężowi, w tramwaju zamiast zapłacić za bilet dla dziecka, bo szkoda pieniędzy, przystaje na to, by jej córka udawała młodszą niż jest.

Kim są bohaterowie dramatu? Przede wszystkim to ludzie o ambiwalentnej moralności, typ rodziny o zakłamanych relacjach. Każdy z nich ma swoje wady. Hesia i Mela pomimo że nie zawsze zgadzają się z matka, muszą akceptować jej postępowanie, bo mieszkają pod jej dachem, z czasem przesiąkną „dulszczyzną”. Zbyszek neguje postępowanie rodzicielki i chcąc zrobić jej na złość, ma zamiar ożenić się z Hanką. Jednak dzięki namowom zgadza się, aby wydalić Hankę z domu i dalej idzie się ,, lumpować’’.

Felicjan Dulski milczy, a milczenie tez jest odpowiedzią na zaistniała sytuację, czyli jest aprobatą zachowania żony. Dulska pomimo całych wydarzeń uważa, że i tak będzie dalej ,,żyć po Bożemu’’ bo przecież nic się nie stało. Bohaterce ani razu nie przeszło przez myśl, aby zmienić swoje myślenie i postępowanie. Woli żyć w zaściankowości i poczuciu tego, że nikogo nie krzywdzi, woli okłamywać samą siebie niż przyznać się do błędu, przez co kołtuneria opanowała jej dom i rodzinę.