Koniec jest bliski

Spektakl Boża krówka w reżyserii Sławomira Narlocha (produkcji Teatru Dramatycznego M. St. Warszawy, powstały w ramach Laboratorium Nowych Epifanii, a prezentowanym na tegorocznym Forum Młodej Reżyserii) opowiada historię młodego wiejskiego wikarego, który siedząc w konfesjonale mierzy się z własnymi słabościami, a jedyną odskocznią od kapłańskiej codzienności jest dla niego piłka nożna. Brzmi blado, przyznaję. Zaskakująco blado, szczególnie na tle pozostałych festiwalowych spektakli, które niejednokrotnie próbują mierzyć się z wielkimi problemami społecznymi i ekologicznymi. Sławomir Narloch i Ewa Mikuła (dramaturżka, współautorka scenariusza) proponują nam coś na pierwszy rzut oka bardzo zwykłego- ale pozory nie mogłyby mylić bardziej.

Fabuła Bożej krówki posuwa się do przodu powoli. To nie zdarzenia są w opowieści najważniejsze, ale emocje, jakie łączą wszystkie postaci. Spektakl otwiera scena pierwszej spowiedzi, do jakiej przystępuje zestresowany dziewięciolatek. Chłopiec nie może znaleźć w sobie żadnego grzechu, więc razem z księdzem (w tej roli doskonały Maciej Zuchowicz, którego pełna napięcia gra nie pozwala oderwać od niego wzroku nawet na moment), przeprowadza rachunek sumienia. Po chwili to, kto spowiada kogo, zaczyna się zacierać- to spowiednik zaczyna tłumaczyć się dziecku z własnych zaniedbań. Dziecko nie przypomina sobie żadnej swojej winy, ale żeby przystąpić do komunii, musi dostać rozgrzeszenie- a do tego musi przecież zgrzeszyć. Z pomocą przychodzi uczepiona rękawa wikarego biedronka; „Zabij ją", nakazuje ksiądz.

Ta niepokojąca scena otwiera przed nami świat rozpaczliwie ludzkich tęsknot i dylematów. Bohaterowie Narlocha szukają odpowiedzi, pragną zrozumienia i łakną ukojenia. Chociaż żadnej z postaci nie poznajemy dobrze, nie wiemy prawie nic o ich przeszłości i teraźniejszości, wierzymy ich emocjom. Świat stworzony przez reżysera pochłania widza; każda ze scen -dzieci czekające na procesję, między którymi zaczyna rodzić się szczera więź, żal kobiety, która nie może wybaczyć Bogu, wyznanie alkoholika, zwieńczone zaskakująco gorzkim finałem, niedopowiedziana spowiedź księdza-pedofila, a wreszcie historia o objawiającym się w ogrodzie Chrystusie- jest równocześnie piękna i bolesna. Towarzyszące codziennym problemom przeczucie nienazwanego tremendum, czegoś, co nadchodzi i jest już bardzo blisko, nadaje Bożej krówce nieuchwytnej atmosfery grozy i przekształca lokalną opowiastkę w kosmiczny mit.

W spektaklu Narlocha udało się wszystko. Ciekawy, niepretensjonalny scenariusz, doskonale odczuty przez wcielających się w postaci aktorów (aktorstwo jest zresztą wielkim atutem przedstawienia- zaledwie trzy osoby były w stanie zbudować całą wiejską społeczność, wchodząc po kolei w różne role, w każdej stając się autentycznym człowiekiem, któremu widz wierzy i który nie jest widzowi obojętny). Piękna, grana na żywo muzyka skomponowana przez Jakuba Gawlika, która buduje świat przedstawiony na równi ze scenariuszem. Nieoczekiwany zwrot. Wstrząsający finał. Kończąca puenta, która spina spektakl w sposób tyle zaskakujący, co doskonale logiczny.

Warto dodatkowo docenić świetną intuicję religioznawczą reżysera. Bożej krówki nie można zamknąć w kategoriach katolickiej wsi- sensy i znaczenia wychodzą znacznie poza nią. Charakterystyczna dla kultur semickich semantyka objawienia imienia miesza się z śiwaickim mitem o zniszczeniu, typowe dla kultur plemiennych cykliczne postrzeganie czasu uzupełnia inetrreligijny mit o zmartwychwstaniu. A wszystko to odbija się w ludzkich oczach.

__

„Boża krówka"- reż. Sławomir Narloch- Teatr Dramatyczny M. St. Warszawy- premiera: 06.03.2020- Spektakl VOD dostępny od 11:00 15 maja do 11:00 16 maja 2021 r. na platformie PLAY Kraków

Twórcy:
reżyseria, tekst, światło Sławomir Narloch
tekst i dramaturgia Ewa Mikuła
scenografia, kostiumy Aleksandra Gąsior
muzyka Jakub Gawlik

Obsada: Natalia Kaja Chmielewska, Jakub Gawlik, Michał Pawlik, Maciej Zuchowicz
Zespół muzyczny: Jakub Gawlik, Patryk Makowski, Kamil Pasikowski, Kajetan Skoneczny

fot. materiały prasowe/ Teatr Dramatyczny M. St. Warszawy