Literatura i Czechy jakich nie znacie

Przyznam szczerze, że nigdy specjalnie o tym nie myslałam. Po krótkim zastanowieniu przychodzą mi na myśl „Przygody dobrego wojaka Szwejka" Jaroslava Haška. Literatura określana mianem łatwej i przyjemniej. I chyba tyle, ale przecież na tym nie kończy się pisarstwo wśród Czechów. Do czasu.

Chalupecký Jindřich w „Czeskich ekspresjonistach" przywołuje pisarzy przełomu wieków XIX i XX. Warto wiedzieć, że ten praski autor to znakomity krytyk literacki, a także teoretyk i krytyk sztuki. „Czescy ekspresjoniści" to zbiór esejów wydany nakładem gdańskiego wydawnictwa Słowo/ obraz terytoria w 2020 roku.

Podstawowe pytania to czym jest ekspresjonizm, czym się charakteryzuje. Nie trudno się domyślić, że jest to odwrotność impresjonizmu. Kojarzony jest z zniekształcaniem rzeczywistości w sposób zaskakujący, ale i mroczny. Najpewniej nurt ten najczęściej łączony jest z malarstwem van Gogha, Muncha czy Gauguina. W literaturze jego przedstawicielami są Franz Kafka, James Joyce czy Bertolt Brecht. Dzięki Jindřichowi dowiadujemy się, że również literatura czeska ma swoich reprezentantów w tym kierunku – Richard Weiner, Ladislav Klíma czy Jakub Deml.Nie ukrywam, że książka „Czescy ekspresjoniści" nie należy do literatury lekkiej, chociażby dlatego, że jest pisana litym tekstem, ponad 260 stron – na próżno szukać tutaj dialogów czy barwnych opisów przyrody. Tak, są to eseje w swej doskonałej okazałości.

Niezliczona ilość cytatów z dzieł wspomnianych pisarzy, czy z ich listów do bliskich, wiele anegdot z ich zaskakującego życia. Już samo wydanie, okładka sporo przekazuje co do treści i wszystko to okazuje się prawdą. Warto być cierpliwym, bo z każdą kolejną stroną chcemy snuć te opowieści dalej i dalej. Mimo mnogości terminów i haseł, które wymagają odświeżenia wiedzy lub nawet zdobycia jej od podstaw, warto otworzyć się na tę formę przekazu. Nie są to tylko suche dane biograficzne kilku pisarzy i ich przyjaciół, bliskich, krewnych. To są historie ich życia – prywatnego, twórczego a nawet zawodowego, niekoniecznie twórczego. Przepiękne , ale i bardzo skomplikowane, trudne i nawet zaskakujące. Dzięki tej pozycji dowiadujemy się jak zostali ukształtowani przez swoje rodziny i środowisko, jak zmieniały się ich poglądy oraz ludzie z ich otoczenia. Czy miłość może mieć wpływa na twórczość okresu ekspresjonizmu? Jeśli tak, to jak duży. Religia, wiara i do tego polityka wpływają znacząco na losy naszych bohaterów, czego upust dają oni w swej twórczości. Weiner, Klíma i Deml czerpią inspirację z wielu źródeł, bardzo często nawiązują do filozofii, publicystyki.

Pozornie skomplikowana treść układa się w fabułę, dzięki czemu łatwiej ją przyjąć. Podczas seansów z tą lektura towarzyszyła mi ogromna ciekawość i chęć zmierzenia się z literaturą czeską, nie tylko z okresu ekspresjonizmu, której wybitną antologię trzymałam w dłoniach. Aż szkoda, że to opowieść tylko o tych trzech literatach, bo chciałby się więcej i więcej, dalej i dalej.