Lubuski Teatr? Czy naprawdę musi się tak nazywać

czas na zmiany

Zielonogórska scena ma od lat pecha. Urzędowo nazywa się Lubuski Teatr, co brzmi pokracznie. W dodatku nasz teatr stara się nie podkreślać swojego patrona. Czas na zmiany.

Rok temu, na mojej Dolnośląskiej Szkole Wyższej pisałam pracę dyplomową ,,Lubuski Teatr w pejzażu kulturalnym miasta". Kiedy oddałam promotorce pierwsze strony, usłyszałam, że praca nie wymaga zbyt wielu poprawek, ale Promotorka poprosiła, żebym zmieniła nazwę teatru, o którym piszę, na poprawną. Była przekonana, że używając "Lubuski Teatr", tak brzmi nazwa oficjalna, zwyczajnie się pomyliłam.

W Polsce mamy przecież Teatr Współczesny, Powszechny, Wielki, Narodowy, Dramatyczny. Nawet te teatry, którym w nazwie towarzyszy rzeczownik działają jako Teatr Komedia, Teatr Capitol, Teatr Buffo. Wyjątkiem jest np. Stary Teatr w Krakowie, choć i ten w potocznej mowie występuje jako Teatr Stary. Nie da się ukryć, że na tle innych nazwa zielonogórskiego teatru wyraźnie odbiega od normy. To wprowadziło w błąd moją promotorkę. Nie kryła zaskoczenia, kiedy udowodniłam, że właśnie tak mianowano teatr w moim mieście.
Pod względem językowym nazwa zielonogórskiej sceny budzi duże zastrzeżenia. Zasada jest taka: przydawki charakteryzujące, które odpowiadają na pytanie ,,jaki?" - ładny, umieszcza się przed rzeczownikiem (np. ładny teatr). Natomiast przydawki gatunkujące i klasyfikujące, które odpowiadają na pytanie ,,który?" - lubuski, stoją już na pozycji po rzeczowniku. A zatem, poprawna nazwa powinna brzmieć ,,Teatr Lubuski". Zadaniem przymiotników jest bowiem wskazywanie na ten konkretny teatr, ten gatunek, właśnie na tę cechę, a nie inną. Ale tak nie jest z góra 40 lat.

Dziwaczna nazwa wraz z patronem Leonem Kruczkowskim pojawiła się w 1964 r. Dyrektorem sceny był Wiesław Mirecki. Zielonogórski aktor Zdzisław Grudzień grał przy al. Niepodległości w latach 1959-1992. Wspomina: - Uroczystości były duże. Przybyli partyjni oficjele. Przyjechali z Warszawy i nie tylko, zaproszeni znajomi i dziennikarze, przyjechała wdowa po pisarzu i syn. ( ) Cała impreza szybko poszła w zapomnienie.

Nadaną przez wówczas przez Mireckiego nazwa ,,Lubuski Teatr" wraz z towarzyszącym jej patronem, zapisano w statucie teatru. Widnieje do dziś.

Dlaczego Kruczkowski? Emerytowani aktorzy do dziś wspominają, że dyrektor Mirecki często podkreślał zażyłą znajomość pisarzem i wpływowym w PRL politykiem, zmarłym w 1962 r. Kruczkowski zapisał się w historii naszej literatury przede wszystkim głośnymi dramatami "Niemcy" i "Pierwszy dzień wolności". Należał do generacji przedwojennej lewicy. Siedział w obozie jenieckim w dzisiejszym Choszcznie. Po wojnie stał się ulubieńcem władzy, przewodził Związkowi Literatów Polskich, był wiceministrem kultury i posłem na sejm PRL. O ile jego twórczość się broni - nie mają wątpliwości krytycy, to działalność polityczna i urzędnicza już nie. Kruczkowski wprowadzał w Polsce doktrynę socrealizmu. Do dramatu "Grzech" Stefana Żeromskiego dopisał np. czwarty akt, by w sztuce zagościł duch władzy ludowej. Maria Dąbrowska w swoich pamiętnikach nazywa ten skandal delikatnie "gafą". Zachowała się jego wypowiedź z XII Plenum KC PZPR, który zarzucił Markowi Hłasce szpiegostwo. Badacze podobnych historii z biografii Kruczkowskiego mogliby przytoczyć więcej.

Nic dziwnego, że w przeszłości wielu dyrektorów przesadnie nie eksponowało nazwiska patrona. Zmieniliby chętnie szyld, tyle że obawiali się, że nieopatrznie wywołają wojnę o Kruczkowskiego i zostaną posądzeni o zamach na tradycję.

Na domiar złego w nazwie naszego teatru mamy "Lubuski". Dlaczego? Przecież nie jesteśmy jedynym teatrem w województwie. Gorzowska scena bez oporów nazywa się Teatrem im. Juliusza Osterwy w Gorzowie. Na ogólnopolskich przeglądach wszyscy wiedzą, z kim mają do czynienia. W naszym przypadku wygląda to inaczej. Wprawdzie "Lubuski Teatr" w swojej dalszej części zawiera skromną doczepkę ,,w Zielonej Górze", ale mało kto to zauważa.

W przeciwnym razie nikt by nie dociekał: wy jesteście z Lublina czy z Lubina? A na takie właśnie pytania odpowiada dyrektor Robert Czechowski, kiedy podróżuje po teatralnej Polsce.

O to, czy Czechowski zmieni patrona i nazwę, dziennikarze dopytywali już na początku jego kadencji. Dyrektor przymierza się do tego, bo jak sam twierdzi, nazwa ,,trąci myszką". Nie jest rozpoznawalna i być może zawiera błąd językowy (potwierdzają to także jego przyjaciele językoznawcy). Patrona też widziałby zupełnie innego. Na przeszkodzie stoją jednak ,,skomplikowane procedury". A wyglądają one tak: propozycję zmiany musi zaakceptować marszałek, jego ekipa i radni sejmiku.

Czy to na pewno takie zagmatwane?

W przyszłym roku minie 60 lat, odkąd istnieje polski teatr w Zielonej Górze. Aż się prosi, żeby na urodziny sprawić mu szczególny prezent. Zasługuje na coś więcej niż wywoływanie za sprawą nazwy i patrona upokarzających pytań.

Zmienić szyld teatru

Czy nazwa zielonogórskiego teatru powinna brzmieć inaczej niż ,,Lubuski Teatr im. Leona Kruczkowskiego w Zielonej Górze"? Czy należy ją zmienić wraz z patronem? Piszcie do nas: listy@zielona.agora.pl, dyskutujmy na forum: www.zielonagora.gazeta.pl

Paulina Nodzyńska
Gazeta Wyborcza Zielona Góra
3 marca 2010
Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...