Małżeński ring

"Związek otwarty" - reż: Grzegorz Kempinsky - Teatr Nowy w Zabrzu

18 lutego w Teatrze Nowym w Zabrzu odbyła się premiera długo oczekiwanego "Związku otwartego" noblisty Dario Fo. Spektakl w reżyserii Grzegorza Kempińskiego miło zaskoczył tych, którzy spodziewali się kolejnej przewidywalnej farsy małżeńskiej z miłością i zdradą w tle.

To dobra propozycja dla wszystkich wielbicieli lekkich komedii małżeńskich, jak i tych, którzy od gatunków takich raczej stronią. Wychodząc od konwencjonalnej farsy G. Kempinsky stara się bowiem przełamać utarte schematy i przyzwyczajenia odbiorcze.

Długo oczekiwany "Związek otwarty" - spektakl w reżyserii Grzegorza Kempinsky'ego - zagościł w końcu na scenie Teatru Nowego w Zabrzu, miło zaskakując tych, którzy spodziewali się kolejnej przewidywalnej farsy małżeńskiej z miłością i zdradą w tle.

"Związek otwarty" to jedna z niewielu sztuk o trudnych relacjach damsko-męskich, które do tematu podchodzą w sposób w pełni obiektywny. Włoski noblista Dario Fo napisał ją bowiem wespół ze swą żoną - aktorką Franką Ramę. Kobiecy i męski punkt widzenia stapiają się tu w niezwykle barwną i pełną ironii opowieść o małżeńskim pożyciu, które wraz z upływem czasu coraz częściej przypominać zaczyna ring, na którym obrywa się raz jednej, raz drugiej stronie.

Na polskich scenach sztuka włoskich autorów wystawiana była już kilkakrotnie. Szczególnym powodzeniem cieszyła się realizacja Teatru Telewizji, którą w 2000 roku wyreżyserowała Krystyna Janda. Aktorka sama wcieliła się w jedną z głównych ról, tworząc znakomity duet z partnerującym jej Markiem Kondratem.

Jak nietrudno się domyślić "Związek otwarty" to sztuka rozpisana na dwójkę aktorów - kobietę i mężczyznę, małżeństwo z wieloletnim stażem. Ich związek przechodzi poważny kryzys - mąż przestaje zwracać uwagę na żonę, traktując ją jako "bezpieczną przystań", do której powraca po kolejnych romansach. Zdesperowana żona w odwecie szantażuje męża kolejnymi próbami samobójczymi. Słowne utarczki małżonków oscylujące między komizmem a tragizmem swe apogeum osiągają w chwili, gdy mężczyzna proponuje żonie, najlepsze jego zdaniem, rozwiązanie wszystkich problemów - a zatem tytułowy "związek otwarty".

Sztuka Dario Fo i Franki Rame być może nie różniłaby się niczym od tradycyjnej farsy małżeńskiej, gdyby nie jej eksperymentalna forma. Autorzy świadomie pozostawiają bowiem aktorom dużo miejsca na improwizację, jak również stawiają na bezpośredni, interaktywny kontakt z widzem. Na uwagę zasługuje również sposób budowania narracji, która prowadzona jest tu równolegle na dwóch płaszczyznach: pierwszą stanowią dialogi między bohaterami, drugą zaś ich bezpośrednie zwroty do publiczności, w których komentują rozegrane na scenie zdarzenia oraz opowiadają o tych, które nie zostały przedstawione. Rezygnacja z linearnej narracji nie jest tu jedynym odstępstwem od tradycyjnej formy dramatycznej, którą podważa również wprowadzenie do sztuki rozmaitych zabiegów antyiluzjonistycznych, dających zresztą szerokie pole do popisu samym aktorom.

Na antyiluzję oraz interakcję z widownią postawił w swej inscenizacji również Grzegorz Kempinsky, który "Związek otwarty" zrealizował na scenie Teatru Nowego w Zabrzu. Można powiedzieć, iż reżyser poszedł jeszcze o krok dalej, tworząc przedstawienie autotematyczne, ujawniające sam proces powstawania spektaklu, jak również wypróbowywania pewnych jego scen. Uniwersalną w swej tematyce sztukę włoskiego duetu przenosi Kempinsky w polskie realia, uzupełniając ją o rodzime konteksty polityczne, kulturowe i lokalne, jak również te, związane z rzeczywistą tożsamością aktorów biorących udział w przedstawieniu.

Tekst dramatu potraktowany został tu przede wszystkim jako pretekst dla stworzenia metateatralnej gry, rozgrywającej się na kilku poziomach. Główni gracze to para aktorów - Aleksandra Gajewska (Antonina - żona) oraz Zbigniew Stryj (Mąż). W działaniach scenicznych towarzyszy im "niezidentyfikowany, instrumentalno-wokalny aktor wielokrotnego użytku" (w tej roli Szymon Wiechoczek). Zakres pełnionych przez niego funkcji jest bardzo szeroki - w przedstawieniu pojawia się on jako inspicjent, sufler, pracownik obsługi technicznej, dźwiękowiec, zaś w niektórych scenach również jako postać dramatu.

W ową metateatralną zabawę, w której nieustannie obnaża się teatralną fikcję, włączony zostaje również widz. To on staje się głównym powiernikiem bohaterów, jak też świadkiem ich regularnego "wychodzenia z roli". Jego zadaniem jest również rozpoznanie rozmaitych cytatów oraz elementów intertekstualnych, których w spektaklu nie brakuje. Choć zwykle dość trafnie korespondują one z sytuacją dramatyczną, ich nadmiar momentami zdaje się przysłaniać właściwą treść sztuki.

Dużym atutem inscenizacji Grzegorza Kempinsky'ego jest natomiast dynamiczna i rozegrana na kilku płaszczyznach akcja, a także specyficzni ny rytm, jaki nadany zostaje przedstawieniu już od pierwej szej sceny - kwestie słowne, 4 ruchy aktorów oraz efekty akustyczne zostają ze sobą - ściśle skoordynowane. Aleksandra Gajewska oraz Zbigniew Stryj doskonale poradzili sobie z owym nieustannym balansowaniem pomiędzy porządkiem fikcji dramatycznej a eksponowaniem realnego "tu i teraz". Wyrazistym i przybierającym wiele odcieni sposobem gry aktorskiej udało im się nie tylko rozbawić, ale w wielu kluczowych momentach również zaskoczyć publiczność. Ich postacie, jak na komedię przystało, są trochę przerysowane, jednakże z dużą zręcznością prowadzone konsekwentnie od początku do końca. Antonina to kobieta sfrustrowana i szalenie pragnąca miłości, toteż kłębi się w niej cała gama emocji - jest typową ekstrawertyczką, intensywnie reagującą na kolejne wybryki niepokornego małżonka. Mąż jest jej przeciwieństwem - to typowy lekkoduch z syndromem "Piotrusia Pana", wszystkie swoje romanse traktujący bardzo powierzchownie. Kiedy w finałowej scenie dramatu dowiaduje się, iż prawdopodobnie to żona lepiej wykorzystała zaproponowany przez niego status związku otwartego, zaniepokoi się, a nawet wścieknie - gdy jednak sprawa okaże się mistyfikacją natychmiast zrzuci maskę "nawróconego" męża.

W spektaklu nie tylko wszystkie działania aktorskie, ale również niewielkie zmiany dekoracji rozgrywają się przed oczami widza, który usytuowany zostaje na scenie. Scenografia, zaprojektowana przez Barbarę Wołosiuk, ma bardzo funkcjonalny i uniwersalny charakter, toteż poszczególne miejsca akcji zasygnalizowane zostają jedynie pojawieniem się określonych rekwizytów (kołdra symbolizująca sypialnię, serwis do kawy sugerujący, iż akcja rozgrywa się w kuchni). Dużą rolę w przedstawieniu odgrywa także światło, za którego reżyserię odpowiada Maria Machowska.

Związek otwarty do dobra propozycja dla wszystkich wielbicieli lekkich komedii małżeńskich, jak i tych, którzy od gatunków takich raczej stronią. Wychodząc od konwencjonalnej farsy Grzegorz Kempinsky w swym spektaklu stara się bowiem przełamać utarte schematy i przyzwyczajenia odbiorcze.

Magdalena Fizgał
Śląsk
22 marca 2012
Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...