Marian Gawalewicz (1852 - 1910)

Dramatopisarz, powieściopisarz, publicysta, dyrektor teatru, przedsiębiorca teatralny.

Urodził się 21 października 1852 we Lwowie. Zmarł 26 maja 1910 we Lwowie.

Uczęszczał do szkół średnich we Lwowie. Następnie skończył Instytut Techniczny w Krakowie i studiował na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1876 przeniósł się do Warszawy i rozwinął tu działalność literacką i publicystyczną; pracował w redakcjach wielu czasopism, pisał felietony i recenzje teatr, (najdłużej w "Kurierze Porannym"). Oprócz wierszy, opowiadań, powieści (w powieści pt. "Powieść społeczno-obyczajowa" wydanie 1901 w Warszawie charakterystyka życia teatr. Warszawy na przełomie XIX i XX w., m.in. opis przedstawienia w teatrzyku ogródkowym Wodewil), szkiców literackich (m.in. "Nasz dramat współczesny"; druk "Tygodnik Powszechny" 1884 nr 24-30), pisał dramaty, z których największe powodzenie zyskały: "Barkarola", Hannibal ante portas, czyli Świdrzykowska jedzie" i "Dzisiejsi", tłumaczył dramaty niemieckie, francuskie, włoskie.

Działalność teatralną rozpoczął w Warszawie w teatrze amatorskim, od ok. 1879 występując jako aktor i wystawiając swoje utwory, a od 1881 kierując sceną Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności, reżyserując przedstawienia Stowarzyszenia Miłośników Sceny i koła teatralnego przy Muzeum Przemysłowym. Wykładał również (estetykę) w Klasie Dykcji i Deklamacji przy Warszawskim Tow. Muzycznym. W 1899 objął dyrekcję i kierownictwo artystyczne Teatru Ludowego w Warszawie i prowadził ten teatr, a także reżyserował w nim od 18 listopada 1899 do 18 listopada 1901; troszczył się o ciekawy, współczesny repertuar i skompletował dobry zespół aktorski. Od 1 września 1903 został dyrektorem teatru łódzkiego (sezon zaczął 17 października 1903) i kierował tą sceną do maja 1906. Tu również zebrał niezłych aktorów i wykazał dużo inicjatywy w zakresie repertuarowym, wystawiając wiele nowości zarówno polskich (Tadeusz Rittner, Gabriela Zapolska, Jerzy Żuławski), jak obcych (Gabriele d'Annunzio, Gerhart Hauptmann, Henrik Ibsen). Latem i jesienią 1905 teatr łódzki pod dyrekcją Gawalewicza występował gościnnie w Warszawie (od końca maja do 8 października) w sali Filharmonii, ciesząc się dużym powodzeniem ze względu na ciekawy, pierwszy raz przedstawiony w Warszawie repertuar (m.in. fragmenty "Dziadów", oraz premiera "Nie-boskiej komedii" w jego inscenizacji i reżyserii), a także gościnne występy znakomitych aktorów, których Gawalewicz ściągnął ze Lwowa i Krakowa.

Zachęcony sukcesem, przeniósł się w maju 1906 z zespołem do Warszawy. Przed przyjazdem do Warszawy, zespół występował w Petersburgu w teatrze Akwarium (od 19 kwietnia 1906). 12 maja 1906 zainaugurował fragmentami "Wesela" istnienie stałego, prywatnego teatru w Warszawie, który przez lato 1906 grał w prowizorycznie urządzonej sali Filharmonii, a od 3 listopada tego roku tamże w Sali Kameralnej pod nazwą Teatr Mały w Filharmonii. Michał Gawalewicz kierował tą sceną przez trzy następne sezony; jesienią 1909, zrażony niepowodzeniami i trudnościami materialnymi, odstąpił Teatr Mały Kazimierzowi Zalewskiemu. W Warszawie wystawiał również na ogół wartościowy repertuar, szczególny nacisk kładąc na popularyzowanie sztuk modernistycznych, dramatów Henrika Ibsena, Gerharta Hauptmanna, Antoniego Czechowa, H. Bernsteina.

Sam wiele reżyserował, m.in. "Dzieci Waniuszyna" (1906), "Profesję pani Warren", "Futro bobrowe", "Moralność pani Dulskiej" (1907). W 1907 wyjeżdżał z zespołem Teatru Małego na gościnne występy, m.in. do Lublina (luty) i Kijowa (październik). Od sezonu 1909/10 objął kierownictwo literackie Teatru Miejskiego we Lwowie (m.in. 7 stycznia 1910 reżyserował tu "Romea i Julię").

Był redaktorem i współtwórcą pism:

- Szkice Społeczne i Literackie
- Kurier Warszawski
- Tygodnik Powszechny
- Kłosy
- Romans i Powieść
- Tygodnik Ilustrowany
- Bluszcz

Pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim w alei zasłużonych, w pobliżu grobu Gabrieli Zapolskiej i Władysława Bełzy.
Partner życiowy Gabrieli Zapolskiej.

Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, Wikipedia

Opracował Ryszard Klimczak
Dziennik Teatralny
21 października 2023
Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...