Niedyskretny urok socjalizmu

"Brygada szlifierza Karhana" - reż: R. Brzyk - 2. BOSKA KOMEDIA

Para buch, maszyna w ruch! Spektakl konkursowy Teatru Nowego im. Kazimierza Dejmka w Łodzi jest niezwykłym dziełem o oddaniu i poświęceniu w próbie zrozumieniu trudnej przeszłości. Festiwal Boska Komedia nakręca wspólną rywalizację pracy! Walkę o lepsze spektakle i wyższe normy!

Spektakl wydaje się, poprzez swój początek, podróżą sentymentalną. Widzimy na ekranach telewizorów spóźnionego gościa, który rozpoznaje i nazywa kolejne postaci dramatu. Jego euforia prowadzi go przez korytarze teatru za kulisy. Okazuje się, że współczesność jest miejscem zagrożenia biernym paleniem, niepodobnym do dawnych czasów. Przywołanie rzeczywistości postaci dramatu jest na szczęście, tylko wywoływaniem duchów. Naiwny młodzieniec zachwyca się możliwościami i magią teatru. Postać, wycięta ze spektaklu na otwarcie teatru Nowego w Łodzi w 1949, jest ucieleśnieniem entuzjazmu przesycającym socrealistyczne filmy tzw. „Produkcyjniaki”. W spektaklu Remigiusza Brzyka jest, jakby to określił Slavoj Źiżek, „śmiechem z puszki” – jego entuzjazm i wsparcie dla fabuły postaci pozwala nam się nie angażować i czuć ulgę po spektaklu. Wprowadzenie takiej ramy umożliwia każdemu widzowi poznanie historii, będącej podstawową płaszczyzną odniesień do historycznego przedstawienia. 

Standy z zdjęciami pierwszej obsady „Brygady szlifierza Karhana” funkcjonują jako postacie o wiele większego dramatu – tekst Vaska Kani jest w nim jedynie elementem, a prawdziwą fabułą są czasy i powstanie Teatry Nowego w Łodzi. Aktorzy jeździli do fabryki, aby poznać życie szlifierzy i zbudować psychologię robotnika poprzez socrealistyczne zdeformowanie metody Stanisławskiego. Żywi aktorzy wychodzą zza tych zdjęć, próbując raczej odnaleźć ducha czasów , niż oddać psychologię postaci. Zadziwia i bawi oddanie z jakim wypowiadają absurdalne teksty o ideologicznej treści. Głównym sposobem obcowania ze sztuką socrealistyczną jest naiwność, jaką osiągnął ciężką pracą reżyser i zespół. Campowość sztuki najlepiej ukazuje sposób funkcjonowania ideologii. Patrząc na spektakl widz cały czas może pytać siebie, jak to możliwe, że ktokolwiek w to uwierzył?

Oglądając kroniki filmowe widzi się przerażający entuzjazm na twarzach ludzi idących w pochodach 1-majowych, gdy każdy miesień poświęca się dla uśmiechu zdobiącego twarz. Boisz się, że wszystko pęknie nie wytrzymując napięcia i z twarzowego uśmiechu zostanie ochłap krwawego mięsa. Spektakl pokazuje możliwości ideologii. Partia wchodzi w pięknych sukniach i głosem jak jedwab powiadamia o stanie rzeczy, godzi, rozsądza. Zdanie jej jest święte, a komunikaty o rywalizacji i poświeceniu padają z góry wraz z mydlanymi bańkami. Czuje się, jak niezwykłym wysiłkiem kreatorskim jest wprowadzenie robotników w świat idylli, baśni o tym, jaką każdy będzie miał pracę, dom, miejsce dla siebie. 

Nagrodą dla robotników jest karaoke. Z głosem drżącym z przejęcia kolejne postacie wyczytują narracje do filmów agitacyjnych. Napięcie wzrasta jeszcze bardziej przy wspólnej rywalizacji w pracy. Normy są podbijane jak piłeczka, ich przekroczenie staje się wyścigiem, gdzie meta ciągle się przesuwa. Spektakl ukazuje cielesny aspekt działania ideologii. Widzimy piękną kobietę, czyli Partię naprzeciwko grupy mężczyzn walczących o jej uwagę. Ekstazę, jakiej doznaje robotnica gdy pada deszcz wyprodukowanych nakrętek. Sceny zaskakują widza, ukazując mu tak wielkie poświęcenie dla czegoś tak mało znaczącego.

„Brygada szlifierza Karhana” w reżyserii Remigiusza Brzyka nie komentuje komunizmu z boku udając, że nic takiego nie istniało i nikt nie ulegał urokowi ideologii osaczającej człowieka z wszystkich stron. Zmuszając się do odrzucenia dystansu i podchodząc z „campową” czułością do dziejów Polski, pozostawia widzowi dystans i możliwość oceny czasów będących czkawką współczesności.

Justyna Stasiowska
Dziennik Teatralny Kraków
12 grudnia 2009
Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...