O cielesności aktora
"Od ciała nieistniejącego do ciała - podmiotu" - dr Beata Guczalska"Od ciała nieistniejącego do ciała - podmiotu. Cielesność aktora w polskim teatrze repertuarowym ostatniego półwiecza" - to tytuł wykładu, który wygłosi 16 maja dr Beata Guczalska w ramach kursu wiodącego Otwartego Uniwersytetu Poszukiwań "Stulecie aktorów. Sztuka aktorska w teatrze Zachodu między XIX a XXI wiekiem".
Ciało aktora jest elementarnym wymiarem jego scenicznego istnienia - różnie jednak w zawodowym teatrze było traktowane, w zależności od konwencji teatralnej, repertuaru, celu przedsięwzięcia teatralnego oraz rodzaju więzi z publicznością. W latach pięćdziesiątych ubiegłego stulecia, gdy na sceny powracała - po kilkunastu latach przerwy - polska klasyka, ciało aktora stanowiło wehikuł dla postaci dramatycznej, było znakiem przywołującym obecność bohatera. Samo w sobie przeźroczyste, ukryte za postacią, służyło uobecnieniu romantycznego bohatera, który byłby możliwie najbliższy jego utrwalonym wyobrażeniom. W latach sześćdziesiątych, kiedy mierzono się z dramaturgiczną awangardą, aktor na scenie był przede wszystkim medium intelektualnych założeń autora, żywym przekaźnikiem myśli i koncepcji.
W latach siedemdziesiątych, bohater polskiego teatru zaczął stopniowo odzyskiwać ciało - przede wszystkim za sprawą głośnych przedstawień Konrada Swinarskiego i Andrzeja Wajdy w Starym Teatrze. W inscenizacjach Dziadów i Wyzwolenia, w projekcie Hamleta uwidaczniało się dążenie, by bohatera klasyki dramatu "wbić z powrotem w ciało".
Pełną podmiotowość odzyskało ciało aktora na scenie dopiero na przełomie XX i XXI wieku, w teatrze Grzegorza Jarzyny, Krzysztofa Warlikowskiego, Mai Kleczewskiej - nowa lektura klasyki, przede wszystkim Szekspira, i fala nowego dramatu były istotnymi czynnikami tego procesu.
Proces "powrotu ku cielesności" będzie ilustrowany konkretnymi przykładami aktorskich ról i metamorfoz: Tadeusz Łomnicki jako Kordian i w rolach teatralnych lat siedemdziesiątych; intelektualna, oparta na dyskursie słownym sztuka aktorska Gustawa Holoubka; kreacje Jerzego Treli w teatrze Swinarskiego, wyzwania aktorskie nowej fali teatralnej i role w głośnych przedstawieniach Warlikowskiego i Jarzyny.
16 maja 2014 18:00
Sala Kinowa -Wstęp wolny
Beata Guczalska - teatrolog i krytyk teatralny, absolwentka teatrologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, pracownik Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie, od 2012 dziekan Wydziału Reżyserii Dramatu.
