O spektaklu...

William Shakespeare "Koriolan"
Coriolanus

Premiera 10 czerwca 2011, Scena 300, godz. 19.00
Przekład Maciej Słomczyński

"Koriolan" to jedna z najrzadziej wystawianych sztuk Szekspira, a zarazem genialny dramat, w którym łączą się namiętności, ambicje, wielka polityka, niezmienne prawa historii i wojna. W nowoczesnej inscenizacji staje się on również intrygującą rozprawą z demokracją rządzoną przez środki masowego przekazu. Co potrafimy wychwycić z medialnego szumu a jakie niuanse władzy zostają przed nami ukryte? W czym tkwi istota demokracji i jakie niesie ze sobą zagrożenia? Jakie są prawa wojny a jakie prawa pokoju? I czy – trawestując słynne powiedzenie – polityka to nic innego jak wojna prowadzona innymi środkami? Największy dramatopisarz wszechczasów podsuwa nam lustro, w którym odbija się nasza współczesność.

Opracowanie tekstu i reżyseria Gabriel Gietzky
Scenografia Szymon Gaszczyński
Muzyka Bionulor (Sebastian Banaszczyk)
Projekcje Łukasz Sławiński, Aleksander Zieleń
Asystent reżysera Dariusz Siastacz
Inspicjent Ewa Kancler – Żeleńska
Sufler Barbara Sadowska
Obsada
Caius Martius – Coriolanus - Sławomir Pacek
Titus Lartius - Jacek Beler
Cominius - Zygmunt Sierakowski
Menenius Agrippa - Mariusz Wojciechowski (gościnnie)
Sicinius Velutus - Maria Robaszkiewicz
Junius Brutus - Zbigniew Konopka
Tullus Aufidius - Dariusz Siastacz
Volumnia - Elżbieta Kępińska
Virgilia - Katarzyna Maria Zielińska
E-dyl - Justyna Sieńczyłło


Na temat "Koriolana"

Wydaje mi się […], że wielkie zagadnienie Koriolana streszcza się […] w pytaniu, czy i do jakiego stopnia bohater jest społeczeństwu potrzebny, a kiedy i w jakich okolicznościach staje się dla tego społeczeństwa postacią uciążliwą. Wielkie zagadnienie tragedii to także problem wierności, jaką jednostka tak czy inaczej wybitna winna jest racji stanu i jaką winna jest swoim własnym racjom. I o ile ambicja jednej silnej indywidualności zdolna jest wpłynąć na los narodu i państwa, a o ile określa własną egzystencję bohatera. I czy jest to tylko ambicja, czy równie jak ona silne przekonanie
o własnej wyjątkowości, powstałe dzięki przyrodzonym właściwościom umysłu i charakteru, a także wskutek wychowania i wpływu otoczenia, przekonanie o własnej wyjątkowości, stawiające bohatera ponad lub poza prawem.
Juliusz Kydryński: Przypisy do Szekspira, wyd. Kwiaty na Torze, Warszawa 1993, s. 191

Koriolan to tragedia pychy. Pychy bezgranicznej, nie pychy polityka czy wojownika, ale pychy prawdziwej, pychy artysty.
To tragedia wzgardy dla stojących niżej, dla zaślepionego i podłego plebsu, do którego Szekspir zawsze odnosił się ze szczerą odrazą.
Giuseppe Tomasi di Lampedusa: Szekspir, tłum. St. Kasprzysiak, wyd. Czytelnik, Warszawa 2001, s. 71,

Shakespeare interesuje się zarówno w niektórych kronikach, jak z całą pewnością w Koriolanie – bardziej niż gdzie indziej – „chorobą” organizmu społeczno-państwowego i rolą w tej chorobie wybitnej ale wyraźnie błądzącej jednostki. Jako dobry diagnosta nie może być stronniczy, lecz musi się zajmować wszystkimi jej symptomami w różnych częściach „ciała politycznego”.
Henryk Zbierski: William Shakespeare, wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 1998, s. 474

Koriolan jest sztuką o niemożności uruchomienia przez bohatera „czynników politycznych” w jego rozrachunku ze światem. Bohater tytułowy umie tylko walczyć, nie zna dyplomacji. W innym sensie było to przecież także główną słabością królewicza duńskiego, Hamleta, który nie umiał uruchomić sił drzemiących we własnej popularności.
Henryk Zbierski: William Shakespeare, wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 1998, s. 479,

Koriolan ma jeszcze w sobie wielkość i historia go druzgocze. Ale historia, która łamie Koriolana, nie jest już historią królewską. Jest to historia miasta podzielonego na plebs i patrycjuszy. Jest to historia walki klas. Historia w Kronikach królewskich i w Makbecie była Wielkim Mechanizmem, ale ten mechanizm miał w sobie coś demonicznego. Historia w Koriolanie przestała być demoniczna. Jest tylko ironiczna i tragiczna. I to jest […] współczesność Koriolana.
Jan Kott: Szekspir współczesny, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1990, s. 209, 

Lud w Koriolanie jest głupi i ciemny, cuchnie i zbiera na pobojowisku śmierdzące szmaty. Trybuni są mali, pokraczni i podstępni, Koriolan jest mężny, wielki i szlachetny. Ale lud jest Rzymem, a Koriolan jest zdrajcą ojczyzny.
Jan Kott: Szekspir współczesny, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1990, s. 233,

Koriolan nie mieści się w skórze zdrajcy, nie jest ani zdeterminowany, ani określony przez sytuację, przez swój społeczny byt. Wypada z niego, nie przystaje na niego wewnętrznie. Historia przyznała rację plebsowi, ale Szekspir nie przyznaje racji historii – albo w każdym razie nie przyznaje jej racji ostatecznej. Historia okazała się silniejsza od Koriolana, dopadła go, zapędziła w ślepy zaułek, zrobiła z niego podwójnego zdrajcę. Historia zadrwiła z Koriolana, ale nie udało się jej zrobić z niego szmaty. […] Jego klęska jest jednocześnie jego zwycięstwem.
Jan Kott: Szekspir współczesny, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1990, s. 236,

Śmierć Koriolana jest jednocześnie tragiczna i ironiczna. Jest tragiczna w świecie, jaki stworzył sobie Koriolan, w jego obłąkanym i absolutnym systemie wartości. Jest ironiczna w świecie rzeczywistym. Pochwałę męstwa i szlachetności Koriolana wygłosi wódz Wolsków, Aufidiusz. Ten, który go zabił. Odda ostatni hołd zwłokom Koriolana, jak August Cezar zwłokom Antoniusza, jak Fortynbras zwłokom Hamleta. Rzym się weseli i święci dzień pokoju. Po raz pierwszy w tym ponurym dramacie, pełnym szczęku mieczy i ujadania tłumów, odzywa się muzyka i wschodzi słońce.
Jan Kott: Szekspir współczesny, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1990, s. 238,

Obraz świata jest [w Koriolanie- przyp. red.] pęknięty i niespoisty. Sprzeczności nie są rozwiązane
i nie ma wspólnego systemu wartości dla polis i dla jednostki. „on kocha wasz lud, lecz łoża nie każcie mu dzielić pospołu z ludem” – mówi o Koriolanie Meneniusz Agrypa […]. To nieprawda, Koriolan ludu nie kochał. Ale nie jest to sąd nad Koriolanem. Jest w tym zdaniu gorzki dramat renesansowego humanizmu. I nie tylko renesansowego.
Jan Kott: Szekspir współczesny, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1990, s. 239,