Pokój prywatnych tragedii

Nie ma wątpliwości, dlaczego spektakl rozgrywa się w takim miejscu. Sala w pałacu w Janowicach jest niemal stworzona do wystawienia tego dramatu. Reżyser wykorzystuje otwartość przestrzeni, zarówno na meandry kolejnych pokoi, które doskonale wykorzystują domowe terytorium i podkreślają rosnący dystans między małżonkami, jak i teren znajdującego się na zewnątrz ogrodu. Co znaczące, pomieszczenie pałacowo-dworskie świetnie oddaje realistyczność przestrzeni. Realizm jest tu bowiem słowem-kluczem. Wiarygodność, przejawiająca się nie tylko w atmosferze pomieszczenia, ale przede wszystkim gry aktorskiej, sprawia, że czujemy się jak podglądacze prywatnych tragedii. Uczucie to wzmożone jest poprzez bliskość aktorów, którzy sprawiają, że wrażenie intymności nie opuszcza nas ani na chwilę.

Gra aktorska rzeczywiście zachwyca. To na niej opiera się siła przedstawienia, jego spektakularna moc niesienia uczuć, pomimo niezrozumiałości tekstu. To właśnie mógłby być główny, ale i najprostszy zarzut względem tej inscenizacji. Aktorzy tekst deklamują (choć jest to bardziej „odżywanie” tekstu) w swoim ojczystym języku, będąc wiernymi słowom Ibsena. Z pewnością poszerzone byłoby nasze doświadczenie teatralne, gdybyśmy mogli ich treść w pełni zrozumieć. Choć z drugiej strony, przenosi to nasz ośrodek skupienia, kumulujemy swą koncentrację i emocje na tym, co często w najnowszym teatrze ma dla nas drugorzędne znaczenie. Wydźwięk słowa, gest, mimika- ogółem rzecz biorąc, kunszt aktorski, który porywa i hipnotyzuje, daje nam okazję do poddania się podglądactwu i uruchomienia wyobraźni.

By uczciwie stwierdzić, dlaczego spektakl mnie zachwycił, muszę się przyznać do dość dobrej znajomości dramatu. Inne wrażenie odniesie bowiem osoba, która sama pisze sobie w głowie historię, którą ogląda, a której tak naprawdę nie rozumie. Może prowadzić swój własny spektakl, może po prostu zachwycać się grą aktorską lub jednoznacznie taki sposób odbioru odrzucić. Trzeba przyznać, że niezbędna jest doza skupienia, by nie wyłączyć się z silnej emocjonalnej percepcji, która, jak chcę wierzyć, byłaby nieodzowna przy zrozumieniu wypowiadanych słów. „Dom lalki”, prócz ciekawej psychologizacji postaci, nie unikającej seksualnych koncepcji ich postępowania, balansującej na zmiennych typach charakterów, otwiera nowe horyzonty teatralne. Spektakl jednak je tylko otwiera, od nas zależy, czy wejdziemy do środka. 

„Dom lalki”
Visjoner Teater, Oslo