Powinni tego zabronić

Wojciech Kościelniak znalazł sobie w teatrze muzycznym wygodną niszę. Zamiast brać się za sztandarowe musicale, przerabia na musicale wybitną literaturę. Chociaż wypada to mniej lub bardziej groteskowo, nie traci przy tym dobrego samopoczucia. "Na styku słowa i muzyki jest w teatrze dość miejsca, również na adaptacje wysokiej literatury" - tłumaczy w programie do wrocławskiego "Idioty". 

W produkcjach Kościelniaka najgorsza nie jest nawet decyzja przerobienia "Ferdydurke", "Procesu" czy "Idioty" na formę od owych tekstów najbardziej odległą. Gdyby ktoś przeniósł Dostojewskiego w świat gry komputerowej i to wciąż byłby Dostojewski, a w dodatku dobra gra, jakoś bym to przełknął. Cała żenada w tym, że produkcje Kościelniaka to jest nie tylko profanacja wielkiej literatury. To nie jest ani prawdziwy teatr, bo o aktorstwie na przykład nie może być mowy, ani musical pełną gębą. Kompozycje Piotra Dziubka, stałego współpracownika reżysera, przypominają mi enerdowskie bombastyczne szlagiery z lat 80. A teksty Rafała Dziwisza to zawsze poezja jedyna w swoim rodzaju. Tym razem jednak Dziwisz przeszedł samego siebie. Song, w którym rymami do słowa "oczodoły" są "gruczoły", a potem "anioły", powinien trafić do księgi rekordów... grafomanii. Podobnie jak ten, że "palę w przedziale". Brawo! "Idiota" jest w ogóle spektaklem w dorobku Kościelniaka granicznym, swoistą demonstracją stylu artysty. Jego Myszkin pojawia się na scenie w koszulce z logo Solidarności, jego Rogożyn bełkocze coś niezrozumiale, bo to w końcu twardziel, wreszcie przez kilkanaście minut demonstruje widowni najpierw swój rewers, a potem - o zgrozo! - awers. Na co widownia reaguje histerycznym śmiechem. Trochę współczuję aktorowi. W świecie Kościelniaka Nastazja Filipowna to play-girl, dlatego zamiast jej zdjęcia bohaterowie pokazują sobie rozkładówkę z "Playboya". A kiedy już aktorka grająca Nastazję pojawi się na żywo, szybko pokaże, że pod marynarką nie ma prawie nic. A potem między wersy swej roli będzie z uporem wstawiać najprzeróżniejsze bluzgi. By było jasne, że to zła kobieta była, a poza tym jest to teatr współczesny, co zobowiązuje. Tak myśli reżyser Wojciech Kościelniak. 

I byłoby to może nawet zabawne, gdyby nie było przerażające. Bo za tego potwora jego twórcy wzięli swoje honorarium, bo dyrektor Capitolu Konrad Imiela włączył to do repertuaru, a plakatami oblepił cały Wrocław. Bo za bilety płaci niczego nieświadoma publiczność. Przyjdzie do Capitolu i dowie się, że o tym właśnie powieść napisał Fiodor Dostojewski, że tak wygląda teatr, że tak wygląda musical. I może więcej nie tylko do Capitolu, ale do żadnego innego teatru nie pójdzie. Dlatego nawet nie chce mi się z tego "Idioty" kpić. Mówię tylko znanym tekstem: powinni tego zabronić!