Rozśpiewani

Terezin, z perspektywy historycznej, był prawdopodobnie jednym z bardziej specyficznych obozów koncentracyjnych założonych przez nazistów. W getcie położonym na terenie miasta przetrzymywano elitę żydowską, składającej się z muzyków, naukowców i literatów, o których co jakiś czas przypominał sobie skruszony północny-zachód (w szczególności Dania i Holandia). 

Zbigniew Mich, w formie reportażu, rozpisanego na wiele głosów, przedstawił dramatyczne wątki ludzi przebywających w Terezinie od otwarcia do wyzwolenia obozu. Jako getto modelowe, miasto rządziło się swoimi prawami, w związku z czym ludziom z wykształceniem muzycznym (przynajmniej na początku) pozwalano organizować koncerty i kabarety, które niewątpliwie wielu pozwalały przetrwać w skrajnie ciężkich warunkach obozowego życia. Na scenie zobaczymy więc rozśpiewanych, uśmiechniętych panów we frakach i kolorowe parasolki, ale też usłyszymy melancholijnie brzmiące utwory - wszystko to w języku czeskim, albo niemieckim. Osobom, którym nie uda się wyłapać dosłownego sensu piosenek, pozostanie zdanie się na własną interpretację i intuicję. Elementy musicalowe będą przeplatały się z fragmentami narracyjnymi, w takich proporcjach, że ciężar spektaklu spadnie w większym stopniu na dobre wykonanie utworów muzycznych, a nie na los Żydów podczas wojny. 

Streszczenie czterech lat istnienia getta w krótkich momentach między jedną piosenką a drugą sprawia, że Terezin wydaje się mozaiką niedokończonych opowieści. Porusza się każdy temat – od głodu i cierpienia, poprzez choroby, wywózki, aż po życie intelektualne i seksualne, ale ciężko nazwać te historie wnikliwymi – jeszcze pobrzmiewa echo dramatu, jeszcze czeka się na więcej z obiecywanego reportażu, a już z głębi sceny słychać muzykę.

Najciekawsze i zarazem najmocniejsze sceny spektaklu odnoszą się do najbardziej osobliwej cechy obozu Teresienstadt, a mianowicie jego roli w kreowaniu pozytywnego wizerunku obozów niemieckich w oczach reszty Europy. Stąd w Terezinie duńscy Żydzi mieli oddzielne kwatery i otrzymywali paczki z kraju, utrzymywano kontakt pocztowy z innymi obozami i Czerwonym Krzyżem, zezwolono również na nakręcenie propagandowego filmu o „lekkim życiu” Żydów w getcie. Reżyserowi udało się pokazać jakimi marionetkami w rękach nazistów byli więźniowie i jak każde ustępstwo wobec reszty Europy skutkowało wzmożonymi wywózkami do Auschwitz, gdzie całe transporty ludzi prowadzono bezpośrednio do komór gazowych. 

Szczególnie poruszająca ostatnia scena z Ewą Kaim niestety nie broni spektaklu, ale przynajmniej nie pozwala widzowi na wyjście z teatru jedynie ze wspomnieniem piosenki.