Rubaszny czerep a gdzie głos anielski?

"Ciężkie czasy" - reż. Redbad Klynstra-Komarnicki - Teatr im. Juliusza Osterwy w Lublinie

27 kwietnia zgodnie z nową tradycją spektakli akademickich w Teatrze im. Juliusza Osterwy w Lublinie odbyła się premiera akademicka spektaklu „Ciężkie Czasy" w reżyserii Redbada Klynstry-Komarnickiego. Ciekawy pomysł połączenia spektaklu razem z dyskusją przypadł publiczności do gustu.

Możliwość konfrontacji własnych odczuć z głosem ekspertów, jak też samego reżysera może przyczynić się do popularyzacji sztuki teatralnej, jako dostępnej formy kultury dla każdego. Znikają lęki, że coś może być niezrozumiałe, że coś jest tylko dla elity, swobodna dyskusja „przełamująca lody" zawsze wnosi nowe spojrzenie na spektakl, który tym razem okazał się dużym zaskoczeniem dla publiczności przyzwyczajonej już do pewnych schematów pracy w Osterwie.

Jak przystało na życie w ciężkich czasach koszty należy minimalizować. Kostiumolog Emil Wysocki dołożył maksymalnych starań, aby wykorzystać to, co już jest w magazynach. Coś przeszyć, skomponować, aby tworzyło integralną całość bez zbędnych wydatków finansowych w jakże ciężkich czasach, o których teraz wszyscy mówią ale tak naprawdę nic z tym nie robią. Sam proces powstawania spektaklu zintegrował się z duchem przesłania Michała Bałuckiego, który pisząc swoją sztukę irytował się na niedojrzałość społeczną i życie ponad stan. Reżyser Redbad Klynstra-Komarnickiego połączył świat realny pracy nad spektaklem z tym czego pragnął autor sztuki pisząc swoje „Ciężkie czasy" mający dosyć snobizmu i braku odpowiedzialności cywilnej za swoje czyny. Wychodząc temu naprzeciw reżyser postawił na satyrę i farsę. Kiedy jesteśmy zmęczeni narzekaniem satyra jest najlepszą bronią, aby w krzywym zwierciadle przyjrzeć się temu czerepowi rubasznemu, o którym już Słowacki pisał jako największej wadzie narodu polskiego. Kostiumy są z różnych nieokreślonych epok. Akcja mogłaby się dziać równie dobrze tu i teraz gdzieś na wsi, gdzie pan Lechnicki w tej roli Włodzimierz Dyła czeka na inwestora z zagranicy. Rosnąca inflacja, problemy ze zbożem, które miały miejsce pod koniec XIX wieku powracają do nas tu i teraz. Są jak powracające trybiki w zaklętym kole ciągłego narzekania oznajmiające wszem i wobec- „...mamy ciężkie czasy...i to ciągłe czekanie na coś co ma nastąpić. Na inwestora, na odpowiedni moment, na bogatego męża, na posag dla Broni, każdy na coś czeka broniąc się przed kreatywnym działaniem.

Scenografia wykonana przez Marcina Chlendę również zgodnie z duchem idei ciężkich czasów jest bez zbędnych kosztów. Z publicznej zbiórki starych krzeseł trwającej niemalże aż do premiery Marcin Chlenda wykonał sztos starej rupieciarni służącej doskonale jako tło do chaosu myśli i bieganiny za szczęściem i luksusem. Julisz Lechnicki w tej roli Wojciech Rusin sprzedając las, jako rodzinną relikwię zaprzepaścił nie tylko pieniądze ale godność i poszanowanie tradycji. Uderzająca głupota razi po oczach tak samo, jak błyszcząca marynarka na jego plecach afirmująca szybkie pożyczki dla ludzi i tak już zadłużonych. Atmosfera ciągłego czekania na coś, co nigdy nie nastąpi potęgowana przez aktorów siedzących zawsze w tle na krzesłach czy może przynieść jakąś nadzieję na odezwanie się w Polakach głosu anielskiego?

Daniel Salman, który na scenie pojawia się w roli moderatora stara się ten głos wydobyć, podkreślić jego sens i przesłanie, jakie chciał przekazać sam Bałucki Polakom. Ich wymowa i dźwięk jest dokładnie taka sama jak w twórczości u Słowackiego i Bałuckiego. Apatia, bierność ciągłe powtarzanie, że coś nie nie uda, niedojrzałość emocjonalna do podjęcia konstruktywnych działań. To wszystko sprawia, że farsa zaczyna gonić farsę a chaos krzeseł w tle nam o tym przypomina, że wszystko jest jednym, wielkim bałaganem.

Akcja sztuki dzieję się na prowincji pod Lwowem w dworze szlacheckim. Uniwersalizm sztuki jest jednak na tyle silny, że widownia widząc kostiumy z nieokreślonej epoki szybko przenosi sama akcję do lat współczesnych. Na scenie słyszymy słowa: „...podrożała kawa, wino również jest co raz droższe...", szlachta, którą współcześnie można określić jako „celebrytów na fali" ciągle jednak imprezuje. Przyjęcie zagranicznego gościa staje się ważniejsze od znalezienia sposobu na wyjście z długów. Recepta na rozwiązanie problemów zawsze jest gdzieś dalej, nigdy w sobie, we własnym potencjale swojej ciężkiej pracy.

Na scenie padają pozytywne słowa dla publiczności, że „...oszczędnością i pracą ludzie się bogacą". Do wzbogacenia się u Lechnickich jednak nie dochodzi bo ani oszczędności ani pracy tam nie zobaczysz. Przyjęcia, fajerwerki, najnowszej mody fraki wszystko tylko po to, aby pokazać się ze strony, której tak naprawdę nie ma i nie będzie. Obnażenie obłudy w spektaklu jest na tyle widoczne, że wyczuwamy wyraźnie, że mamy do czynienia z fikcją wymysłów „czerepów rubasznych" a nie z prawdziwymi emocjami w prawdziwym życiu. Jedynie głos moderatora staje się głosem rozsądku, dającym do myślenia, że może jest jakaś nadzieja na przebudzenie.

„...Ucz się na Polaka, ucz się na Polaka..."- powtarzają jak mantrę Kamila Janik i Beata Pasinni, Ucharakteryzowane na Juliusza Słowackiego, siedząc na skraju sceny, jakby na dwóch krańcach Polski z echem w tle w czystej bieli koszul liczą na być może przebudzenie? Duch Kordiana Słowackiego jest silnie wyczuwalny podczas tego spektaklu, Ta archaiczność prozy tendencyjnej którą zarzucano Bałuckiemu w okresie Młodej Polski, staje się tutaj zaletą, dobrą cechą przy gonitwie za tym co najnowsze, lecz nie zawsze sprawdzone i pewne, tak, jak pożyczki dla już zadłużonej szlachty.

Czy Spektakl „Ciężkie czasy" jest grany obecnie w ciężkich czasach? Czy to dobry czas na jego inscenizację? Dla tych narzekających ciężkie czasy zawsze były i będą. Na satyrę obłudy i głupoty zawsze natomiast będzie odpowiedni czas.

Dorota Pogorzelska
Dziennik Teatralny Lublin
9 maja 2023
Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...