Swinarski wciąż żywy

„Kilka słów o Konradzie Swinarskim" – red. Zuzanna Olbinska, Jan Karow, Krystyna Szymańska – Akademia Teatralna w Warszawie

Portret mistrza z różnych perspektyw, czyli „Kilka słów o Konradzie Swinarskim" to owoc ogólnopolskiej konferencji poświęconej reżyserowi z okazji jego 90. urodzin, która miała miejsce 14 listopada 2019 roku. Książka jest kompilacją dociekliwej myśli, wspomnień oraz nowych odkryć wybitnych znawców teatru z zakresu życia i twórczości krakowskiego reżysera.

 

Dlaczego zatem publikację zawdzięczmy warszawskiej Akademii Teatralnej? Jak zaznacza Zuzanna Olbinska, to właśnie w tym mieście w 1929 roku ceniony twórca przyszedł na świat, tutaj, w ówczesnej PWST rozpoczął studia na wydziale reżyserii, ponadto również w Warszawie powstały jego pierwsze spektakle (w Teatrze Dramatycznym, Współczesnym, Ateneum, Żydowskim oraz w Operze Warszawskiej). Dlatego, to stolica została wybrana na miejsce urodzinowych obchodów.

Swinarski - to poza teatralną legendą, także nazwisko naznaczone światem opery, tworzeniem scenografii, a co najistotniejsze, wnikliwą i dokładną interpretacją słowa przetwarzanego na scenie. Myślę, że właśnie Swinarski – Interpretator stanowi centrum rozmaitych komentarzy twórców, łącząc tym samym temat jego wielowarstwowej osobowości, poddawanej licznym próbom „samoodczytania" (również językiem sztuki) wraz z działalnością twórczą. Dokładne czytanie obranego tekstu i konsekwentna wierność mu, były bowiem fundamentem kreowania scenicznego świata, współpracy z aktorami (długie, wspólne analizy, prywatne rozmowy sprowadzane do kształtowania postaci zgodnie z przesłaniem autora) oraz podkreślenia nieśmiertelnych tez wielkich dramaturgów, jako filtr na rzeczywistość współczesną Swinarskiemu. Całkowite przeniknięcie myślą postaci i myślą wielkich twórców oddziaływało na czytanie własnej tożsamości, przez pryzmat swojej przeszłości, seksualności, czy dorobku artystycznego i celu obranej życiowo ścieżki.

Po licznych odsłonach prób badania tej niezwykłej osobowości, mamy do czynienia z kondesacją najważniejszych informacji, wspartych przywołanymi źródłami. Na nowo możemy zgłębić NIEROZDZIELNOŚĆ wewnętrznego i twórczego świata artysty. Niełatwe dzieciństwo, złożone relacje, zawodowe sukcesy i porażki poprzedzone pracą u boku słynnego Bertolda Brechta, jak dowodzą autorzy „Kilku słów...", generowały specyfikę teatru Swinarskiego skupioną wokół prawdy ukazywanej przez pełnię nieodkrytych w człowieku sprzeczności – klucza do każdej ze scenicznych interpretacji reżysera. Życie prywatne i zawodowe przybliżają wieloletni współpracownicy Swinarskiego (m. in. Jerzy Trela, czy Anna Polony). Przekazana przez Mistrza istota teatralnego myślenia, rzetelność wobec tekstu, znalezienie pokładów empatii dla bohaterów i autora, zaowocowało na lata niepowtarzalnym podejściem do pracy nad rolą. Nie brakuje oryginalnych wspomnień, anegdot, przytoczonych sytuacji, które dokładniej rysują sylwetkę wielkiej postaci.

Mamy również okazję poznać szczegóły początkowych inscenizacji (m. in. „Księżniczka Turandot", „Anioł zstąpił do Babilonu", czy „Frank V") i ich recepcji. Ogromną wartością książki są liczne fotografie ze spektakli i przygotowań. Urzekająca jest końcowa część poświęcona niezrealizowanemu słynnemu „Hamletowi". Olbinska za Opalskim i jego „Rozmowami o Konradzie Swinarskim i Hamlecie", próbuje zrekonstruować wizję realizacji szekspirowskiego dramatu, bazując na nagraniach i zbiorach archiwum krakowskiego Teatru Starego. Autorka odtwarza rozmowy z prób i daje nam tym samym szansę „wsłuchania się" w proces konstrukcji spektaklu z interpretacyjnym udziałem aktorów. Czytając fragmenty rzeczywistych dyskusji, najlepiej poznajemy tok myślowy reżysera, jego absolutne oddanie i fascynację demaskacją szekspirowskich szyfrów oraz atmosferę pełnej koncentracji udzielającej się aktorom. Jest to namiastka swoistego wtajemniczenia w stan niedokończonej ewolucji sztuki, który na zawsze pozostanie jednym z najbardziej polemicznych zagadnień w historii polskiego teatru.

Autorzy, sięgając do wielu tekstów i innych źródeł, walczą o pamięć nieprzeciętnej artystycznej osobowości. Jednak przy każdym z poruszonych wątków i badaniu szczegółów, oddają niezmienną „nieuchwytność" legendarnego reżysera.

Joanna Tomaszewska
Dziennik Teatralny Warszawa
27 października 2022
Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...