Ta forma się (nie) wyczerpała

„Delfin, który mnie kochał" - 8. Międzynarodowy Festiwal Teatralny BOSKA KOMEDIA

Wszyscy wiemy, że w dzisiejszym świecie „Niemożliwe nie istnieje". To zdanie jest zwerbalizowaną ideą, którą od dłuższego czasu głosi Martyna Wojciechowska. Ta polska dziennikarka i podróżniczka od lat pokazuje w swoich programach niezwykłe miejsca, ludzi czy zwierzęta. Zwraca też uwagę na przekraczanie przez człowieka granic pod każdym względem oraz podobieństwa między nimi i różnych formach komunikacji na tej podstawie. Płaszczyzny porozumienia na różnych polach próbują badać także naukowcy. Jeden z takich fenomenalnych eksperymentów przedstawia w swoim spektaklu Magda Szpecht.

Widowisko „Delfin, który mnie kochał" powstało z inspiracji prawdziwą historią. Ściśle tajny eksperyment NASA, poświęcony próbie nauczenia delfina języka angielskiego, stał się udziałem młodej dziewczyny, która pogłębiła jego efekt. Spektakl próbuje pokazać pewną niedefiniowalną nić porozumienia, wytwarzającą się między istotami żywymi. Trójka młodych aktorów używa jedynie strzępków słów, za to przez cały czas posługuje się kodem niewerbalnym. Ich ruchy są indywidualne, choć czasami stają się synchroniczne, momentami przypominając taniec.

Można odnieść wrażenie, że spektakl jest właściwie zbiorem elementów niespójnych. W tle słyszymy nagrania wypowiedzi profesora oraz dziewczyny (uczestniczki eksperymentu). Większą część odtwarzanych dźwięków są nagrane zbiory „rozmów" autentycznych delfinów. Scena jest praktycznie pusta – są na niej tylko trzy osoby, a horyzont stanowi wielki, kwadratowy ekran, na którym widzimy m.in. morskie fale, czy taniec cieni delfina Petera (Jan Sobolewski) i jego opiekunki Margaret (Jaśmina Polak). W tym tańcu (podobnie zresztą jak na żywo, na scenie) sugerują relację seksualną, pewne przenikanie się, ale również nie uciekają od zabawy.

Wszystkie zdarzenia sceniczne odbywają się tu jakby osobno. Nie ma fabuły, brak pewnej linearności i logiki działań. To jedynie ruchowa impresja, która przechodzi w mini-koncert w wykonaniu Petera. Wykonuje on (z każdorazową zapowiedzią po angielsku) piosenkę „Mad world" na kilka różnych sposobów. To pokazuje, że dźwiękowa interpretacja słów jest niemal nieskończona. Możemy powtarzać to samo na różne sposoby i (nawet bez rozumienia języka) jesteśmy w stanie zarówno odczytać – jak i przekazać – intencję.

Ciężko jest ten spektakl (czy też performens?) ocenić. Ostatnia scena może sugerować, że jest on jednak ironiczny. Po popisach wokalnych reflektor punktowy oświetla drugą młodą aktorkę (grającą samicę delfina), siedzącą na podeście. Mówi ona o tym (już po polsku), że co roku w Japonii odbywają się krwawe polowania na delfiny, ale jest grupa ludzi, która swego rodzaju codzienną medytacją o ustalonej porze wysyła dobrą energię, która ma chronić zwierzęta. Zostajemy poproszeni o zamknięcie oczu i wprowadzeni w coś na kształt powierzchownego transu. Cała sytuacja wydaje się jednak tak absurdalna, że poważne potraktowanie tej (niejako szalonej) prośby kończy się jednostkowymi wybuchami śmiechu. Mamy przecież świadomość, że mimo wszystko tego typu „pomoc" jest raczej umieszczana w kategoriach iluzji, a kultywowana przez grupę „nawiedzonych". Możemy sobie wyobrazić, że w ten sposób jakiś delfin zostanie uratowany tak jak możemy sobie wyobrazić, że w piskach i skrzekach delfinów słyszymy np. „How are you?".

Tego samego dnia w godzinach przedpołudniowych w krakowskim Bunkrze Sztuki odbyło się spotkanie członków tegorocznego jury festiwalu, prowadzone przez dyrektora artystycznego Boskiej Komedii – Bartosza Szydłowskiego. Z racji tego, że obrady były w trakcie, to nie oni mogli zdradzać swoich opinii na temat spektakli. Jednak ich wypowiedzi dotyczyły rzeczy ogólnych. Zwracali uwagę na wartość międzynarodowego dialogu poprzez sztukę oraz mówili o tym, jak ciekawym doświadczeniem jest dla nich polski festiwal. Stefan Schmidtke cieszył się, że teatr w Polsce jest częścią establishmentu – czymś ważnym, co kształtuje pewne postawy. Wartościowe jest też to, że dzięki teatrowi, który wciąż się rozwija wciąż można odkryć i zobaczyć coś nowego. Każda próba nawiązania dialogu musi wybrać język, w jakim będzie mogła osiągnąć porozumienie. Festiwal Boska Komedia przyjął kod teatralnego spektaklu, a naukowcy NASA wybrali język angielski, żeby spróbować porozmawiać z delfinami. Po trzech pytaniach od widowni do jurorów, Bartosz Szydłowski nagle zakończył spotkanie słowami: „Ta forma się wyczerpała, dziękujemy państwu". Było to dziwne, ale być może zrozumiałe w kontekście kolejnego spotkania, które miało zacząć się w ciągu kilkunastu minut. Jednak zarówno spotkanie z jurorami, jak i spektakl Magdy Szpecht pokazały, że jest zupełnie odwrotnie: ta forma – forma dialogu na różne sposoby wcale się nie wyczerpała i wciąż może zaskakiwać wielość możliwości, jakimi możemy artystyczne (i nie tylko) porozumienie próbować osiągnąć.

Joanna Marcinkowska
Dziennik Teatralny Kraków
16 grudnia 2015
Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...