W kostiumie ofiary

To, co sprawia, że przedstawienie budzi mój wewnętrzny sprzeciw, to archaiczność jego wymowy. Helena – przykładna żona i gospodyni domowa, za wszelką cenę próbująca dogodzić mężowi, postanawia mieć dziecko. Jej pierwszy potomek umarł, dlatego w grę wchodzi jedynie adopcja. Tjodolf to syn Fanny – młodej, wyzwolonej kobiety, która lubi kusić i zawsze robi to, na co ma ochotę. Akcja toczy się sprawnie i wartko, jednak jej każdego następującego zwrotu można się zawczasu spodziewać. Przeciwstawienie dwóch kobiet – jednej podległej, drugiej wyzwolonej, skończy się zwycięstwem tej ostatniej. Fanny odbierze Helenie dziecko, po śmierci Tjodolfa nie dotknie jej wewnętrzny żal, odbierze rywalce męża i ponownie stanie się matką. W swym wydźwięku spektakl jest więc głęboko feministyczny. Pokazuje negatywne skutki podporządkowania niemożności wyzwolenia się ze społecznego marazmu. Co więc budzi niezgodę? Uwspółcześnienie akcji, czy być może niezbyt wyraźne osadzenie jej w czasach przeszłych, sprawia, że zachowanie bohaterek jest niewiarygodne, nieautentyczne, budzi wręcz gniew. Nie współczujemy bowiem pozostawionej i zranionej żonie, gdyż odnosimy wrażenie, że nie została ona skrzywdzona, lecz sama wstąpiła w rolę ofiary.

„Nieprawdziwość” sytuacji nie wpływa na ciekawą obudowę inscenizacyjną. Scenografia jest skromna i minimalistyczna – trzy jednakowe stoły oddzielone ścianami z pleksi mają charakter praktyczny. Na drugim planie wiszą trzy ogromne haki, w symboliczny sposób przywołujące rzeźnię, w której także rozgrywa się część akcji. Wprowadzenie w roli komentatorów trzech świń jest rozwiązaniem co najmniej intrygującym. Odzwierciedlają one duchową sytuację bohaterki – zniewolenie, uległość, a także mechaniczne zmierzanie ku śmierci – w ten bowiem sposób można odczytać ofiarnicze działania Heleny. Niezależnie od ciętej riposty, wisielczego humoru i zjadliwości, na który mogą sobie pozwolić dopiero jako chór z zaświatów. Prosta scenografia wpływa także na rytm spektaklu. Akcja, oparta w głównej mierze na dialogach, zostaje umieszczona w różnych „pokojach”. Kolejne rozmowy, oddzielone w fabularnym świecie interwałem czasowym, odbywają się więc za każdym razem przy innym stoliku, co wymusza regularny ciąg wejść i wyjść. W pewnym momencie konstrukcja przedstawienia – seria powiązanych ze sobą rozmów i scen – staje się męcząca, ale jednocześnie nadaje tempa i żywotności przedstawieniu.

Głównym bohaterem spektaklu jest język. Dowcipne komentarze kobiet w świńskich maskach działają ożywczo, wprowadzają nawias ironii do miejscami sztucznie napompowanego patosu sytuacji. Wniosek z przedstawienia nasuwa się jeden: bycie kobietą – niezależnie czy wyzwoloną, czy poddaną konwenansom i społecznym presjom, to ciąg nieszczęść, a macierzyństwo to cierpienie i nieustanna migrena.