Widmo postkolonializmu

Pierwsze sceny bydgoskiego przedstawienia nie zapowiadają romantycznych uniesień w stylu "W pustyni i w puszczy" Sienkiewicza, a pytanie kierowane zarówno do widzów, jak i jednego z bohaterów spektaklu, Reportera, brutalnie obnaża naszą i jego niewiedzę. Skarbnicą wiedzy o Trzecim Świecie stała się Wikipedia, ekspertem od głodu i suszy lider zespołu U2, Bono. Afryka to jedynie nasza projekcja na temat inności. Brakuje nam nawet odpowiedniego języka, by mówić o niej oraz o zamieszkujących ją społecznościach. "Murzyni"? "Czarni"? Zwroty uznawane za niepoprawne politycznie są dziś stale cenzurowane, a niemoc lingwistyczna utrudnia precyzyjne określanie danych zjawisk. Patrzenie na mieszkańców Afryki z perspektywy ewolucyjnej wyższości zdominowało dzisiejszą rzeczywistość. Postkolonialny dyskurs został wplątany przez Frąckowiaka w formę teatralnego eseju, mówiącego wiele o zmediatyzowanej współczesności, systemie kapitalistyczym, fałszywym humanitaryzmie.

Dramaturgia przedstawienia opiera się na kolejnych epizodach, rodzajach reportaży z różnych zakątków Afryki. Bohaterowie sceniczni informują nas, w którym roku się znajdujemy oraz w jakim kraju jesteśmy. Wraz z nimi bierzemy więc udział w tej podróży, która momentami wydaje się nieuporządkowana, ale koresponduje z tematem medialnego chaosu. Podobnie zresztą jak scenografia Anny Marii Kaczmarskiej, składająca się z porozrzucanych po scenie przedmiotów, takich jak wiadra, palety, kamery, kable, reflektory oraz strzępy różnych materiałów.

Twórcy spektaklu (za tekst i dramaturgię odpowiedzialna jest Agnieszka Jakimiak) poruszają się na gruncie ekonomicznym, politycznym i społecznym. Bliski jest im temat religijności oraz stosunku Kościoła Katolickiego do panujących w Afryce konfliktów, chorób, ludobójstwa. Dobrze wypadają ironicznie potraktowane sceny kolejnych audiencji wizyt papieskich w Afryce. Ciekawa wydaje się również scena Misterium Męki Wartości, w której aktorzy wcielają się w hołubione w Europie ideały: Wolność, Równość, Braterstwo, Racjonalizm i Prawo Manichejskie, oraz odgrywają sceny z rodem z Ewangelii. Frąckowiak z powodzeniem obnaża mechanizmy narzucania krajom afrykańskim zasad panujących na Starym Kontynencie. Pod płaszczykiem fałszywej demokracji dokonuje się ponowna kolonizacja w imię przemian gospodarczych. Dekolonizacja udała się (dosłownie!) do grobu.

Na scenie mnożą się kolejne pomysły, rodzą kolejne wątki. Na uwagę zasługuje zgromadzony przez twórców materiał, który stanowi dla nich szerokie pole do dyskusji. Dwugodzinny spektakl niekiedy obfituje w natłok działań, jednak reżyser nie oszukuje widza, od początku zaznaczając wątpliwości dotyczące konfrontacji z podjętym tematem oraz (nie)możliwością objęcia tematu w sposób całościowy. Pomimo dużej ilości epizodów Afryka momentami przemienia się w debatę o nieco jednostronnym wymiarze. Nie da się przecież mówić o całej Afryce naraz.