Zagubieni na wyspie lęków

"Wyspa niczyja. Mapping" - reż: Jarosław Tumidajski - Teatr Wybrzeże w Gdańsku

Punkt wyjścia do spektaklu Jarosława Tumidajskiego "Wyspa niczyja. Mapping" jest bardzo ciekawy. Bohaterowie spektaklu znajdują się w przestrzeni zdegradowanej, gdzie sami muszą odnaleźć swoje cele i motywacje. Jednak chaos, w jakim się znajdują, niepostrzeżenie rozprzestrzenia się na cały spektakl.

"Władca much" Williama Goldinga, serial "Lost", film "Battle Royale" w reżyserii Kinji Fukasaku oraz gra komputerowa Fallout - tak przedstawia się zestaw inspiracji, które reżyserowi gdańskiego przedstawienia, Jarosławowi Tumidajskiemu (wcześniej w Teatrze Wybrzeże zrealizował "Gupę Laokoona", "Onych" i "Pana Tadeusza") posłużyły za główne komponenty "Wyspy niczyjej. Mappingu". Co je łączy? - motyw gry, elementy rywalizacji i hazardu oraz fabularna zadaniowość, na szali której finalnie znajduje się ludzkie życie. 

Tumidajskiego nie interesuje wierne inscenizowanie jakiegokolwiek ze wspomnianych dzieł. Wprawdzie na podstawie fabuły najsłynniejszej książki Goldinga zbudowano scenariusz spektaklu, a popularny serial "Lost" praktycznie wyznacza strukturalne ramy przedstawienia, to każda z inspiracji służy tu raczej jako punkt odniesienia, przestrzeń eksperymentu, w którym na pierwszym miejscu znajdować się ma kondycja współczesnego człowieka. Reżyser sięga po figurę dziecka: wszyscy bohaterowie spektaklu są dziećmi, dorosłych nie ma - w ten sposób nakreślony zostaje symboliczny upadek kultury. Co więcej, zdarzenie, które wyrzuca nieletnich rozbitków na wyspę, jest prawdpodobnie powiązane z wybuchem bomby atomowej. Dawny świat być może uległ więc zagładzie.

Bohaterowie-rozbitkowie starają się utrzymać zasady i wzorce wyniesione z domów rodzinnych. Wybierają wodza, starają się zachowywać odpowiedzialnie (utrzymywanie ognia, organizowanie zebrań, wprowadzanie zasad konwersacji podczas zgromadzeń etc.), jednak brak dyscypliny i potrzeba zabawy biorą górę. Ten nowy-stary ład rozsypuje się na naszych oczach. Nad porządkiem zaczyna dominować chaos. Ograniczenia kulturowe i cywilizacyjne ustępują miejsca popędom i instynktom. 

Na poziomie konceptu to spektakl bardzo udany. Wydźwięk scenicznego laboratorium form i postaw podkreśla sugestywna, przestrzenna, biała scenografia Mirka Kaczmarka z porozrzucanymi po scenie beczkami z olejem, świetnie "pokolorowana" grą świateł i wyjątkowo ciekawymi wizualizacjami (przygotowanymi również przez Kaczmarka). Większość z bohaterów wnosi do przedstawienia jakąś historię - Alphex (Piotr Chys) poszukuje brata, Magdalena (niezły debiut Katarzyny Z. Michalskiej w Wybrzeżu) pragnie uchodzić za zwyczajną dziewczynę, Gruby (świetny Robert Ninkiewicz) zmaga się z kompleksami na punkcie swojego wyglądu, a Ben (Krzysztof Matuszewski) usiłuje dojrzeć do oczekiwanej przez innych roli przewodnika stada. Minimalnymi środkami, niemal bez słów, swojego bohatera buduje najstarszy w zespole Krzysztof Gordon (gra jednego z maluchów, Kurta). Najciekawszą postać kreśli jednak Michał Jaros (kolejna bardzo dobra rola tego aktora), którego Trent to urodzony lider, pozbawiony siły perswazji. Dlatego sięga po argument siły.

Spektakl jest zdecydowanie przekombinowany formalnie. Niektóre ze środków, po jakie sięga Tumidajski, są wręcz kuriozalne (jak maszerujący z miejsca w miejsce za półprzezroczystymi ścianami dekoracji techniczni w jaskrawych kombinezonach, mający, zdaje się, wzmocnić nastrój osaczenia i zagrożenia, z jakim zmagają się bohaterowie), czy desant białych kukieł z nieba. Szkoda też, że reżyser przyspiesza akcję na skróty, wprowadzając ni stąd, ni zowąd pistolet, który staje się narzędziem zbrodni.

Obok tanich chwytów znajdziemy też błyskotliwe - dzięki muzyce, drażniąco niskim tonom i grze świateł czy wizualizacjom, udaje się zbudować aurę niesamowitości i tajemniczości wyspy rządzącej się własnymi prawami. Świetnym w swojej prostocie pomysłem jest umieszczenie w przestrzeni gry zdekompletowanych lalek, przywodzących na myśl słynną, upiorną Wyspę Lalek w Meksyku. Jako ironiczny komentarz do stanu bohaterów traktuję do bólu kiczowatego, posrebrzanego jednorożca, symbol czystości i niewinności choćby w kulturze średniowiecznej. Dobrze wypada też filmowy montaż scen. 

Nadmiar tropów i pomysłów nie służy jednak przedstawieniu, które rozpada się na pojedyncze wątki, a tych - w odróżnieniu choćby od serialu "Lost", na którym są wzorowane - reżyserowi nie udaje się zebrać ponownie w całość. Przyglądanie się postawom bohaterów w różnych kontekstach (czyli tytułowe mappowanie, jak chce Tumidajski) nie prowadzi nas do niczego poza garścią komunałów w stylu - świat pogrążony jest w kryzysie, a natura dominuje nad kulturą. Sądzę jednak, że "Wyspa niczyja. Mapping" warta jest uwagi jako propozycja niezłego teatralnego fantasy w stylu "Zagubionych". Jak się nie ma co się lubi...

Łukasz Rudziński
www.trojmiasto.pl
3 września 2012
Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...