Zamordować Cimcirimci

Od kilku tygodni na deskach katowickiego teatru widzowie mogą oglądać sztukę Gombrowicza „Iwona…” w zupełnie nowej odsłonie. Węgierski reżyser wraz ze scenografką i polskimi aktorami stworzyli niesamowite widowisko. Dzieło jednego z największych, a zarazem najbardziej kontrowersyjnych, polskich twórców – Witolda Gombrowicza – doczekało się oryginalnej adaptacji scenicznej, nie tracąc przy tym swego „gombrowiczowskiego klimatu”.  

„Iwona…” to opowieść o nieszczęśliwej miłości, młodzieńczym buncie i długo ukrywanych przed światem dworskich sekretach. Książe Filip (Michał Rolnicki) przyprowadza na dwór rodziców Iwonę (Agnieszka Radzikowska) i przedstawia ją jako swoją przyszłą żonę. Rodzice nie są zachwyceni wyborem syna, jednak ostatecznie przyjmują apatyczną wybrankę pod swój dach. Od tej pory życie całego dworu ulega diametralnej zmianie. Dziewczyna mimo, iż prawie się nie odzywa, budzi lęk w domownikach, gdyż ci widzą w niej ucieleśnienie swych najgłębiej skrywanych grzechów…

Reżyser – Attila Keresztes w swej interpretacji „Iwony…” nie rezygnuje z przedstawienia absurdalnego gombrowiczowskiego świata, co wywołuje nie jednokrotnie uśmiech na twarzach widzów, jednak dodatkowo odkrywa on również mroczną stronę sztuki. Demony, które do tej pory głęboko skrywały się w duszach, czy sercach dworzan wraz z pojawieniem się Iwony zaczynają wydostawać się na światło dzienne. Mistrzem przedstawienia jest sam Szatan (Joanna Wawrzyńska), który bawi się bohaterami od samego początku, a jego pojawienie się przynosi ze sobą mrok i niepewność.

Demoniczność przedstawienia podkreśla również scenografia i kostiumy wykonane przez Biancę Imeldę Jeremias. Tutaj także makijaż odgrywa kluczową rolę, bowiem jego ostrość i wyrazistość przypomina z daleka maskę. Bohaterowie przedstawienia pod tymi właśnie maskami skrywają swe prawdziwe oblicza. W środku mroczni i pełni tajemnic, na zewnątrz jedynie grają siebie w teatrze życia.

Barwy dominujące w spektaklu to biel i czerń, które dodatkowo podkreśla gra światłem. Biała jest scena, białe są twarze dworzan przypominające maski i biała jest postać Iwony. Czerń natomiast dominuje w niesamowitych dworskich kostiumach. Kontrast bieli i czerni jest bardzo charakterystyczny, kiedy chce się podkreślić przeciwstawne stanowiska dobra i zła. Tutaj Iwona jest uosobieniem czystości i prawdy, której brakuje wszystkim innym bohaterom. Jej pojawienie się budzi lęk, a jednocześnie odsłania ich najgłębiej skrywane tajemnice. Jedyną postacią, która dzięki Iwonie „powraca do prawdziwego życia” jest książe Filip, cała reszta zapomina…

Muszę podkreślić również znakomitą grę aktorską m.in. Anny Kadulskiej (królowej Małgorzaty), Grzegorza Przybyła (króla Ignacego), Michała Rolnickiego (księcia Filipa), Jerzego Głybina (szambelana), Agnieszki Radzikowskiej (Iwony) i Barbary Lubos (Izy). W oczy rzuca się przede wszystkim prawda, która emanuje z każdej postaci. Wszyscy bohaterowie są naturalni, a ich gesty i zachowania idealnie podkreślają sytuację lub wypowiadane przez nich słowa. Niezapomniane sceny to z pewnością „osobista” rozmowa króla Ignacego z Iwoną zwaną przez niego Cimcirimcią, czy też deklamowanie własnej poezji przez królową Małgorzatę.  

Spektakl zamyka klamra kompozycyjna. Na początku i na końcu bohaterowie przybierają te same pozy, w których zamierają skąpani w czerwonym świetle. Różna jest jednak symbolika tego światła. Na początku czerwony blask to wschodzące słońce, na końcu natomiast czerwień to symbol przelanej krwi i dowód zbrodni, której dopuścili się dworzanie. Postacią odsuniętą od tego świata jest książe Filip – samotnie klęczący przy brzegu sceny…