Zdzisław Maklakiewicz (1927 - 1977)

Aktor teatralny, filmowy, telewizyjny, radiowy i dubbingowy.

Urodził się 9 lipca 1927 w Warszawie. Zmarł 9 października 1977 w Warszawie.

Syn Ładysława Maklakiewicza, ekonomisty, i Czesławy z domu Normark, bratankiem kompozytorów Jana Maklakiewicza, Franciszka Maklakiewicza, i Tadeusza Maklakiewicza, oraz śpiewaczki Marii Szalińskiej, mężem aktorek Renaty Maklakiewicz i Wiesławy Kosmalskiej.

W lipcu 1944 ukończył gimnazjum na tajnych kompletach. Był żołnierzem AK. Po powstaniu warszawskim został wywieziony do Niemiec, skąd wrócił we wrześniu 1945. W 1947 rozpoczął naukę w Szkole Dramatycznej w Krakowie, kontynuował ją w Państwowej Wyższej Szkoły Aktorskiej w Warszawie. Studia aktorskie skończył w 1950, dyplom aktora uzyskał w warszawskiej Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej 1951, tam też w 1950-51 studiował reżyserię, której nie ukończył. W sezonie 1950/51 należał do zespołu Teatru Syrena w Warszawie, gdzie zadebiutował 24 lutego 1951 w epizodycznej roli Montera w programie "Planie Dobrodzieju". W sezonie 1951/52 nadal występował w Syrenie i równocześnie był aktorem warszawskiego Teatru Polskiego, w 1952-56 występował w Teatrze Ludowym, a w sezonie 1956/57 ponownie w Teatrze Polskim. Od połowy sezonu 1957/58 został zaangażowany do tytułowej roli ("Liliom") do Teatru Ludowego w Nowej Hucie. W 1958-62 był aktorem Teatru Wybrzeże w Gdańsku pod kierownictwem Zygmunta Hübnera; współpracował też z kabaretem Bim-Bom. W sezonie 1962/63 i 1963/64 grał w Teatrach Dramatycznych we Wrocławiu, następnie w Teatrze Powszechnym (sezon 1964/65) i Polskim (1965-67) w Warszawie. W sezonie 1967/68 i 1968/69 należał do zespołu Starego Teatru w Krakowie, w 1969-72 Teatru Narodowego, od sezonu 1974/75 do czerwca 1976 Teatru Rozmaitości w Warszawie. Od połowy lat sześćdziesiątych grał przede wszystkim w filmach, w teatrze występował rzadko i niechętnie wiązał się z nim na stałe.

Był aktorem charakterystycznym w bardzo szerokim rozumieniu tego słowa. Najciekawszym okresem jego twórczości teatr. była praca w Teatrze Wybrzeże, gdzie ukształtował się, wykorzystywany później w filmie, styl jego aktorstwa. Z entuzjazmem przyjęto już pierwszą jego gdańską rolę Ministra ("Jonasz i błazen"). Grał ją "bez obleśnego psychologizowania, matematycznie i muzycznie, współcześnie i poetycko" (Jerzy Zagórski); "Aktorowi temu biłabym przede wszystkim brawo za wygląd w tej roli, znakomite połączenie degeneracji z bufonadą, czegoś odrażająco nikczemnego z czymś gładkim i ulizanym" (Róża Ostrowska). Grał przede wszystkim postacie komediowe i groteskowe, grał precyzyjnie, czysto, bez szarży, zawsze zachowując granice prawdopodobieństwa i unikając deformacji (tytułowa postać komedii "Król", Jan w "Nosorożcu"). W rolach jednoznacznie określonych przez tekst dramatu szukał elementów przeciwwagi, osłabienia jednoznaczności: pozbawił patosu Pawła ("Pierwszy dzień wolności"), był szorstki i ostry w roli Poety w "Weselu" (wyróżnionej na festiwalu w Toruniu 1961), ciepły i miękki jako Okulista ("Karol") i Gruby ("Na pełnym morzu"); grając Biskupa ("Historia o miłosiernej") był "dostojnikiem podszytym chuliganem". Inne ważne role na Wybrzeżu: Gangster Matka ("Kapelusz pełen deszczu"), Bluntschli ("Żołnierz i bohater"); we Wrocławiu: Drogi pan Kolega ("Czarowna noc"), ludzki i sympatyczny Jourdain ("Mieszczanin szlachcicem"); w Warszawie w Teatrze Powszechnym - Zygmunt ("Kolumbowie rocznik 20"), w Teatrze Polskim: Taltybios ("Trojanki"), Byrczak ("Derby w pałacu"); w Starym Teatrze: Żorż i Niewierzący ("Moja córeczka" Tadeusza Różewicza), Solony ("Trzy siostry"). W warszawskim Teatrze Rozmaitości zagrał ostatnią rolę teatralną - Wodza Czarnych Wojsk ("Sen" Felicji Kruszewskiej, premiera 10 kwietnia 1976).

W Teatrze Muzycznym w Gdyni reżyserował "Paziów królowej Marysieńki" (1960), we Wrocławiu "Zabawę", nagrodzoną przez krytyków na Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych w 1963. Opracował muzykę m.in. do: "Poskromienia złośnicy", "Króla", "Jeziora Bodeńskiego", "Arlekina Mahometa". Grał w ponad czterdziestu polskich filmach, głównie bardzo wyraziste postacie drugiego planu. Zadebiutował w filmie "Wspólny pokój" (1960) rolą studenta Bednarczyka. Współtworzył sytuacje i dialogi postaci, które grał w filmach.

Wspólnie z Janem Himilsbachem stworzyli parę współczesnych bohaterów filmowych, cwaniaków, filozofów z przedmieścia. Wspólnie byli autorami licznych anegdot wykorzystywanych we własnych scenariuszach lub w filmach innych autorów, także w sztuce Andrzeja i Janusza Kondratiuków "Remont". Grali razem m.in. w "Rejsie", "Wniebowziętych", "Jak się to robi".

Obdarzony niezwykłym poczuciem humoru i talentem konwersacyjnym, nazywany przez najbliższe otoczenie Pupal lub Maklak, był barwną postacią środowiska artystycznego. Bujne życie towarzyskie również stawało się terenem jego twórczości, prowadząc coraz bardziej do zaniedbania aktorstwa.

Pierwszą żoną aktora była Renata Firek, z którą miał córkę Martę Maklakiewicz.

Umarł tragicznie. Został pobity w pobliżu Hotelu Europejskiego w Warszawie, zmarł kilka dni po pobiciu.

W 2015 ukazała się książka córki aktora, Marty Maklakiewicz: „Maklak. Oczami córki" (Prószyński i S-ka).

Nagrody i odznaczenia:
1961 - III FTPP - wyróżnienie za rolę Poety w przedstawieniu "Wesele" w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku.
1963 - Nagroda Krytyków na Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych za rezyserię „Zabawy" Sławomira Mrożka w Teatrach Dramatycznych we Wrocławiu (premiera 30 marca 1963).
2009 - 2 sierpnia pośmiertnie odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za osiągnięcia w działalności na rzecz rozwoju polskiej kultury.

Źródła: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego, Wikipedia, E-teatr.

Opracował Ryszard Klimczak
Dziennik Teatralny
9 października 2023
Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92 Notice: Undefined index: id in /var/zpanel/hostdata/zadmin/public_html/kreatywna-fabryka_pl/public/nowa_grafika/Application/modules/default/views/scripts/article/details.phtml on line 92

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...