Poszukiwanie wspólnoty
Estetyka dramatyczności a więź międzyludzka w literaturze polskiego romantyzmu (preliminaria)
Książka obejmuje zbiór studiów podzielonych na trzy działy problemowe, które zostały wyznaczone przez prymarne sposoby rozumienia dramatyczności. W części Formy dramatu, formy więzi kwestia poszukiwania wspólnoty rozpatrywana jest w odniesieniu do określonych struktur dramatu i gatunkowo skonkretyzowanych jego form, takich jak scena zbiorowa, chór, tragedia, komedia, parabola dramatyczna, ale także w powiązaniu z dramatyczno -teatralnym charakterem pewnych działań społecznych, do których należą np. ludowy obrzęd, bal, salonowa konwersacja, dialog miłosny, ceremoniał koronacyjny, zachowania miejskiego tłumu, rewolucja. Dział drugi poświęcony jest przede wszystkim rozmaitym wariantom dramatyczności realizowanym przez nawiązania do poetyki i semantyki określonych form dramatycznych i dialogowych, między innymi do misterium, komedii dworkowej, improwizacji, parabazy, sceny lirycznej, dialogu sokratyczno-platońskiego, dialogu zmarłych, i ich zróżnicowanym funkcjom w obrębie dzieł o epickiej i lirycznej dominancie estetyczno-genologicznej. W części Wspólnotowe interakcje nacisk położony został na dramatyczno-teatralny aspekt rzeczywistości przedstawionej w wybranych utworach polskich pisarzy wieku XIX. Dramatyczność niekoniecznie stanowi tu pierwszoplanowy czynnik struktury dzieła, zawsze jest jednak suponowana przez strategie komunikacyjne, techniki podawcze, aluzje do wzorców dramaturgicznych czy udramatyzowanych scenariuszy społecznych zachowań. Ale właśnie w tej dyskretnej postaci odgrywa istotną rolę w kreowaniu wspólnotowego dyskursu, w tworzeniu wielowymiarowego literackiego obrazu wspólnoty. Przekaz tradycji w formie poetyckiej i w formie publicznego wykładu, zapośredniczony przez pamięć indywidualną i kolektywną, relacje międzyludzkie ewokowane przez różne warianty towarzyskości, przez obyczaj biesiadny i formy zapustnej zabawy ? to najważniejsze z analizowanych tu interakcji będących katalizatorami wspólnoty.
