Urodził się 13 listopada 1946 w Poznaniu. Zmarł 26 grudnia 2014 w Newtonville pod Bostonem.
Absolwent I LO w Poznaniu. Ukończył filologię polską na UAM. W czasie studiów był kierownikiem literackim Teatru Ósmego Dnia, najsłynniejszej polskiej grupy teatralnej wywodzącej się ze studenckiego teatru kontrkulturowego lat 60., założonej w 1964 przez studentów polonistyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Należał do poznańskiej grupy poetyckiej pod nazwą "Próby". Doktoryzował się w roku 1973 na podstawie rozprawy o twórczości Mirona Białoszewskiego.
Debiutował w 1968 tomem poezji Korekta twarzy. W latach 1967–1971 członek redakcji miesięcznika „Nurt”. W latach 1967–1969 należał do PZPR. W 1973 uzyskał doktorat za rozprawę o twórczości Mirona Białoszewskiego. Sygnatariusz Listu 59 (1975) oraz członek-założyciel Komitetu Obrony Robotników. Był jednym z członków zespołu redakcyjnego „Zapisu”. Pracownik naukowy UAM, w 1977 za działalność w KOR usunięty z uczelni.
W lutym 1977 w sfingowanym procesie został skazany za przekupstwo na rok więzienia w zawieszeniu. Uczestniczył w głodówce w kościele św. Marcina w Warszawie, która była apelem o uwolnienie wszystkich ofiar wypadków czerwcowych i tych, którzy stanęli w ich obronie. Wykładał na Uniwersytecie Latającym w Poznaniu i Krakowie oraz podpisał deklarację założycielską Towarzystwa Kursów Naukowych (1978).
W 1980 aktywnie działał w wielkopolskiej „Solidarności” i wrócił na Uniwersytet Adama Mickiewicza. Otrzymał ofertę pracy w Stanach i opuścił kraj. Od 1981 był wykładowcą na Uniwersytecie Harvarda w USA. Od 1983 członek zespołu redakcyjnego czasopisma „Zeszyty Literackie” (Paryż). W latach 1986–1990 był też redaktorem naczelnym „The Polish Review”. Członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie (od 1986).
Emigracja, którą utrwalił początek stanu wojennego, nie oznaczała jednakże rozbratu z kulturą rozwijającą się w kraju. Teksty poety pojawiały się w kraju m.in. w "Tygodniku Powszechnym" i w "Aneksie". Od roku 1983 autor "Korekty twarzy" wchodził w skład zespołu redakcyjnego działających wówczas w Paryżu "Zeszytów Literackich" - pisma, w którym aż do lat 90. ukazywało się wiele spośród jego utworów poetyckich. W latach 1986-90 był także redaktorem naczelnym amerykańskiego kwartalnika naukowego "The Polish Review".
W roku 1972 Barańczak otrzymał nagrodę Kościelskich, w 1990 nagrodę PEN Clubu za przekłady, a w 1999 - nagrodę Nike za tomik "Chirurgiczna precyzja". W listopadzie 2006 roku odznaczono go Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Poeta jest również honorowym obywatelem miasta Poznania oraz doktorem honoris causa Uniwersytetów: Śląskiego oraz Jagiellońskiego. Wreszcie w 2009 roku autor "Etyki i poetyki" otrzymał Wrocławską Nagrodę Poetycką Silesius za całokształt twórczości, lecz ze względu na rozwijającą się u niego chorobę Parkinsona zrezygnował z uczestnictwa w ceremonii wręczenia nagrody.
Jako tłumacz Barańczak poświęcał się szczególnie barokowej poezji metafizycznej, która do pewnego stopnia ukształtowała jego własny styl poetycki, ale także tekstom Emily Dickinson, Elizabeth Bishop czy noblisty Seamusa Heaneya, a nawet piosenkom Beatlesów. Zasadniczo jego przekłady najlepiej sprawdzają się tam, gdzie mamy do czynienia z poezją wyrafinowaną formalnie, paradoksalną oraz skomplikowaną treściowo, co wynika z własnych preferencji literackich Barańczaka.
Jego szczególne zasługi dla teatru są efektem pracy głównie nad tłumaczeniami dzieł Williama Szekspira: „Hamlet” (1990), „Romeo i Julia” (1990), „Jak wam się podoba” (1990), „Król Lear” (1991), „Burza” (1991), „Kupiec wenecki” (1991), „Sen nocy letniej” (1991), „Zimowa opowieść” (1991), „Makbet” (1992), „Dwaj panowie z Werony” (1992), „Poskromienie złośnicy” (1992), „Otello” (1993), „Juliusz Cezar” (1993), „Komedia omyłek” (1994), „Stracone zachody miłości” (1994), „Wieczór Trzech Króli” (1994), „Wiele hałasu o nic” (1994), „Koriolan” (1995), „Król Ryszard III” (1996), „Tymon Ateńczyk” (1996), „Wesołe kumoszki z Windsoru” (1998), „Król Henryk IV” część 1 (1998), „Król Henryk IV” część 2 (1998), „Król Henryk V” (1999), „Wszystko dobre, co się dobrze kończy” (2001).
Na podstawie jego tłumaczeń i scenariuszy zrealizowano w polskim teatrze ponad dwieście spektakli. Same tłumaczenia z Szekspira posłużyły za punkt wyjścia przy realizacji 188 premier. To wyjątkowa pozycja wśród twórców teatralnych. Prace Stanisława Barańczaka posiadają w sobie szczególny i rozpoznawalny charakter jego sposobu myślenia o pierwotnym materiale i o wierszu w ogóle. Świadczy to bez wątpienia o wyjątkowym znaczeniu translacji oraz teatralnego dramatu jakie nadawał im w swojej twórczości. Jego przekłady, pełne językowej wirtuozerii, uchodzą za najpiękniejsze, w znacznej mierze nadają swój szczególny, właściwy autorowi kształt i odciskają charakterystyczne, niezwykłe barańczakowe piętno w postrzeganiu Szekspira przez polskiego odbiorcę.
Został pochowany na cmentarzu Mount Auburn w Cambridge (Massachusetts).

Opracował Ryszard Klimczak
Źródła: culture.pl, e-teatr, Polskie Radio