Artur Rubinstein
Pianista
Urodził się 28 stycznia 1887 w Łodzi. Zmarł 20 grudnia 1982 w Genewie.
Pierwsze lekcje gry na fortepianie pobierał u Adolfa Prechnera w Łodzi. Tu w wieku 7 lat po raz pierwszy wystąpił publicznie - zagrał wówczas utwory Wolfganga Amadeusa Mozarta, Franza Schuberta i Felixa Bartholdy-Mendelssohna. Naukę kontynuował pod kierunkiem Aleksandra Różyckiego w Warszawie. W 1897 wyjechał do Berlina, gdzie w Hochschule für Musik uczył się gry na fortepianie w klasie Heinricha Bartha, teorii zaś pod kierunkiem Maxa Brucha i Roberta Kahna.
Jego debiut pianistyczny miał miejsce 1 grudnia 1900 w berlińskiej Beethoven-Saal, w której wykonał m.in. "Koncert fortepianowy A-dur" Wolfganga Amadeusa Mozarta i "Koncert fortepianowy g-moll"Camille'a Saint-Saënsa z towarzyszeniem Berliner Philharmoniker pod dyrekcją Josefa Řebíčka. Koncert stał się artystycznym triumfem Rubinsteina. W kwietniu 1902 "Koncert" Saint-Saënsa wykonał Rubinstein w Filharmonii Warszawskiej pod batutą Emila Młynarskiego.
W 1903 dwukrotnie został zaproszony przez Ignacego Jana Paderewskiego do jego szwajcarskiej willi w Riond Bosson na konsultacje.
W 1904 przeniósł się do Paryża - tu poznał impresaria Gabriela Astruca, z którym zawarł kontrakt na organizację koncertów. Od tego momentu rozpoczęła się jego wielka międzynarodowa kariera. Odbywał tournées po całym świecie - w 1906 w Stanach Zjednoczonych (Carnegie Hall w Nowym Jorku, Filadelfia, Chicago, Boston), Wiedniu, Rzymie, Rosji, Londynie (zagrał w duecie z Pablem Casalsem i Jacquesem Thilbaud), Hiszpanii, wielokrotnie koncertował w Warszawie (serie recitali, koncertów kameralnych, m.in. ze skrzypkiem Pawłem Kochańskim i wiolonczelistą Janem Sebelikiem oraz symfonicznych z Orkiestrą Filharmonii Warszawskiej pod dyrekcją Emila Młynarskiego, Grzegorza Fitelberga i Henryka Opieńskiego). W latach 1917-18 odbył swoją pierwszą podróż artystyczną do Ameryki Południowej - wystąpił w Buenos Aires, grał wielokrotnie w Montevideo, Santiago de Chile oraz Rio de Janeiro.
W 1938, po ogłoszeniu ustaw antysemickich przez Mussoliniego, odwołał zapowiedziane koncerty we Włoszech, zwrócił nadane mu przez władze włoskie odznaczenie i w październiku 1939 wyjechał wraz z rodziną do Stanów Zjednoczonych (w 1946 otrzymał obywatelstwo amerykańskie). Na znak protestu przeciw zbrodniom nazizmu odmawiał do końca kariery pianistycznej występów w Niemczech.
Po II wojnie światowej po raz pierwszy odwiedził Polskę w 1958 roku, dając koncerty w Krakowie oraz Warszawie. W 1960 był honorowym przewodniczącym jury 6. Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie (podczas otwarcia konkursu wykonał "Koncert fortepianowy f-moll" Fryderyka Chopina z udziałem Orkiestry Filharmonii Narodowej pod dyrekcją Witolda Rowickiego). W 1966 zainaugurował 10. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej "Warszawska Jesień" wykonaniem dedykowanej sobie "4. Symfonii" Karola Szymanowskiego; Orkiestrę Filharmonii Narodowej prowadził Stanisław Wisłocki. W 1975 wystąpił na koncercie jubileuszowym z okazji 60-lecia Filharmonii Łódzkiej - zagrał wówczas "Koncert f-moll" Chopina oraz "Koncert fortepianowy Es-dur" Ludwiga van Beethovena z towarzyszeniem Orkiestry Filharmonii Łódzkiej pod batutą Henryka Czyża. Po raz ostatni publicznie wystąpił w maju 1976 w Wigmore Hall w Londynie, zaś w 1979 ostatni raz odwiedził Polskę i swoje rodzinne miasto.
Artur Rubinstein w swojej ponad 80-letniej karierze pianisty wystąpił ponad sześć tysięcy razy. Jego repertuar obejmował niemal całą literaturę fortepianową - dominowała w niej muzyka klasyczna i romantyczna, ale na estrady koncertowe wprowadził również muzykę sobie współczesną - utwory Karola Szymanowskiego, Aleksandra Skriabina, Maurice'a Ravela, Isaaca Albéniza, Manuela de Falli, Heitora Villi-Lobosa, Francisa Poulenca, Dariusa Milhauda, dokonując prawykonań wielu z nich. Nagrał dla Gramophone Company/His Master's Voice, RCA Victor twórczość Fryderyka Chopina, solową muzykę fortepianową od Johanna Sebastiana Bacha po wiek XX, koncerty fortepianowe Wolfganga Amadeusa Mozarta, Ludwiga van Beethovena, Johannesa Brahmsa, Edvarda Griega, Camille Saint-Saënsa, Piotra Czajkowskiego, Sergiusza Rachmaninowa pod dyrekcją takich dyrygentów, jak John Barbirolli, Daniel Barenboim, Vladimir Golschmann, Eugene Ormandy, Fritz Reiner, zaś muzykę kameralną XIX wieku z towarzyszeniem skrzypków - Pawła Kochańskiego, Jaschy Heifetza, Henryka Szerynga, wiolonczelistów - Emanuela Feuermanna, Pierre'a Fourniera, Gregora Piatigorskiego oraz kwartetów smyczkowych - Guarneri, Pro Arte, Paganini.
Małgorzata Kosińska
Culture.pl
Pierwsze lekcje gry na fortepianie pobierał u Adolfa Prechnera w Łodzi. Tu w wieku 7 lat po raz pierwszy wystąpił publicznie - zagrał wówczas utwory Wolfganga Amadeusa Mozarta, Franza Schuberta i Felixa Bartholdy-Mendelssohna. Naukę kontynuował pod kierunkiem Aleksandra Różyckiego w Warszawie. W 1897 wyjechał do Berlina, gdzie w Hochschule für Musik uczył się gry na fortepianie w klasie Heinricha Bartha, teorii zaś pod kierunkiem Maxa Brucha i Roberta Kahna.
Jego debiut pianistyczny miał miejsce 1 grudnia 1900 w berlińskiej Beethoven-Saal, w której wykonał m.in. "Koncert fortepianowy A-dur" Wolfganga Amadeusa Mozarta i "Koncert fortepianowy g-moll"Camille'a Saint-Saënsa z towarzyszeniem Berliner Philharmoniker pod dyrekcją Josefa Řebíčka. Koncert stał się artystycznym triumfem Rubinsteina. W kwietniu 1902 "Koncert" Saint-Saënsa wykonał Rubinstein w Filharmonii Warszawskiej pod batutą Emila Młynarskiego.
W 1903 dwukrotnie został zaproszony przez Ignacego Jana Paderewskiego do jego szwajcarskiej willi w Riond Bosson na konsultacje.
W 1904 przeniósł się do Paryża - tu poznał impresaria Gabriela Astruca, z którym zawarł kontrakt na organizację koncertów. Od tego momentu rozpoczęła się jego wielka międzynarodowa kariera. Odbywał tournées po całym świecie - w 1906 w Stanach Zjednoczonych (Carnegie Hall w Nowym Jorku, Filadelfia, Chicago, Boston), Wiedniu, Rzymie, Rosji, Londynie (zagrał w duecie z Pablem Casalsem i Jacquesem Thilbaud), Hiszpanii, wielokrotnie koncertował w Warszawie (serie recitali, koncertów kameralnych, m.in. ze skrzypkiem Pawłem Kochańskim i wiolonczelistą Janem Sebelikiem oraz symfonicznych z Orkiestrą Filharmonii Warszawskiej pod dyrekcją Emila Młynarskiego, Grzegorza Fitelberga i Henryka Opieńskiego). W latach 1917-18 odbył swoją pierwszą podróż artystyczną do Ameryki Południowej - wystąpił w Buenos Aires, grał wielokrotnie w Montevideo, Santiago de Chile oraz Rio de Janeiro.
W 1938, po ogłoszeniu ustaw antysemickich przez Mussoliniego, odwołał zapowiedziane koncerty we Włoszech, zwrócił nadane mu przez władze włoskie odznaczenie i w październiku 1939 wyjechał wraz z rodziną do Stanów Zjednoczonych (w 1946 otrzymał obywatelstwo amerykańskie). Na znak protestu przeciw zbrodniom nazizmu odmawiał do końca kariery pianistycznej występów w Niemczech.
Po II wojnie światowej po raz pierwszy odwiedził Polskę w 1958 roku, dając koncerty w Krakowie oraz Warszawie. W 1960 był honorowym przewodniczącym jury 6. Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie (podczas otwarcia konkursu wykonał "Koncert fortepianowy f-moll" Fryderyka Chopina z udziałem Orkiestry Filharmonii Narodowej pod dyrekcją Witolda Rowickiego). W 1966 zainaugurował 10. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej "Warszawska Jesień" wykonaniem dedykowanej sobie "4. Symfonii" Karola Szymanowskiego; Orkiestrę Filharmonii Narodowej prowadził Stanisław Wisłocki. W 1975 wystąpił na koncercie jubileuszowym z okazji 60-lecia Filharmonii Łódzkiej - zagrał wówczas "Koncert f-moll" Chopina oraz "Koncert fortepianowy Es-dur" Ludwiga van Beethovena z towarzyszeniem Orkiestry Filharmonii Łódzkiej pod batutą Henryka Czyża. Po raz ostatni publicznie wystąpił w maju 1976 w Wigmore Hall w Londynie, zaś w 1979 ostatni raz odwiedził Polskę i swoje rodzinne miasto.
Artur Rubinstein w swojej ponad 80-letniej karierze pianisty wystąpił ponad sześć tysięcy razy. Jego repertuar obejmował niemal całą literaturę fortepianową - dominowała w niej muzyka klasyczna i romantyczna, ale na estrady koncertowe wprowadził również muzykę sobie współczesną - utwory Karola Szymanowskiego, Aleksandra Skriabina, Maurice'a Ravela, Isaaca Albéniza, Manuela de Falli, Heitora Villi-Lobosa, Francisa Poulenca, Dariusa Milhauda, dokonując prawykonań wielu z nich. Nagrał dla Gramophone Company/His Master's Voice, RCA Victor twórczość Fryderyka Chopina, solową muzykę fortepianową od Johanna Sebastiana Bacha po wiek XX, koncerty fortepianowe Wolfganga Amadeusa Mozarta, Ludwiga van Beethovena, Johannesa Brahmsa, Edvarda Griega, Camille Saint-Saënsa, Piotra Czajkowskiego, Sergiusza Rachmaninowa pod dyrekcją takich dyrygentów, jak John Barbirolli, Daniel Barenboim, Vladimir Golschmann, Eugene Ormandy, Fritz Reiner, zaś muzykę kameralną XIX wieku z towarzyszeniem skrzypków - Pawła Kochańskiego, Jaschy Heifetza, Henryka Szerynga, wiolonczelistów - Emanuela Feuermanna, Pierre'a Fourniera, Gregora Piatigorskiego oraz kwartetów smyczkowych - Guarneri, Pro Arte, Paganini.
Małgorzata Kosińska
Culture.pl
