Mirosław Gruszczyński
Aktor, reżyser.
Urodził się 23 czerwca 1943 we Włocławku. Zmarł 11 sierpnia 1989 w Szczecinie.
Już od najmłodszych lat wykazywał uzdolnienia aktorskie. Pierwsze kroki stawiał w kółku recytatorskim w Szkole Podstawowej nr 6. Później uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego im. Ziemi Kujawskiej, gdzie działał w kółku teatralnym prowadzonym przez Włodzimierza Gniazdowskiego. Obdarzony dużym talentem, po zdaniu matury w 1961 roku, podjął studia na Wydziale Aktorskim Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie. Podczas studiów grał w przedstawieniach reżyserowanych przez wybitnych aktorów i pedagogów, Stanisławę Perzanowską, Władysława Krasnowieckiego i Ryszardę Hanin. Pod kierunkiem tej ostatniej wystąpił w przedstawieniu dyplomowym w roli Radosta w Ślubach panieńskich Aleksandra Fredry.
Po ukończeniu studiów w 1965 roku, został zaangażowany do Teatru im. Juliusza Osterwy w Lublinie (sez. 1965/1966). Tu po raz pierwszy spotkał się z reżyserem Józefem Grudą, z którym kilka lat później miał współpracować w Szczecinie. Na lubelskiej scenie wystąpił w przedstawieniu Niech no tylko zakwitną jabłonie Agnieszki Osieckiej i w Horsztyńskim Juliusza Słowackiego. Współpracował także ze Studenckim Teatrem „Dren 59”, działającym przy Akademii Medycznej, dla którego zainscenizował i wyreżyserował Próbę rekonstrukcji Tadeusza Różewicza.
Po opuszczeniu Lublina grał w zespole Teatru Klasycznego w Warszawie (1966-1971). W stolicy dostał propozycję współpracy z Teatrem Telewizji, w którym początkowo grywał epizody i niewielkie role w sztukach reżyserowanych przez Jerzego Antczaka, Henryka Boukołowskiego i Ireneusza Kanickiego. W tym okresie nawiązał także współpracę z filmem. Na ekranie występował jednak rzadko i najczęściej w drugoplanowych rolach.
Od 1971 roku związany ze Szczecinem. Początkowo był aktorem Państwowych Teatrów Dramatycznych, a po ich reorganizacji aktorem Teatru Współczesnego (1975-1979, 1981-1987) i Teatru Polskiego (1979-81). Na szczecińskiej scenie zadebiutował rolą Do Rodryga w Cydzie Corneille'a-Morsztyna-Wyspiańskigo w reż. Józefa Grudy. Wkrótce stał się filarem szczecińskiego zespołu. Uchodził za aktora o trudnym charakterze, ale bezgranicznie oddanego swojemu zawodowi. Znakomicie czuł się zarówno w rolach dramatycznych, jak i komediowych. Wybitną kreację stworzył w roli Konrada w Wyzwoleniu Stanisława Wyspiańskiego w reż. Macieja Englerta. Dwukrotnie wcielił się w Prokuratora Roberta Scurvy w Szewcach Witkacego. Po raz pierwszy w 1974 roku w przedstawieniu reżyserowanym przez Aleksandra Strokowskiego, i po raz drugi, w 1981 roku, w wersji przygotowanej przez Witolda Skarucha. Za tę drugą interpretację został uhonorowany nagrodą na festiwalu teatralnym w Toruniu. Aktor współpracował także z Teatrem Krypta, gdzie grał i reżyserował. Próbował także swoich sił jako autor. Mimo wielu atrakcyjnych propozycji, nigdy nie zdecydował się na przeniesienie się do Warszawy.
W 1976 roku aktor wystąpił w głównej roli w głośnym telewizyjnym filmie Stefana Szlachtycza Tylko Beatrycze. Filmowa adaptacja powieści historycznej Teodora Parnickiego przyniósła rozgłos zarówno reżyserowi, jak i odtwórcy roli Stanisława. Mirosław Gruszczyński uznawał tę rolę za swoją pierwszą w pełni udaną przygodę z X Muzą. Wybitna kreacja nie przyniosła jednak artyście kolejnych ciekawych propozycji filmowych.
Aktor był mocno zaangażowany w działalność polityczną, m.in. przewodniczył teatralnej Solidarności. Działał także w Komitecie Obrony Więzionych za Przekonania.
Na początku lat osiemdziesiątych u aktora wykryto początki schizofrenii, która po 1985 roku praktycznie uniemożliwiła mu występy na scenie. Sporadycznie pojawiał się w teatrze i w rozgłośni radiowej, dla której w poprzednich latach nagrał wiele słuchowisk.
Nagrody:
1973 - Wrocław - VIII OFTJA - II nagroda za spektakl "Dlaczego".
1977 - Toruń - XIX FTPP - wyróżnienie za rolę Mopsa w przedstawieniu "Farsa mrocznych".
1978 - Szczecin - nagroda za całokształt pracy artystycznej i społecznej.
1978 - Toruń - XX FTPP - nagroda za rolę Konrada w "Wyzwoleniu" z Teatru Współczesnego w Szczecinie.
1979 - Bursztynowy Pierścień.
1981 - Szczecin - XVI OPZTMF - II Nagroda Publiczności za przedstawienie "Pójdź za mną" w Teatrze Polskim w Szczecinie.
1982 - Toruń - XXIV FTPP - nagroda za kreację w przedstawieniu "Szewcy".
Oprac. Edyta Kosik
Źródła:
Encyklopedia.szczecin.pl, e-teate.pl
Już od najmłodszych lat wykazywał uzdolnienia aktorskie. Pierwsze kroki stawiał w kółku recytatorskim w Szkole Podstawowej nr 6. Później uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego im. Ziemi Kujawskiej, gdzie działał w kółku teatralnym prowadzonym przez Włodzimierza Gniazdowskiego. Obdarzony dużym talentem, po zdaniu matury w 1961 roku, podjął studia na Wydziale Aktorskim Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie. Podczas studiów grał w przedstawieniach reżyserowanych przez wybitnych aktorów i pedagogów, Stanisławę Perzanowską, Władysława Krasnowieckiego i Ryszardę Hanin. Pod kierunkiem tej ostatniej wystąpił w przedstawieniu dyplomowym w roli Radosta w Ślubach panieńskich Aleksandra Fredry.
Po ukończeniu studiów w 1965 roku, został zaangażowany do Teatru im. Juliusza Osterwy w Lublinie (sez. 1965/1966). Tu po raz pierwszy spotkał się z reżyserem Józefem Grudą, z którym kilka lat później miał współpracować w Szczecinie. Na lubelskiej scenie wystąpił w przedstawieniu Niech no tylko zakwitną jabłonie Agnieszki Osieckiej i w Horsztyńskim Juliusza Słowackiego. Współpracował także ze Studenckim Teatrem „Dren 59”, działającym przy Akademii Medycznej, dla którego zainscenizował i wyreżyserował Próbę rekonstrukcji Tadeusza Różewicza.
Po opuszczeniu Lublina grał w zespole Teatru Klasycznego w Warszawie (1966-1971). W stolicy dostał propozycję współpracy z Teatrem Telewizji, w którym początkowo grywał epizody i niewielkie role w sztukach reżyserowanych przez Jerzego Antczaka, Henryka Boukołowskiego i Ireneusza Kanickiego. W tym okresie nawiązał także współpracę z filmem. Na ekranie występował jednak rzadko i najczęściej w drugoplanowych rolach.
Od 1971 roku związany ze Szczecinem. Początkowo był aktorem Państwowych Teatrów Dramatycznych, a po ich reorganizacji aktorem Teatru Współczesnego (1975-1979, 1981-1987) i Teatru Polskiego (1979-81). Na szczecińskiej scenie zadebiutował rolą Do Rodryga w Cydzie Corneille'a-Morsztyna-Wyspiańskigo w reż. Józefa Grudy. Wkrótce stał się filarem szczecińskiego zespołu. Uchodził za aktora o trudnym charakterze, ale bezgranicznie oddanego swojemu zawodowi. Znakomicie czuł się zarówno w rolach dramatycznych, jak i komediowych. Wybitną kreację stworzył w roli Konrada w Wyzwoleniu Stanisława Wyspiańskiego w reż. Macieja Englerta. Dwukrotnie wcielił się w Prokuratora Roberta Scurvy w Szewcach Witkacego. Po raz pierwszy w 1974 roku w przedstawieniu reżyserowanym przez Aleksandra Strokowskiego, i po raz drugi, w 1981 roku, w wersji przygotowanej przez Witolda Skarucha. Za tę drugą interpretację został uhonorowany nagrodą na festiwalu teatralnym w Toruniu. Aktor współpracował także z Teatrem Krypta, gdzie grał i reżyserował. Próbował także swoich sił jako autor. Mimo wielu atrakcyjnych propozycji, nigdy nie zdecydował się na przeniesienie się do Warszawy.
W 1976 roku aktor wystąpił w głównej roli w głośnym telewizyjnym filmie Stefana Szlachtycza Tylko Beatrycze. Filmowa adaptacja powieści historycznej Teodora Parnickiego przyniósła rozgłos zarówno reżyserowi, jak i odtwórcy roli Stanisława. Mirosław Gruszczyński uznawał tę rolę za swoją pierwszą w pełni udaną przygodę z X Muzą. Wybitna kreacja nie przyniosła jednak artyście kolejnych ciekawych propozycji filmowych.
Aktor był mocno zaangażowany w działalność polityczną, m.in. przewodniczył teatralnej Solidarności. Działał także w Komitecie Obrony Więzionych za Przekonania.
Na początku lat osiemdziesiątych u aktora wykryto początki schizofrenii, która po 1985 roku praktycznie uniemożliwiła mu występy na scenie. Sporadycznie pojawiał się w teatrze i w rozgłośni radiowej, dla której w poprzednich latach nagrał wiele słuchowisk.
Nagrody:
1973 - Wrocław - VIII OFTJA - II nagroda za spektakl "Dlaczego".
1977 - Toruń - XIX FTPP - wyróżnienie za rolę Mopsa w przedstawieniu "Farsa mrocznych".
1978 - Szczecin - nagroda za całokształt pracy artystycznej i społecznej.
1978 - Toruń - XX FTPP - nagroda za rolę Konrada w "Wyzwoleniu" z Teatru Współczesnego w Szczecinie.
1979 - Bursztynowy Pierścień.
1981 - Szczecin - XVI OPZTMF - II Nagroda Publiczności za przedstawienie "Pójdź za mną" w Teatrze Polskim w Szczecinie.
1982 - Toruń - XXIV FTPP - nagroda za kreację w przedstawieniu "Szewcy".
Oprac. Edyta Kosik
Źródła:
Encyklopedia.szczecin.pl, e-teate.pl
