Wojciech Bogusławski

Aktor, reżyser, dyrektor teatru.
Urodził się 9 kwietnia 1757 w Glinnie k. Poznania. Zmarł 23 lipca 1829 w Warszawie.
Wojciech Romuald Bogusławski. Był synem Leopolda Bogusławskiego herbu Świnka, rejenta ziemskiego poznańskiego, i Anny Teresy z Linowskich herbu Pomian, ojcem Rozalii Bogusławskiej, Stanisława i Teodora Bogusławskich. Możliwe, że był także ojcem Bogusławskiej, niewiadomego imienia aktorki wileńskiej.
Jego ojciec pochodził z drobnej szlachty i odziedziczył tylko część wsi w Kaliskiem; własną pracą dorobił się wsi Glinno pod Poznaniem, ale utracił ją w 1777. Matka umarła wcześnie, zawdzięczał jej jednak koligacje, bardzo przydatne w jego późniejszej działalności.
Studia odbywał w różnych miastach, najdłużej w Krakowie (1770-73); ukończył je w Warszawie u pijarów. Latem 1773 przebywał, zdaje się, na dworze Sołtyka w Krakowie i uczestniczył w przedstawieniach amatorskich. W 1775 został oddany jako kadet do pułku gwardii pieszej litewskiej stacjonującej w Warszawie. Tu dosłużył się stopnia podchorążego, poczym wystąpił z wojska (dymisja nosi datę 24 lutego 1778). Po krótkiej nauce, której udzielał mu ówczesny antreprener, Louis Montbrun, debiutował jako aktor w komedii "Fałszywe niewierności", w roli Walerego.
Na żądanie Rady Najwyższej Narodowej otworzył teatr (11 października 1794) i prowadził go niemal do upadku Warszawy. Na krótko przed szturmem Pragi wysłał część kostiumów i rekwizytów do Zdanowic pod Jędrzejowem; 4 listopada 1794 sam udał się do tej miejscowości. W końcu grudnia pojechał stamtąd do Lwowa, gdzie zorganizował teatr polski dzierżawiąc budynek od niemieckiego antreprenera.
W 1810 poczyniono na wniosek Bogusławskiego pierwsze kroki w kierunku upaństwowienia Teatru Narodowego. Powstała Dyrekcja Rządowa (z Julianem Ursynem Niemcewiczem jako prezesem), a teatrowi przyznano subwencję w wysokości 36 000 zł rocznie. W zamian za tę pomoc Bogusławski zorganizował Szkołę Dramatyczną (otwarcie 4 czerwca 1811) i utrzymywał ją własnym kosztem do końca swej antrepryzy. Utworzył również Fundusz Wysłużonych Aktorów.
W 1825 otrzymał tytułem emerytury dzierżawę rządowego folwarku Jasień w ekonomii Lubochnia. Tam urządził swą główną siedzibę, jednak zimą nadal występował w Teatrze Narodowym.
Jako aktor zaczynał od ról amantów. Miał do nich, zdawałoby się, doskonałe warunki. Wysoki (177 cm wzrostu), bardzo szczupły, ale proporcjonalnie zbudowany, był powszechnie chwalony za swoje obejście "nadzwyczaj zręczne", "najdelikatniejsze". Oczy miał niebieskie, wejrzenie ujmujące, głos niski, podobno "prześliczny". Nigdy jednak nie dorównywał najsławniejszym amantom tego czasu.
Jako autor przerobił lub przełożył ok. osiemdziesięciu komedii, tragedii, dramatów i librett operowych. Większość z nich miała wyjść w piętnastu tomach "Dzieł dramatycznych".
Krytyka, wspierana przez środowisko literackie, nieufnie przyjmowała jego poczynania, ostro atakując go pod koniec trzeciej antrepryzy (1812-14), a nawet później, gdy był już tylko aktorem (1815-16). Natomiast u zwykłej publiczności zyskał niebywałą popularność.
W czasach stanisławowskich nazywano go "polskim Molierem". Po 1795 zyskał sobie miano "ojca teatru" (co miało znaczyć, że opiekuje się teatrem jak ojciec).
Nie był romantykiem, ale nadał teatrowi kierunek, który obrali polscy romantycy domagając się, aby teatr "pobudzał do działania umysły opieszałe" (Adam Mickiewicz). Romantycy też najtrafniej ocenili znaczenie jego teatru, który zwłaszcza po upadku państwa polskiego "w ręku Bogusławskiego był, można powiedzieć, przewoźną Akademią" (Stefan Witwicki).
W 1823 (lub 1824) ożenił się z Augustą Siegmund.
Oprac. Ryszard Klimczak
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego,

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...